วิถีธรรม > ไหว้พระหน้าคอม
ตำนานพระปริตร : สิ บ ส อ ง ตำ น า น
ฐิตา:
~อ า ฏ า น า ฏิ ย ป ริ ต ร~
บทขัดอาฏานาฏิยปริตร
องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาค ผู้เป็นมหาวีรบุรุษ ทรงแสดงพระปริตรใด
เพื่อคุ้มกันพุทธบริษัททั้ง ๔ มิให้ถูกเบียดเบียน
จากอมนุษย์ทั้งหลาย ที่ดุร้ายสันดานหยาบช้า ไม่เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา
ซึ่งบัณฑิตทั้งหลายรับรองแล้วว่า เป็นศาสนาดีทุกเมื่อ
ท่านผู้เจริญทั้งหลายพึงสวดพระปริตรนั้นเทอญ
ตำนาน
สมัยหนึ่งสมเด็จ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเสด็จประทับอยู่
ณ ภูเขาคิชฌกูฎบรรพต ใกล้กรุงราชคฤห์มหานคร
ในครั้งนั้น ท้าวจาตุมมหาราชทั้ง ๔ ซึ่งสถิตย์อยู่เหนือยอดเขายุคันธร
ที่เรียกว่าชั้นจาตุมหาราชิกา อันเป็นชั้นต่ำกว่า สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ลงมา
ซึ่งเป็นที่สถิตย์ขององค์อินทราธิราช
พระอินทร์ ทรงมีเทวะพระบัญชาให้มหาราชทั้ง ๔
ทำหน้าที่เฝ้ารักษาประตูสวรรค์ในทิศทั้ง ๔
เพื่อป้องกันมิให้พวกอสูรมารบกวน โดยมี
ท้าวธตรฐ ผู้เป็นเจ้าแห่งพวกคนธรรพ์ รักษาทิศบูรพา
ท้าววิรุฬหก เป็นเจ้าแห่งกุมภัณฑ์ รักษาทิศทักษิณ
ท้าววิรูปักษ์ เป็นเจ้าแห่งนาคทั้งปวง รักษาทิศปัจจิม
ท้าวเวสสุวัน เป็นเจ้าแห่งยักษ์ รักษาทิศอุดร
ท้าวมหาราชทั้ง ๔ มีจิตเลื่อมใสศรัทธา
ปรารถนาจะเกื้อกูลพระพุทธศาสนา มิให้พวกอสูร
หรือพวกศัตรูมาย่ำยีบีฑา แด่พระภิกษุสงฆ์สาวกของพระบรมสุคตเจ้า
จึงคิดจะชวนกันลงมาเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า
แต่ก็ห่วงภาระหน้าที่ที่จะต้องดูแลรักษาความสงบเรียบร้อยในประตูสวรรค์ทั้ง ๔ ทิศ
มหาราชทั้ง ๔ จึงมีบัญชาแต่งตั้งให้ คนธรรพ์ กุมภัณฑ์ นาค และยักษ์
อย่างละแสนรักษาประตูสวรรค์ทั้ง ๔ ทิศ
ซึ่งก็ให้พวกคนธรรพ์รักษาทิศบูรพา
กุมภัณฑ์รักษาทิศทักษิณ
นาครักษาทิศปัจจิม
ยักษ์รักษาทิศอุดร
ครั้นแล้ว ท้าวมหาราชทั้ง ๔ ได้ประชุมพร้อมกันที่
อาฏานาฏิยนคร ณ สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา
พร้อมกับผูกมนต์อาฏานาฏิยปริตร
ซึ่งมีเนื้อความสรรเสริญคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้ง ๗ พระองค์ มี
พระวิปัสสี ผู้มีสิริอันงาม
พระสิขี พุทธเจ้า ผู้มากด้วยการอนุเคราะห์แก่สัตว์ทั้งปวง
พระเวสสภู พุทธเจ้า ผู้ปราศจากกิเลส มีตบะ
พระกกุสันธะ พุทธเจ้า ผู้มีชัยชนะแก่พญามารและเสนามาร
โกนาคมนะ พุทธเจ้า ผู้มีบาปอันลอยเสียแล้วมีพรหมจรรย์อันจบแล้ว
กัสสปะ พุทธเจ้า ผู้พ้นวิเศษแล้ว จากกองกิเลสทั้งปวง
พระอังคีส พุทธเจ้า ผู้เป็นโอรสแห่งหมู่ศากยราช ผู้มีศักดิ์ มีสิริ ดังนี้เป็นต้น
ครั้นผูกมนต์พระปริตรแล้ว
ท้าวมหาราชทั้ง ๔ จึงประกาศแก่บริวารของตนว่า
ธรรมอาณาจักรของพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า
อันเป็นบรมครูของเราทั้ง ๔
ถ้ามีผู้ใดสาธยายมนต์ อาฏานาฏิยปริตร นี้ขึ้น
แล้วถ้าใครไม่เชื่อฟัง ไม่สดับ จะต้องถูกลงโทษอย่างสาสม รุนแรง
และแล้วมหาราชทั้ง ๔
ก็พร้อมใจกันลงมาเข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า ณ ภูเขาคิชฌกูฏ
กราบบังคมทูลว่า
หมู่ยักษ์ทั้งหลาย หมู่นาคทั้งหลาย หมู่กุมภัณฑ์ทั้งหลาย
และหมู่คนธรรพ์ทั้งหลาย ผู้มีเดช มีศักดา มีอานุภาพ
มีจิตกระด้างหยาบช้า ละเมิดเบญจศีลเป็นอาจิณ
ที่ยังไม่เลื่อมใสในคุณของพระรัตนตรัยนั้นมีมาก
พวกที่เลื่อมใสนั้นมีน้อย
เมื่อพระสาวกของพระผู้มีพระภาค
เป็นผู้ยินดีในการอยู่ป่า เพื่อบำเพ็ญสมณธรรม ในที่ห่างไกลจากมนุษย์สัญจร
อมนุษย์ผู้ไม่เลื่อมใส ย่อมจะย่ำยี หลอนหลอก
กระทำให้เจ็บไข้เป็นอันตรายแก่ชีวิตและพรหมจรรย์
แต่ต่อนี้ไปจะไม่บังเกิดเหตุการณ์เช่นนั้นอีกแล้ว
ถ้าพระบรมสุคตเจ้าทรงพระกรุณาโปรดรับมนต์อาฏานาฏิยปริตรนี้ไว้
แล้วโปรดประทานให้พระภิกษุสาวก
สาธยายอยู่เนือง ๆ อมนุษย์ทั้งปวงก็จะมิกล้าย่ำยีหลอนหลอกทำร้าย
อีกทั้งยังจะช่วยปกป้องคุ้มครอง กันภัยทั้งปวงให้อีกด้วยพระเจ้าข้า
องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงรับมนต์พระปริตรนั้นโดยดุษฏี
ท้าวเวสวัณ ก็แสดงอาฏานาฏิยปริตรนั้นถวาย
และแล้ว มหาราชทั้ง ๔ ก็ถวายมนัสการลา
สมเด็จพระบรมศาสดา จึงทรงมีพระบัญชาให้ประชุมภิกษุทั้งหลายในที่นั้น
แล้วทรงแสดงมนต์พระปริตรนั้นให้แก่ภิกษุทั้งหลายได้เรียนสาธยาย
เสร็จแล้วทรงมีพุทธฎีกาตรัสว่า
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ท่านทั้งหลายจงอุตสาหะ
สาธยายมนต์พระปริตรนี้ให้บริบูรณ์ในสันดาน
จะพ้นจากอุปัทวันอันตรายทั้งปวงได้
อมนุษย์ทั้งหลายก็จะไม่มาย่ำยี หลอนหลอก
เธอทั้งหลายจะได้ดำรงค์อยู่เป็นสุข เพื่อยังพรหมจรรย์ให้เจริญ
ภิกษุเหล่านั้นก็เปล่งสาธุการ น้อมรับด้วยเศียรเกล้า จบ
(มีต่อ)
ฐิตา:
~อั ง คุ ลิ ม า ล ป ริ ต ร~
บทขัดอังคุลิมาลปริตร
แม้แต่น้ำล้างตั่งของพระองคุลิมาลเถระ
ผู้กล่าวสัจจะปริตร ยังบันดาลให้อันตรายทั้งปวงหายไปได้
อนึ่ง พระปริตรบทใด ที่พระผู้มีพระภาคเจ้า
ทรงตรัสแก่พระองคุลิมาลเถระ
ย่อมยังการคลอดบุตรให้สำเร็จโดยสวัสดี ในทันทีทันใด
ท่านผู้เจริญทั้งหลายจงสาธยายพระปริตรบทนั้น
ซึ่งมีเดชมากอยู่จนตลอดกัปป์เทอญ
ตำนาน
ณ แว่น แคว้นโกศลราช ที่บ้านพราหมณ์ปุโรหิต
อันเป็นอาจารย์ของพระเจ้าโกศล
ภรรยาของท่านปุโรหิตได้ตั้งครรภ์แก่ใกล้คลอด
พอถึงการอันควร นางพราหมณีภรรยาปุโรหิตนั้น
ก็คลอดบุตรออกมาเป็นผู้ชาย
ขณะที่ทารกน้อยนั้นคลอดออกจากครรภ์มารดา
ก็ให้บังเกิดอาเพศเหตุอัศจรรย์ เครื่องศัสตราวุธ
ของมีคมทั้งหลายภายในเมือง
บังเกิดเป็นแสงรัศมีสีแดงรุ่งเรือง
ประดุจดังถูกเปลวไฟเผาไหม้กำลังจะหลอมละลาย
ครั้นเมื่อจับต้อง ก็หาได้บังเกิดความร้อนไม่
ฝ่ายปุโรหิตผู้เป็นบิดา รู้ทักษา รู้ฤกษ์นิมิตหมาย
จึงได้รู้อยู่แก่ใจว่า บุตรของตนเป็นกาลกิณี เป็นการีต่อผู้คน
หมู่ชนในบ้านเมือง จึงออกเดินทางจากบ้าน
ไปเข้าเฝ้าพระราชาโกศล แล้วทูลว่า
ขอเดชะ พระอาญามิพ้นเกล้า บัดนี้ได้บังเกิดอาเพศ
มีเหตุให้ระคายเคืองเบื้องพระบาทของพระองค์แล้ว พระเจ้าข้า
เรื่องก็มาจากกุมารบุตรของหม่อมฉัน ได้ถือกำเนิดเกิดขึ้นมา
เป็นเหตุให้ศัสตราวุธลุกเป็นไฟด้วยเดชและศักดิ์ดา ของกุมารน้อยนั้น
เมื่อเจริญวัย จะมีจิตใจหยาบช้า จะเข่นฆ่าหมู่ชน
จะเป็นเหตุให้มหาชนเดือดร้อนเป็นอันมาก
ขอพระองค์ทรงโปรดให้จับกุมารนั้น ไปประหารเสียเถิด
เพื่อมิให้เป็นภัยต่ออาณาประชาราชสืบไป
พระเจ้าโกศล เป็นผู้เลื่อมใสในพระรัตนตรัยเป็นพุทธมามกะ
จึงทรงมีจิตเมตตา ทรงตรัสห้ามว่า
อย่าเลยท่านปุโรหิต กุมารน้อยเพิ่งจะลืมตามาดูโลก ดุจดังไม้อ่อน
ขึ้นอยู่แต่ผู้ฟูมฟักปลูกฝัง สั่งสอนดัดกาย วาจา ใจ
ให้เขาเป็นอะไร ก็จะเป็นเช่นนั้น
ท่านมายกลูกให้เราฆ่า เราก็จะรับเอาไว้ แต่จะไม่ฆ่า
จะส่งคืนให้ท่านไปช่วยเลี้ยงดู ฟูมฟักถนุถนอม
อบรมสั่งสอนแทนเราด้วย
แล้วจึงทรงตั้ง ชื่อกุมารน้อยนั้นว่า อหิงสกะ
กาลเวลาล่วงเลยมา จนกุมารอหิงสกะ
เจริญวัยเติบใหญ่เป็นหนุ่มรูปงาม ร่างกายกำยำแข็งแรง
ท่านปุโรหิตและนางพราหมณี
จึงส่งลูกชายให้ไปศึกษาศิลปวิทยา ณ เมืองตักกศิลา ตามคตินิยมของคนในยุคนั้น
อหิงสกะ มานพหนุ่มนอกจากจะเป็นผู้มีรูปงาม
ร่างกายแข็งแรง ยังเป็นผู้มีความฉลาดหลักแหลม
เข้าไปเรียนศิลปวิทยา กับอาจารย์ไม่นานเท่าไหร่ ก็เข้า
ใจรอบรู้สรรพวิทยาของอาจารย์ได้ทั้งหมดเท่าที่อาจารย์สอน
อีกทั้งยังเป็นผู้กตัญญูรู้คุณอาจารย์ มีกตเวทิตา
พยายามตอบแทนพระคุณอาจารย์
ด้วยช่วยเหลือกิจการงานทุกอย่างที่อาจารย์พึงมี
จนเป็นที่อิจฉาริษยาแก่บรรดาศิษย์คนอื่นๆ ที่อยู่ร่วม
ด้วยการหาเล่ห์ใส่ไคร้ว่า อหิงสกะ จะเป็นชู้แก่ภรรยาของอาจารย์
แรกๆ อาจารย์ก็มิเชื่อ
ต่อ ๆ มาความดีของ อหิงสกะ
กลับ เป็นที่โปรดปรานของภรรยาอาจารย์ยิ่งนัก
ถึงกับกล่าวนิยมชมชอบในตัว อหิงสกะ แก่สามีของตนว่า
เออ...นี่แน่ ท่านพี่ อหิงสกะ ศิษย์ของท่านคนที่ช่างน่ารัก น่าเอ็นดูยิ่ง
มีน้ำใจช่วยเหลือการงานภายในบ้าน
แถมยัง อ่อนน้อมถ่อมตน ไม่เหมือนศิษย์อื่นที่มีมา
เมื่อภรรยาของอาจารย์ทิศาปาโมกข์
กล่าวนิยมชมชอบในตัวอหิงสกะมานพ
ให้แก่อาจารย์ทิศาปาโมกข์ ได้ฟังอยู่บ่อยๆ
อีกทั้งกลุ่มศิษย์ที่ริษยา ก็พากันพูดใส่ไคร้ให้อาจารย์หลงผิด
ปุถุชนคนธรรมดาอย่างอาจารย์ทิศาปาโมกข์ก็พลอยเชื่อตามคำยุยง
จึงคิดแค้นในใจว่า
หนอย...เจ้าอหิงสกะ คิดจะกินบนเรือนแล้วมาขี้รดบนหลังคา
เห็นทีข้าต้องหาทางฆ่ามัน ให้ได้
คิดดังนั้นแล้ว จึงออกอุบาย เรียกอหิงสกะมา แล้วกล่าวว่า
ศิษย์รัก เจ้าก็อยู่กับข้ามานาน
ชาญฉลาดทั้งยัง ช่วยทำการงานทุกอย่างภายในบ้าน
ข้าจึงคิดจะตอบแทนเจ้า ด้วยการสอนมนต์ที่ชื่อว่า
วิษณุอิทธิมนต์ให้แก่เจ้า แต่การจะเรียนมนต์ มิใช่ง่าย
ถ้าเรียนได้ก็จะวิเศษสุด ผู้ที่จะเรียนมนต์นี้
จะต้องนำนิ้วของคนมาคนละนิ้ว
รวมกันให้ได้พันนิ้ว แล้วร้อยเป็นพวงมาลา
เพื่อบูชาพระวิษณุ จึงจะเรียนมนต์นี้สำเร็จ
ศิษย์รัก เจ้าจงออกไปหานิ้วมนุษย์มา
ให้ครบพันเพื่อทำมาลาประกอบพิธีเถิด
อหิงสกะมานพ พอได้ฟังคำของอาจารย์ จึงกล่าวแก่อาจารย์ว่า
ข้าแต่ท่านอาจารย์ผู้ประเสริฐ
ตลอดเวลาที่ผ่านมา ไม่ว่าท่านอาจารย์จะสั่งอะไร
ให้ข้าให้ขึ้นเขาลงห้วย ข้าช่วยทำให้หมด ไม่เคยขัด
แต่ครั้งนี้ ข้าขอขัดท่านอาจารย์สักครั้ง
ด้วยเหตุว่า การทำร้าย ทำลาย ฆ่าคน ผิดวิสัยของผู้ดีมีศีล
แม้ว่าข้าจะปรารถนาอย่างที่สุดที่จะเรียนรู้วิษณุมนต์
ข้าก็มิอาจทำปาณาติบาตฆ่าคนได้
ขอท่านอาจารย์โปรดกรุณาอดโทษแก่ข้าพเจ้า
ข้างฝ่ายอาจารย์ เห็นกิริยาของอหิงสกะ ผู้เป็นศิษย์
กล่าวถ้อยคำที่เป็นสุภาษิต ดังนั้นก็คิดว่า
ไอ้ศิษย์เนรคุณคนนี้ ยังจะมาทำเสแสร้งแกล้งรักษาศีลต่อหน้าเรา
ทั้งๆ ที่คิดจะเป็นชู้ต่อเมียเรา
ดีหละเราก็ต้องเสแสร้งแกล้ง ทำมายาแก่มันบ้าง
คิดดังนั้นแล้ว ผู้เป็นอาจารย์ก็ทำทีเป็นร้องไห้ฟูมฟาย
แล้วก็รำพึงรำพันว่า
โถ...โถ...ดูรึ สวรรค์ เราสู่อุตส่าห์
มีความเมตตากรุณาต่อศิษย์คิดจะประสาทสรรพวิทยายันต์มนต์อันศักดิ์สิทธิ์
แต่ศิษย์กับ มาคิดเล็กคิดน้อย
แถมพูดให้เราได้รับความน้อยเนื้อต่ำใจ
เทพไท..เอย..ท่านเทพไท ข้าคงจะไม่มีวาสนาเป็นอาจารย์ แก่ศิษย์ผู้นี้เสียแล้ว
ว่าแล้วก็ทำเป็นร้องไห้ต่อไป
อหิงสกะมานพ เห็นผู้เป็นอาจารย์มีกิริยาอาการเสียใจ
เพราะ คำพูดของตน จึงรู้สึกผิดและให้นึกสงสารเห็นใจผู้เป็นอาจารย์ยิ่งนัก
ด้วยความกตัญญู จึงตกปากรับคำว่า
ข้าแต่ท่านอาจารย์ผู้เจริญ
ในเมื่อเป็นความประสงค์ของอาจารย์ที่ปรารถนาจะให้ศิษย์ได้ดีมีวิชา
ศิษย์ก็มิบังอาจขัดคำสั่ง ขอท่านอาจารย์โปรดจงหยุดร้องไห้เสียเถิด
อาจารย์ได้ฟังดังนั้น จึงหยุดร้องไห้
แล้วก็ทำทีเป็นสวมกอดศิษย์รัก
พร้อมทั้งหยิบดาบส่งให้แล้วสั่งว่า
อหิงสกะเอย เจ้าฆ่าคนและจงตัดเอานิ้วชี้มาคนละนิ้วให้ได้หนึ่งพันนิ้ว
แล้วร้อยเป็นพวงมาลา นำมาให้เราบูชาองค์พระวิษณุเพื่อเรียนมนต์
อหิงสกะมานพ ถือดาบตระเวนไล่ฟันเข่นฆ่าผู้คน ล้มตายไปมากมาย
จนเป็นที่หวาดกลัวแก่ผู้คน ถึงขนาดขนานนามว่า องคุลิมาลโจร
ชนทั้งหลาย จึงไปร้องทุกข์ทูลเรื่องแก่พระเจ้าโกศลให้ทรงทราบ
พระเจ้าโกศลราช ทรงทราบความเดือดร้อนของอาณาประชาราช
จึงจัดส่งเจ้าพนักงานให้ออกไปสืบข้อเท็จจริง ว่าโจรองคุลิมาล เป็นใครกันแน่
ทำไมจึงได้เที่ยวไล่ฆ่าผู้ค
ครั้นเมื่อได้ทรงทราบว่า
ที่แท้ องคุลิมาลโจร ก็คือ อหิงสกะ บุตรของปุโรหิตนั่นเอง
พระเจ้าโกศลราชจึงมีรับสั่งให้จัดเตรียมทัพ
เพื่อจะไปจับ โจรองคุลิมาล ฆ่าเสีย
ข้างนางพราหมณีภรรยาของปุโรหิต
มารดาของอหิงสกะพอได้ทราบว่า
บัดนี้ลูกชายที่ส่งไปเรียนวิชา ณ เมืองตักกศิลา
ได้กลายเป็นโจรไล่เข่นฆ่าผู้คน
จนพระราชาต้องนำทัพไปปราบ
ด้วยความรักของแม่ที่มีต่อบุตรสุดชีวิต
ไม่คิดเสียดายแม้ชีวิตจะมีอันตราย
จึงออกเดินทางล่วงหน้า
เพื่อหวังจะไปบอกแก่ลูกว่ากำลังจะมีภัย
ให้ลดละเลิกทำปาณาติบาตเสีย
ยามสุดท้ายของราตรีนั้น
องค์พระผู้มีพระภาคเจ้า
ได้ทรงเลงข่ายพระญาณ ตรวจดูสรรพสัตว์
จึงได้ทราบว่า องคุลิมาลโจร มีอุปนิสัยอรหัตผล
ถ้าเช้าวันนี้พระองค์ไม่ทรงโปรด
องคุลิมาลโจร ก็จะทำมาตุฆาต
เป็นอนันตริยกรรมขาดจากอุปนิสัยอรหันต์
ครั้นเมื่อถึงกาลอรุณสมัย
องค์สมเด็จพระจอมไตร
จึงทรงเสด็จไปโปรดโจรองคุลิมาลด้วยอิทธิปาฏิหารย์
โดยปรากฏพระวรกายเฉพาะหน้าของ โจรองคุลิมาล
ซึ่งในขณะนั้น นางพราหมณีมารดาของ โจรองคุลิมาล
ก็ถึงเฉพาะหน้าลูกชายพอดี
องค์สมเด็จพระชินสีห์
จึงทรงเนรมิตร มิให้ โจรองคุลิมาล มองเห็นมารดา
เพราะทรงทราบว่า
ถ้าโจรองคุลิมาลเห็นมารดาก็จะฆ่าเสีย เหตุเพราะจำมารดาไม่ได้
โจรองคุลิมาล เมื่อได้เห็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็มิได้รู้จัก
แต่ก็คิดในใจว่า เราตระเวนหานิ้วคนเวลานี้ได้ ๙๙๙ นิ้วแล้ว
ยังจะขาดอีกนิ้ว สมณะผู้นี้ดูงามมีสง่า
แต่ก็น่าเสียดายที่จะต้องมาตายเสียวันนี้
คิดดังนั้น แล้วจึงถือดาบวิ่งไล่หมายใจว่าจะฟันหัวให้ขาด
แล้วตัดเอานิ้วเสีย
องคุลิมาลโจร วิ่งไล่มาได้ไกลแม้หลายโยชน์ แต่ก็หาทันไม่
ซึ่งปกติแม้ม้าอาชาไนยที่แข็งแรงก็อย่าได้หมาย
จะได้วิ่งชนะแก่องคุลิมาลโจรเลย
แต่มาวันนี้ เขากำลังวิ่งไล่ตามสมณะผู้กำลังเดินธรรมดาๆ
องคุลิมาลโจร จึงป้องปากตะโกนร้องบอกว่า
หยุดก่อนสมณะ หยุดก่อนสมณะ สมณะหยุดก่อน
พระผู้มีพระภาคจึงทรงตรัสในขณะที่ทรงพระดำเนินว่า
เราหยุดแล้วประสก เราหยุดแล้ว
องคุลิมาล จึงกล่าวตอบว่า ท่านเป็นสมณะ
ดูรึ ยังจะมากล่าวมุสาอีก
พระผู้มีพระภาคเจ้า จึงทรงตรัสตอบว่า
เรามิได้มุสา เราหยุดแล้วจากการก่อเวร
ละบาปและอกุศลกรรมทั้งปวงได้แล้ว
มีแต่ประสกนั่นแหละ ที่ยังไม่หยุดจากการทำบาปอกุศลกรรม
องคุลิมาลโจร พอได้สดับพระสุรเสียงนั้น จึงได้สติคิดว่า
จริงซินะ สมณะผู้นี้ เป็นผู้หยุดก่อเวร
ละบาปและอกุศลกรรมทั้งปวงได้แล้ว
คงมีแต่เรายังวิ่งแสวงหาแต่บาปและอกุศลกรรม
ซึ่งก็จะให้ผลเป็นทุกข์ในที่สุด
คิดดังนี้แล้ว องคุลิมาล จึงได้หยุดวิ่ง
แล้วปล่อยมีดให้หลุดจากมือ
เปลื้องมาลานิ้วมือที่คล้องคอทิ้งเสีย แล้วนั่งคุกเข่าอัญชลี
พร้อมทั้งขอติดตามออกบวช
สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า จึงทรงคลายฤทธิ์
ทำให้ องคุลิมาล เห็นมารดา มารดาก็เห็นองคุลิมาล
แล้วทรงมีพุทธฏีกาตรัสให้ องคุลิมาลไปกราบขอขมา
ขออนุญาตบรรพชาจากมารดา
แล้วจึงให้ องคุลิมาล ตามเสด็จไปยังเชตวันมหาวิหาร
กาลต่อมา เมื่อ องคุลิมาล ไปบรรพชาอุปสมบทแล้ว
จึงเข้าไปบิณฑบาตในนครสาวัตถุ
ชาวเมืองเมื่อได้รู้ว่า องคุลิมาล เดินผ่านบ้านตน
ต่างฝ่ายต่างก็ตกใจกลัววิ่งหนีเข้าบ้านปิดประตูลั่นดาน
ซ่อนตัวอยู่แต่ในบ้าน ไม่มีใครยอมออกมาใส่บาตร
ขณะนั้น มีนางหญิงท้องแก่
เห็น องคุลิมาล ภิกษุเดินมา ก็กลัวลนลาน
จะหลบเข้าบ้านก็เดินออกมาไกลจากบ้าน อยู่บริเวณเขตรั้ว
จึงได้ก้มตัวลงเพื่อจะคลานรอดรั้วหนี องคุลิมาลภิกษุ ไปให้พ้น
แต่เจ้ากรรมช่วงหัวและหน้าอกลอดผ่านพ้นรั้วไปได้
และสุดท้ายติดครรภ์ที่โตใกล้คลอด
ขณะนั้นนางเกิดเจ็บครรภ์ขึ้นมากระทันหัน
ดิ้นรนร้องทุรนทุรายติดคารั้วบ้านอยู่
องคุลิมาลภิกษุ เมื่อเดินผ่านมาเห็นเข้า
บังเกิดจิตเมตตาปรารถนาที่จะช่วยหญิงนั้น
แต่ก็มิรู้จักทำประการใดจึงได้ตั้งสัจจะอธิษฐานว่า
“ดูก่อนน้องหญิง บัดนี้เราได้เกิดในสกุลพระสมณะ
ศากยะผู้ประเสริฐพระองค์นั้นแล้ว
มิได้เบียดเบียน ทำร้ายทำลายสัตว์ตนใด
ให้เดือดร้อนเสียหาย นี้เป็นคำสัตย์
ขอความสวัสดีจงมีแก่น้องหญิงและบุตรในครรภ์ด้วยเทอญ”
หญิงนั้นจึงได้คลอดลูกออกมาโดยง่าย
ปราศจากอันตรายและโดยสวัสดี
ต่อมาภายหลัง
ชนทั้งหลายมีความเลื่อมใสถึงขนาดนำน้ำไปล้างตั่งที่นั่งของท่าน
แล้วเอาไปให้หญิงหรือสัตว์มีครรภ์กิน
หญิงและสัตว์นั้นพลันคลอดบุตรง่าย
เมื่อ พระองคุลิมาล ได้ตั้งสัจจะอธิษฐานช่วยหญิงนั้นแล้ว
ท่านก็ออกเดินบิณฑบาต
จนได้อาหารแล้วกลับที่พักมาเจริญสมณธรรมต่อไป
ภิกษุองคุลิมาล ขณะเจริญสมณธรรม
ก็มีจิตคิดฟุ้งซ่าน เห็นแต่กายมนุษย์ที่ถูกตนฆ่า มาในรูปอสุรกาย
ปรากฏเฉพาะหน้า ยืนยื่นมือร้องทวงชีวิตเป็นเช่นนี้อยู่เนืองนิจ
จนความนี้รู้ถึงองค์สมเด็จพระชินสีห์ จึงทรงมีพุทธโอวาทตรัสสอนว่า
ดูก่อนภิกษุ เธอจงมีความเพียรเพ่งอยู่
เพื่อกำจัดบาปในใจ ดุจดังบุรุษเอาสาหร่ายจอกแหนออกจากบ่อน้ำฉะนั้น
ภิกษุองคุลิมาล ปฏิบัติพุทธโอวาท
ไม่ช้าก็บรรลุอรหัตผล เป็นพระอริยบุคคลผู้วิเศษในศาสนา
(มีต่อ)
ฐิตา:
~ฉั ท ทั น ต ป ริ ต ร~
บทขัดฉัททันตปริตร
โอกาสนี้ ขออาราธนาท่านผู้เจริญทั้งหลาย
สาธยายมนต์ ของพญาช้างฉัททันต์โพธิสัตว์เจ้า
เพื่อชาวเราจักปลอดภัยจากภยันอันตราย ทั้งหลายทั้งปวงด้วยเทอญ
ตำนาน
ครั้งหนึ่ง สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า
กำลังทรงแสดงพระธรรมเทศนาอยู่ ณ เชตวันมหาวิหาร
พระภิกษุณีรูปหนึ่งฟังธรรมอยู่ แล้วดำริว่า
อันตัวเรานี้เคยเป็นบาทบริจาริกาของพระผู้มีพระภาคเจ้า
มาแล้วในอดีตกาลบ้างหรือไม่หนอ
ขณะนั้นก็บังเกิดญาณ อันทำให้ระลึกชาติได้แต่หนหลังว่า
เคยเป็นบาทบริจาริกาเมื่อครั้ง องค์สมเด็จพระบรมศาสดา
ทรงเสวยพระชาติเป็นพญาช้างฉัททันต์
ภิกษุณีผู้นั้น ก็ยินดีหัวเราะขึ้นในท่ามกลางสมาคมนั้น
แล้วนางภิกษุณีนั้น ก็พิจารณาต่อไป
จึงได้รู้ว่าในชาตินั้นตนเป็นผู้ใช้นายพราน ชื่อ โสนุดร
ไปยิงพญาช้างฉัททันต์ ด้วยลูกศรอาบยาพิษ ให้ถึงเเก่ความตาย
ภิกษุณีนั้นก็กลับเศร้าโศกเสียใจ ร้องไห้
ในที่สมาคมนั้นเห็นดังนั้น ต่างก็หันมามองพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า
ด้วยคิดจะถามว่าภิกษุณีท่านนี้ บังเกิดอะไรขึ้น
พระผู้มีพระภาค จึงทรงยกนางภิกษุณีนี้เป็นเหตุ
แล้วทรงตรัสชาดกเรื่อง พญาช้างฉัททันต์มาแสดง ความว่า
ณ ป่าหิมพานต์ มีพญาช้างเผือกอยู่เชือกหนึ่ง มีนามว่า พญาฉัททันต์
มีช้าง พังเป็นภรรยาอยู่ ๒ เชือกมีนามว่า จุลสุภัททา และ มหาสุภัททา
พร้อมกับมีช้างบริวารอีก ๘,๐๐๐ เชือก
อยู่มาวันหนึ่งเป็นฤดูที่ดอกไม้รังบาน
พญาช้างฉัททันต์ จึงชวนช้างภรรยาทั้งสอง ให้ไปชมดอกไม้นั้น
ครั้นไปถึง ณ ตำบลที่มีไม้รังออกดอกเป็นกลุ่มใหญ่
ดูระรานตาสดใส หอมเย็นชื่นใจเป็นยิ่งนัก
พญาช้างนั้นสุดที่จะอดใจไว้ได้
พาภรรยาทั้ง สองเดินตรงรี่เข้าไปหาโคนไม้รัง
แล้วใช้ศรีษะชนไม้รังต้นหนึ่ง เพื่อให้ดอกร่วง
ขณะนั้นบนต้นรัง มีรังมดแดงรังใหญ่อยู่
เมื่อพญาช้างชนต้นไม้ด้วยกำลัง รัง มดแดงใหญ่นั้นก็พลันหล่นลงมา
ด้วยเหตุทนแรงเหวี่ยงของกิ่งไม้นั้นไม่ได้
จังหวะที่รัง มดแดงใหญ่ร่วงลงมา
บนหัวของ ช้างพังจุลสุภัททา พอดี
ซึ่งขณะเดียวกันลมก็ได้พัด พาเอาดอกไม้รังและเกสร
ร่วงไปบนหัวและบนตัวของ ช้างพังมหาสุภัททา พอดี เช่นกัน
ช้างพังจุลสุภัททา เมื่อโดนมดร่วงลงใส่หัวและตัว
ก็คิดว่า พญาช้างไม่รักนาง จึงแกล้งทำรังมดแดงร่วงใส่
ทีมหาสุภัททาช้าง พญาช้างคงจะรักมากจึงทำให้ดอกไม้รัง
และเกสรหล่นโปรยไปตามลำตัว
ช้างพังจุลสุภัททา คิดดังนั้นแล้วก็บังเกิดความเคียดแค้น
ผูกพยาบาทจองเวร แก่พญาช้างฉัททันต์เป็นครั้งแรก
อีกครั้งหนึ่ง พระโพธิสัตว์ช้างฉัททันต์
ได้ดอกปทุมดอกใหญ่มาดอกหนึ่ง
ได้มอบดอกบัวนั้น ให้แก่ ช้างพังมหาสุภัททา
ช้างพังจุลสุภัททาได้เห็นดังนั้น ก็น้อยเนื้อต่ำใจว่า
พญาช้างทำไมไม่ให้ดอกปทุมแก่ตนบ้าง
ช้างนั้นก็ผูกเวรแก่พญาช้างฉัททันต์เป็นครั้งที่สอง
กาลต่อมา ช้างพังจุลสุภัททา
ได้มีโอกาสถวายผลไม้แก่พระปัจเจกพุทธเจ้า
แล้วนางช้างก็ได้ตั้งความปรารถนาอธิษฐานว่า
เมื่อข้าพเจ้าสิ้นชีพจากชาตินี้ไปแล้ว
ขอให้ได้ไปบังเกิดเป็นมนุษย์ผู้หญิง
มีโอกาสได้เป็นมเหสี ของพระบรมกษัตริย์
และมีโอกาสกลับมาล้างผลาญแก่ พญาช้างฉัททันต์
เอาชีวิตพญาช้าง และตัดเอางาคู่นั้น มาให้ได้
ครั้นนางช้างนั้น ตั้งจิตอธิษฐานดังนั้นแล้ว
นางช้างนั้น ก็มิยอมกินอาหาร ดื่มน้ำ
อยู่ต่อมาไม่นาน นางช้างจุลสุภัททา ก็ได้ตายลง
แล้วได้ไปบังเกิดเป็นบุตรสาวของ มัททราชสกุล
มีนามว่า นางสุภัททา กุมารี
เมื่อนางเติบโตเจริญวัยขึ้น
ได้มีโอกาสเป็นมเหสีของพระราชาผู้ครองเมืองพาราณสีตามความปรารถนา
พระนางระลึกชาติแต่หนหลังได้
จึงรู้สึกเจ็บแค้นพญาช้างฉัททันต์
จึงแสร้งทำประหนึ่งว่าประชวรแพ้ท้อง
เมื่อพระสวามีทรงเข้ามาเยี่ยม
พระนางก็ทูลว่าแพ้ท้อง นางได้ฝันเห็นของสิ่งหนึ่งซึ่งก็ยากที่จะหาได้
ขอให้พระสวามีทรงมีรับสั่งให้
เรียกหาพวกนายพรานป่า มาประชุมพร้อมกันเสียก่อน
แล้วจะแสดงความฝันถวาย
พระราชาก็ทรงมีพระบัญชา
ให้หาตัวพรานป่ามาประชุมรวมกัน ณ ท้องพระโรง
แล้วจึงชวนพระมเหสี ไปยังท้องพระโรง
เพื่อที่จะได้เล่าความฝัน ให้แก่พระองค์และนายพรานได้ฟัง
พระมเหสี เมื่อเสด็จยังท้องพระโรงพร้อมพระราชา
มหาอำมาตย์ราชบริพาร และพรานป่าแล้ว
จึงทรงตรัสเล่าว่า เราฝันเห็นช้างเผือกผู้มีงายาวสีขาว
ที่มีรัศมี ๖ ประการ เราต้องการงาคู่นั้น
ถ้าเราไม่ได้ เราจะฆ่าตัวตาย
พระราชาทรงหลงรัก พระมเหสีสุภัททราองค์นี้มาก
จึงทรงตามพระทัยพระมเหสีทุกประการ
พระนางได้ทรงคัดเลือก นายพรานผู้มีร่างกายแข็งแรงกำยำ
มีฝีมือยิงธนูที่แม่นยำ และรอบรู้อุบายวิธี
พรานที่พระนางทรงเลือกได้ มีนามว่า โสณุดร
พระนางได้บอกตำบล ที่อยู่ของ พญาช้างฉัททันต์
ให้แก่พรานโสณุดร ได้ทราบทุกประการ
เมื่อได้ทราบที่อยู่ของพญาช้างฉัททันต์ จากพระมเหสีแล้ว
ได้ออกเดินทางไปยัง ป่าหิมพานต์
ตรงไปยัง ณ ตำบลที่อยู่ของพญาช้างฉัททันต์
ตามคำบอกเล่าของพระมเหสี สิ้นเวลาไปถึง ๗ ปี ๗ เดือน ๗ วัน
ครั้นเดินทางไปถึง ยังที่อยู่ของพญาช้าง
พรานโสณุดร จึงซุ่มดูกิริยาของพญาช้าง
ทั้งวันเวลาไปและกลับ ของพญาช้างที่ออกไปหากิน
เมื่อเฝ้าดูจนรู้เเน่เเล้ว
นายพรานก็รอเวลาให้พญาช้างเเละบริวาร ออกจากที่พัก เเล้ว
พรานนั้น ก็ออกมาจากที่ซ่อน หาทำเลที่เหมาะ
ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากที่พักของพญาช้างมากนัก
แล้วทำการขุดหลุมให้ลึกพอที่ตนจะลงไปยืนอยู่ในหลุมนั้นได้มิดหัว
พร้อมทั้งนำท่อนไม้และใบไม้ มาเรียงขวางปากหลุม
แล้วกลบทับด้วยดิน เกลี่ยดินให้เรียบ
อีกทั้งยังเปิดช่องที่ตนจะลงไปซ่อนตัว
และเปิดช่องสำหรับเล็งลูกศร
ครั้นได้เวลาที่พญาช้างและบริวาร จวนจะกลับ
พรานโสณุดร ก็ลงไปซ่อนในหลุมที่ตนขุดเอาไว้
แล้วยังนำเอาผ้าจีวรที่เตรียมมา นำมานุ่งห่ม
เมื่อกาลมรณะ ของพญาช้างมาถึง
พญาช้างนั้นพร้อมบริวาร ก็เดินทางกลับมายังที่อยู่ของตนดังเดิม
ครั้นมาถึงตรงสุดที่พรานโสณุดร ขุดหลุมเอาไว้
พญาช้างนั้น ก็หาได้เฉลียวใจอันใดไม่
ได้มาหยุดยืนอยู่ตรงจุดเดิมที่ทุกครั้ง
เมื่อกลับมาจากหาอาหาร ตนจะต้องมายืนเพื่อสำรวจตรวจดู
ภูมิประเทศในที่พักของตนว่ามีอะไรผิดปกติบ้าง
ขณะที่พญาช้างกำลังมองสำรวจดูอยู่นั้น
พรานโสณุดร ได้นำลูกศรอาบยาพิษมาพาดสาย
เล็งตรงไปยังช่องที่ตนเจาะเอาไว้เฉพาะ
ปลายศรนั้นเล็งตรงไปยังท้องของ พญาช้างฉัททันต์ พอดี
พรานป่าโสณุดร ใช้กำลังน้าวคันศรสุดแรง
พร้อมกับปล่อยศรอาบยาพิษนั้นออกจากแล่ง
ศรนั้นพุ่งตรงไปยังท้องของพญาช้างฉัททันต์ จนทะลุหลัง
พญาช้างนั้นก็ส่งเสียงร้องโกญจนาท ขึ้น ๓ ครั้ง
บริวารของพญาช้างนั้น เมื่อรู้ว่า นายของตนมีภัย
ก็พากันแยกย้ายกันออกค้นหาศัตรู ที่ทำร้ายนายของตน
เว้นแต่นางช้างพังมหาสุภัททา เฝ้าอยู่ใกล้พญาช้าง
พญาช้างรู้ว่าศัตรูซ่อนตัวอยู่ในหลุม
จึงปรารถนาที่จะทราบสาเหตุเฉพาะตน
จึงไล่นางช้างพังมหาสุภัททา ว่าน้องหญิง
จงไปช่วยบริวารออกค้นหาศัตรูให้พบเถิด มิต้องเป็นห่วงเราหรอก
เมื่อนางช้างพังจากไปแล้ว
พญาช้างฉัททันต์ ก็ทำลายที่กำบังของนายพราน เพื่อจะจับตัวฆ่าเสีย
แต่พอได้เห็นผ้าจีวรที่นายพรานห่มอยู่
จึงดำริขึ้นว่า ผ้ากาสาวพัสตร์นี้ เป็นธงชัยของพระอรหันต์
บัณฑิตทั้งหลายไม่ควรทำลาย
ควรที่จะสักการะเคารพ
พญาช้างนั้นจึงเอางวงยกร่างของพรานป่านั้นขึ้นจากหลุม
มาวางลงข้างหน้า แล้วกล่าวว่า
ผู้ที่หมักหมมอยู่ด้วยกิเลสอย่างท่าน
ไม่ควรนุ่งห่มผ้ากาสาวพัสตร์
ผ้านี้ควรแก่ผู้ที่ปราศจากกิเลสเท่านั้น
ครั้นกล่าวดังนี้แล้ว โทสะจิตของพญาช้างก็ระงับไป
พญาช้างนั้นจึงร้องถาม นายพรานป่าว่า
เจ้าฆ่าเราเพื่อประสงค์สิ่งไร ต้องการเองหรือมีผู้ใช้ให้มา
พรานป่าโสณุดร จึงเล่าความตั้งแต่ต้นจนจบ ให้พญาช้างฉัททันต์ฟัง
พญาช้าง ครั้นได้ทราบว่า นางสุภัททาเทวี
เป็นผู้ใช้ให้นายพรานมาฆ่า เพื่อจะเอางา
ก็ได้ทราบในทันที่ว่านี่คงเป็นเพราะเวรกรรม
ที่นางจุลสุภัททาช้างพังในอดีต
บัดนี้บังเกิดเป็นมเหสีของจอมกษัตริย์แห่งพาราณสี
นางได้จองเวรพยาบาทต่อเรา เรามิควรที่จะก่อเวรต่อนางอีก
พญาช้างคิดดังนี้แล้ว
จึงให้นายพรานเลื่อยเอางาทั้งคู่ของตน ตามความปรารถนา
พร้อมทั้งอธิษฐานว่า ขอเดชแห่งการบริจาคงาทั้งคู่ของเรานี้
จงเป็นปัจจัย ให้เราได้บรรลุพระโพธิญาณ ในอนาคตกาลนั้นด้วยเทอญ
เมื่อนายพรานโสณุดร ตัดเอางาทั้งคู่เสร็จสิ้นแล้ว
พญาช้างนั้น จึงได้กล่าวแก่พรานโสณุดรว่า
เราจะสอนมนต์สัจจะคาถาให้แก่ท่าน
เพื่อจะได้ใช้ป้องกันภัยทั้งหลายขณะเดินทาง
ว่าแล้วพญาช้างฉัททันต์ ก็ได้กล่าวมนต์
ให้แก่นายพรานโสณุดร ได้เรียนจนสำเร็จ
แล้วพญาช้างนั้นก็ถึงกาลกิริยา
พรานโสณุดร ได้อาศัยมนต์ของพญาช้างป้องกันภัยที่เกิดขณะเดินทาง
จนพาตนรอดปลอดภัย นำเอางาทั้งคู่ของพญาช้างฉัททันต์
เข้าไปถวายนางสุภัททาเทวี ณ เมืองพาราณสีจนสำเร็จ
พระนางสุภัททาเทวี ครั้นพอได้เห็นงาทั้งคู่
ของพญาช้างฉัททันต์โพธิสัตว์
ก็ให้หวนคำนึงระลึกถึงความรัก ความหลัง ที่ตนมีแก่พญาช้างนั้น
มาบัดนี้ เรากลับทำให้ผู้ที่เป็นที่รักของเราได้ตายจากเราไปเสียแล้ว
พระเทวีคิดดังนี้แล้วก็บังเกิดความโศกเศร้าเสียใจอย่างแสนสาหัส
จนหัวใจวายตายในที่สุด
(มีต่อ)
ฐิตา:
~โ ม ร ป ริ ต ร~
บทขัดโมรปริตร
พวกพรานไพร แม้พยายามอยู่ช้านานก็ไม่อาจจะจับพระมหาสัตว์
ผู้กำลังบำเพ็ญโพธิสมภาร ได้เกิดในกำเนิดแห่งนกยูง
พร้อมทั้งรักษาตัวด้วยการสาธยายพระปริตรใด ท่านผู้เจริญทั้งหลาย
ขอได้โปรดสาธยายพระปริตรที่เรียกว่า พรหมมนต์ นั้นเทอญ
ตำนาน
ครั้งเมื่อสมเด็จพระผู้มีพระภาคทรงประทับอยู่ ณ เชตวันมหาวิหาร
ทรงปรารภถึงภิกษุผู้ตกอยู่ในอารมณ์กระสันรูปหนึ่ง
จึงทรงตรัสพระธรรมเทศนา พระปริตรนี้ให้แก่ภิกษุนั้นฟัง มีความว่า
อดีตกาลเนิ่นนานมา มีพระราชาทรงพระนามว่า พรหมทัตต์
ครองราชสมบัติในนครพาราณสี พระโพธิสัตว์เจ้าได้บังเกิดในครรภ์นางนกยูง
อันอาศัยอยู่ในป่าชายแดนกรุงพาราณสี
เมื่อพระโพธิสัตว์ออกจากไข่แล้ว มีผิวพรรณและสีขนเป็นเงางาม เป็นสีทอง
พร้อมประกอบด้วยลักษณะอันเลิศกว่านกทั้งปวง
เมื่อเติบใหญ่เจริญวัย ก็ได้เป็นเจ้าแห่งนกยูงทั้งปวง
วันหนึ่งพญานกยูงทองนั้นได้ไปดื่มในสระแห่งหนึ่ง
มองเห็นเงาของตนในน้ำ จึงได้รู้ว่าตนนี้มีรูปงามยิ่งกว่านกยูงทั้งหลาย
จึงคิดว่า ถ้าเราขืนอยู่รวมกับหมู่นกยูงทั้งหลาย
อาจจะนำพาภัยมาถึงหมู่คณะแก่ตัวเอง
เห็นทีเราจะต้องหลีกออกเสียจากหมู่ ไปหาที่อยู่ใหม่
คงจะต้องไปให้ไกลจนถึง ป่าหิมพานต์ เราจึงจะพ้นภัย
พญายูงทองนั้นคิดเช่นนี้แล้ว จึงออกบินไปด้วยกำลัง
ไม่ช้านักก็ถึงป่าหิมพานต์นั้น เสาะแสวงหาได้ถ้ำแห่งหนึ่ง
ตั้งอยู่บนยอดเขาสูงชัน ณ ป่าหิมพานต์นั้น
เป็นที่อยู่อาศัย เป็นชัยภูมิที่เหมาะสม และปลอดภัยจากสัตว์ร้ายทั้งหลาย
ครั้นรุ่งขึ้น พระโพธิสัตว์จึงได้ออกจากคูหา
บินไปจับบนยอดเขา หันหน้าไปสู่ทิศบูรพา (ทิศตะวันออก)
แล้วเพ่งมองดวงสุริยะเมื่อยามเช้า พร้อมกับสาธยายพระปริตร
ซึ่งขึ้นต้นด้วยคำว่า
อุเทตยัญ จักขุมาเอกะราชา เป็นต้น
เพื่อป้องกันรักษาตนในเวลากลางวัน
แล้วจึงเที่ยวออกไปแสวงหาอาหาร
ครั้นถึงเวลาเย็น เมื่อจะบินกลับเข้าที่อยู่ พญานกยูงทอง
ก็ไม่ลืมที่จะบินขึ้นไปจับอยู่บนยอดเขา หันหน้าสู่ทิศตะวันตก
แหงนมองดวงอาทิตย์ที่กำลังอัสดงลับขอบฟ้าไป
แล้วสาธยายมนต์พระปริตรขึ้นว่า
อะเปตะยัญจักขุมาเอกะราชา เป็นต้น เพื่อที่จะป้องกันภัย
รักษาตนในเวลาตลอดราตรี แล้วจึงบินกลับเขาไป อาศัยอยู่ในถ้ำจนตลอดรุ่ง
เช้าตรู่ของวันใหม่ พญายูงทองก็ทำดังนี้ทุกวันมิได้ขาด
พร้อมได้สถิตสถาพรตั้งมั่นอยู่ในความสุขสำราญตลอดมา
โดยมิมีทุกข์ภัยใดๆ มากล้ำกรายได้เลย
กาลต่อมา มีพรานป่าผู้หนึ่งเดินทางหลงป่ามาจนได้พบเห็น
พญายูงทองที่เกาะอยู่บนยอดขุนเขานั้น
แต่ก็มิได้ทำประการใด เพราะมัวแต่พะวงกับการหาทางออกจากป่า
จนพรานผู้นั้นหาทางกลับมาถึงบ้านพักของตน ก็มิได้บอกเรื่องที่ได้พบเห็น
พญานกยูงทองนั้นแก่ใคร จวบจนเวลาที่นายพรานผู้นั้นแก่ใกล้ตาย
จึงได้บอกเรื่องพญายูงทองให้แก่บุตรของตนได้ทราบ
แล้วสั่งว่าควรจะนำข่าวนี้ไปแจ้งแก่พระราชาให้ทรงทราบ
สั่งแล้วก็สิ้นลมตาย
ต่อมาภายหลัง พระมเหสีของพระเจ้าพาราณสีทรงพระสุบินนิมิตรไปว่า
ขณะที่พระนางทรงประทับอยู่ภายในพระราชอุทยาน
ที่ประทับอยู่ ณ ริมสระปทุมชาติ
ได้มีนกยูงสีทองบินมาจากทิศอุดร
แล้วร่อนลงจับอยู่ ณ ขอนไม้ใหญ่ท่อนหนึ่ง
แล้วนกยูงทองนั้นก็ได้ปราศรัย แสดงธรรมให้แก่พระนางฟัง
กาลต่อมา พระเทวีทรงฝันต่อไปว่า
เมื่อพญายูงทองนั้นแสดงธรรมจบแล้ว นกยูงทองนั้นก็จะบินกลับ
ในฝันพระนางได้ตะโกนร้องบอกแก่บริวารว่า
ช่วยกันจับนกยูงที ช่วยกันจับนกยูงที
พระนางตะโกนจนกระทั้งตื่นบรรทม
นับแต่นั้นมา พระเทวีก็ให้อาลัยปรารถนาจักได้นกยูงทองตัวนั้นมา
จึงออกอุบายแสร้งทำเป็นทรงพระประชวร ด้วยอาการแพ้พระครรภ์
แล้วทูลขอพระสวามีว่า
การแพ้ท้องครั้งนี้จักหายได้ ก็ด้วยได้มีโอกาสเห็นพญายูงทอง
และสดับธรรมที่พญานกยูงทองแสดง
พระราชาพรหมทัตต์ จึงทรงมีรับสั่งให้เกณฑ์เหล่าพรานไพรทั้งหลาย
ที่อาศัยอยู่ในเมืองพาราณสี และรอบอาณาเขตพระนคร
เมื่อบรรดาพรานไพรมาประชุมพร้อมกันแล้ว
พระราชาจึงทรงตรัสถามว่า มีใครรู้จักนกยูงสีทองบ้าง
ขณะนั้นพรานหนุ่มผู้ซึ่งเคยได้รับคำบอกเล่าจากบิดาว่า
ได้เคยเห็นนกยูงทอง
จึงลุกขึ้นกราบบังคมทูลเนื้อความนั้นแก่พระราชา
พร้อมทั้งกราบทูลแจ้งที่อยู่ของพญานกยูงทองแก่พระราชาด้วย
พระราชาพรหมทัตต์ จึงทรงมีพระบัญชาว่า
ดีหล่ะในเมื่อเจ้าพอจะรู้ถึงถิ่นที่อยู่ของพญายูงทอง
เราก็จะตั้งให้เจ้ามีหน้าที่เป็นพรานหลวง
ไปจับนกยูงทองตัวนั้นมาให้เราและพระมเหสี
พรานหนุ่มก็รับพระบัญชาจากพระราชา
แล้วออกเดินทางไปสู่ป่าหิมพานต์
เพื่อที่จะจับยูงทองตัวนั้นมาถวายพระราชาให้จงได้
จวบจนวันเวลาล่วงเลยไปหลายสิบปี
พรานหนุ่มซึ่งบัดนี้แก่ชราลงแล้ว
ก็ยังมิสามารถจับพญานกยูงทองนั้นได้
ครั้นจะกลับไปยังบ้านเมืองก็เกรงจะต้องอาญา
จึงทนอยู่ในป่าหิมพานต์จนกระทั่งตาย
ส่วนพระเทวี เมื่อเฝ้ารอพญายูงทองที่ส่งนายพรานไปจับ
ก็ยังไม่เห็นมาจนกระทั่งตรอมพระทัยตายในที่สุด
พระราชาพรหมทัตต์ทรงเสียดายอาลัยรัก พระมเหสีเป็นที่ยิ่งนัก
จึงทรงดำริว่า พระมเหสีของเราต้องมาตายโดยยังมิถึงวัยอันควร
เหตุน่าจะมาจากพญานกยูงทองตัวนั้นเป็นแน่
บัดนี้เราก็แก่ชราลงมากแล้ว
คงจะไม่มีโอกาสเห็นนายพรานคนใดจับนกยูงทองตัวนั้นได้เป็นแน่
ดีหละถ้าเช่นนั้นเราจะผูกเวรแก่นกยูงตัวนี้ ทรงดำริดังนั้นแล้ว
พระราชาพรหมทัตต์มีรับสั่งให้นายช่างทอง สลักข้อความว่า
หากผู้ใด ใครได้กินเนื้อของพญานกยูงทองที่อาศัยอยู่ ณ ป่าหิมพานต์
จักมีอายุยืนยาวไม่แก่ ไม่ตาย ลงในแผ่นทอง
แล้วเก็บรักษาไว้ในท้องพระคลัง
ต่อมาไม่นานพระราชาพรหมทัตต์ ก็ถึงกาลทิวงคตลง
แผ่นทองจารึกนั้น ก็ตกถึงมือของยุวกษัตริย์องค์ต่อมา
เมื่อทรงรู้ข้อความในแผ่นทองจารึกนั้นก็หลงเชื่อ
มีรับสั่งให้พรานป่าออกไปตามจับพญานกยูงทองมาถวาย
และแล้วพรานไพรนั้น ก็ต้องไปตายเสียในป่าอีก
เหตุการณ์ได้ดำเนินไปเช่นนี้ จนสิ้นเวลาไป ๖๙๓ ปี
พระราชาในราชวงศ์นี้ก็ทิวงคตไป ๖ พระองค์
แม้ว่าจะสิ้นพรานป่าไป ๖ คน พระราชาทิวงคตไป ๖ พระองค์
ก็ยังหามีผู้ใดมีความสามารถจับพญายูงทองโพธิสัตว์ได้ไม่
จวบจนถึงรัชสมัยพระราชาองค์ที่ ๗ ผู้ครองกรุงพาราณสี
ได้คัดสรรจัดหาพรานไพร
ผู้มีสติปัญญาเฉลียวฉลาด เป็นคนละเอียดรู้จักสังเกต รู้กลอุบาย
นายพรานคนที่ ๗ เมื่อได้รับพระบัญชา แต่พระราชา
ให้ออกไปจับนกยูงทอง ณ ป่าหิมพานต์
ก็จัดเตรียมอุปกรณ์พร้อมบ่วงบาศ เพื่อจะไปดักจับพญายูงทอง
พรานนั้นใช้เวลาในการดักจับพญายูงทองสิ้นเวลาไป ๗ ปี
พญายูงทองก็หาได้ติดบ่วงของนายพรานไม่
นายพรานจึงมาใคร่ครวญดูว่า
เอ..ทำไมบ่วงของเราจึงไม่รูดติดข้อเท้าของพญายูงทอง
แต่ก็หาคำตอบได้ไม่
พรานนั้น ก็มิได้ละความพยายาม เฝ้าสังเกตกิริยา
และกิจวัตรประจำวันของพญายูงทอง
จึงได้รู้ว่าทุกเช้าและทุกเย็น พญานกยูงทองจักเจริญมนต์พระปริตร
โดยช่วงเช้าบ่ายหน้าไปทางทิศตะวันออกมองพระอาทิตย์
ตอนเย็นหันหน้าไปทางทิศตะวันตกมองพระอาทิตย์ แล้วสาธยายมนต์
พรานนั้นสังเกตต่อไปว่า ในที่นี้หาได้มีนกยูงตัวอื่นอยู่ไม่
แสดงว่าพญานกยูงนี้ยังรักษาพรหมจรรย์อยู่
คงด้วยอำนาจของการรักษาพรหมจรรย์ และมนต์พระปริตร
ทำให้บ่วงของเราไม่ติดเท้านกยูงทอง
ครั้นนายพรานได้ทราบมูลเหตุดังนั้นแล้ว
จึงคิดจะขจัดเครื่องคุ้มครองของพญานกยูงทองเสีย
นายพรานนั้นจึงเดินทางกลับสู่บ้านของตน
แล้วออกไปดักนกยูงตัวเมียที่มีลักษณะดีในป่าใกล้บ้าน
ได้มาหนึ่งตัว แล้วจึงทำการฝึกหัดให้นางนกนั้น รู้จักอาณัติสัญญา
เช่น ถ้านายพรานดีดนิ้วมือ นางนกยูงก็จะต้องร้องขึ้น
ถ้าปรบมือนางนกยูงก็จะทำการฟ้อนรำขึ้น
เมื่อฝึกสอนนางนกยูงจนชำนิชำนาญดีแล้ว
พรานนั้นก็พานางนกยูงเดินทางไปยังที่ที่พญานกยูงทองอาศัยอยู่
แล้วทำการวางบ่วงดักเอาไว้
ก่อนที่พญายูงทองจะเจริญมนต์พระปริตร
พรานได้วางนางนกยูงลงใกล้ๆ กับที่ดักบ่วง แล้วดีดมือขึ้น
นางนกยูงก็ส่งเสียงร้องด้วยสำเนียงอันไพเราะจับใจ
จนได้ยินไปถึงหูของพญายูงทองโพธิสัตว์
คราที่นั้น กิเลสกามที่ระงับด้วยอำนาจของตบะ
และหลบอยู่ในสันดาน ก็ได้ฟุ้งซ่านขึ้นในทันที
เสียงนางยูงทองนั้นทำให้พญายูงทองโพธิสัตว์
มีจิตกระสันฟุ้งซ่านเร่าร้อนไปด้วยไฟราคะ
ครอบงำเสียซึ่งตบะ
ไม่สามารถมีจิตคิดจะเจริญมนต์พระปริตรสำหรับป้องกันตนได้เลย
พญานกยูงทองโพธิสัตว์จึงได้ออกจากคูหา
แล้วโผผินบินไปสู่ที่ที่นางนกยูงยืนส่งเสียงร้องในทันที
ขณะที่มัวแต่สนใจแต่รูปโฉมของนางนกยูง
พลันเท้านั้น ก็เหยียบยืนเข้าไปในบ่วงบาศของพรานที่วางดักไว้
บ่วงใดๆ ที่มิได้เคยร้อยรัดพระมหาโพธิสัตว์ยูงทอง ตลอดเวลา ๗๐๐ ปี
บัดนี้พญายูงทองโพธิสัตว์ได้โดนบ่วงทั้งสองร้อยรัดสิ้นอิสระเสียแล้ว
บ่วงทั้งสองนั่นก็คือ
“บ่วงกาม”
“บ่วงบาศ”
โอ้หนอ บัดนี้ทุกข์ภัยได้บังเกิดต่อพญานกยูงทองโพธิสัตว์เสียแล้ว
เป็นเพราะเผลอสติแท้ๆ เพราะนางนกยูงตัวนี้เป็นเหตุ
จึงทำให้พญายูงทองมีจิตอันเร่าร้อนไปด้วยกิเลส
จนต้องมาติดบ่วงของเรา
การที่เรามาทำสัตว์ผู้มีศีลให้ลำบากเห็นปานนี้ เป็นการไม่สมควรเลย
จำเราจะต้องปล่อยพญานกนี้ไปเสียเถิด
แต่ถ้าเราจะเดินเข้าไปปล่อยพญานกยูงทองนั้น
ก็จะดิ้นรนจนได้รับความลำบาก เห็นทีเราจะต้องใช้ธนูยิงสายบ่วงนั้นให้ขาด
เพื่อพญานกจะได้หลุดจากบ่วงที่คล้องรัดอยู่ นายพรานคิด
ครั้นนายพรานไพรผู้มีใจเป็นธรรมคิดดังนั้นแล้ว
จึงจัดการนำลูกธนูมาขึ้นพาดสาย แล้วเล็งตรงไปยัง
เชือกบ่วงที่ผูกติดกับต้นไม้ เพื่อหมายใจจะให้เชือกขาด
พญานกยูงทองโพธิสัตว์ ครั้นได้แลเห็นนายพรานโก่งคันศร
ก็ตกใจกลัวว่านายพรานจะยิ่งตนตายด้วยลูกศร
จึงร้องวิงวอนขอชีวิตต่อนายพรานว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ถ้าท่านจับเราเพราะต้องการทรัพย์แล้วหละก็
ขออย่าได้ฆ่าเราเลย จงจับเราเป็นๆ เอาไปถวายพระราชาเถิด
พระราชาจะปูนบำเหน็จให้ท่านอย่างงามทีเดียวหละ
พรานไพร เมื่อได้ฟังนกยูงทองร้องบอกและขอชีวิตดังนั้น
จึงกล่าวว่า เรามิได้มีความประสงค์จะฆ่าท่านหรอก
การที่เราเล็งศรไปยังท่าน ก็เพียงเพื่อจะยิงเชือกบ่วงให้ขาด
เพื่อปล่อยท่านให้เป็นอิสระ
พญานกยูงทองโพธิสัตว์จึงร้องขอบใจต่อนายพราน
พร้อมทั้ง แสดงอานิสงส์ของการไม่ฆ่าสัตว์
และผลของการฆ่าสัตว์ว่าจะได้รับโทษทุกข์ทัณฑกรรมนานา
อีกทั้งชี้แจงให้พรานไพรได้รู้ถึงผลของบุคคลผู้มีมิจฉาทิฐิ
ว่ามีโทษทำให้ตนและคนอื่นเดือดร้อน
ส่วนผู้มีสัมมาทิฐิ ย่อมมีผลที่ให้เกิดสุขทั้งตนและคนอื่น
ทั้งยังได้บอกประโยชน์ของการไม่คบคนพาล คบบัณฑิต
และที่สุด พญานกยูงทอง
ก็ชี้ให้นายพรานได้เห็นทุกข์ภัยของสัตว์นรก
ว่าเกิดจากความเมาประมาทขาดสติ
เมื่อสิ้นสุดธรรมโอวาท
พรานนั้นก็ได้สำเร็จเป็นพระปัจเจกโพธิญาณ
ส่วนพญายูงทองก็ได้พ้นจากบ่วงทั้งสอง
คือ บ่วงกาม และบ่วงบาศ ที่เกิดจากเครื่องดักจับ
ในขณะที่นายพรานตรัสรู้เป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า
พระปัจเจกพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ก็ทำการประทักษิณ แก่พญานกยูงทองโพธิสัตว์
แล้วก็เหาะขึ้นไปบนอากาศ ไปสถิตอยู่ ณ คูหาบน ยอดเขานันทมูลคีรี
จบความเดิมที่เกิดมนต์โมรปริตรแต่เพียงนี้
(มีต่อ)
ฐิตา:
~วั ฏ ฏ ก ป ริ ต ร~
บทขัดวัฏฏกปริตร
ด้วยเดชแห่งพระปริตรใด ทำให้ไฟไม่เผาไหม้
ในที่ที่พระมหาสัตว์ถือกำหนดเกิดเป็นนกคุ้ม
ผู้กำลังบำเพ็ญบารมี เพื่อเสริญสร้างพระโพธิญาณ
ท่านทั้งหลายโปรดจงสาธยายพระปริตรนั้น
ซึ่งมีเดชมากมาย ตั้งอยู่ได้ตลอดกัปป์
ที่พระโลกนาถเจ้าทรงตรัสไว้แก่พระสารีบุตรนั้นเถิด
ตำนาน
สมัยหนึ่ง สมเด็จพระศาสดาเสด็จจาริกไปใน แว่นแคว้นมคธ
เพื่อบิณฑบาตพร้อมด้วยพระสาวกตามเสด็จเป็นอันมาก
ครั้นเสด็จกลับหลังจากทำภัตรกิจเป็นที่เรียบร้อยแล้ว
พระผู้มีพระภาค พร้อมภิกษุสงฆ์เป็นอันมาก
เสด็จเข้าไปทรงประทับเจริญสมณธรรมในป่าแห่งหนึ่ง
ขณะนั้นได้บังเกิดไฟป่าขึ้นในทิศทั้งสี่
ภิกษุสงฆ์ทั้งหลายต่างพากันตื่นตระหนกตกใจ
บ้างก็บอกว่าจะพากันไปช่วยดับไฟ
บ้างก็บอกว่าเรามาช่วยกันจุดไฟเพื่อสกัดไฟกันดีกว่า
ยังมีพระภิกษุผู้เป็นเถระบางรูป กล่าวเตือนขึ้นว่า
พวกเราจะตระหนกตกใจไปไย
พระบรมสุคตเจ้าทรงประทับอยู่ด้วยกับเราที่นี่
เราควรจะไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค
เพื่อให้พระองค์ทรงแนะนำเรื่องนี้จะดีกว่า
ภิกษุทั้งหลายจึงพากันไปเข้าเฝ้าพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า
ณ โคนต้นไทรใหญ่ต้นหนึ่ง
แล้วทูลเรื่องไฟป่าให้พระบรมศาสดาทรงทราบ
พระบรมสุคตเจ้าเมื่อทรงทราบ
จึงได้ทรงเสด็จลุกขึ้นยืนทอดพระเนตรไฟในทิศทั้ง ๔
ในทันทีนั้นไฟป่าที่พระบรมสุคตเจ้า
ทรงหันไปทอดพระเนตร ได้ดับไป
ดุจดังบุคคลถือคบเพลิงที่มีไฟลุกอยู่ แล้วจุ่มลงไปในน้ำ
ไฟนั้นได้ดับลงในฉับพลันฉันนั้น
โดยรอบพื้นที่ ๑๖ กรีส หรือประมาณ ๑ กิโลครึ่ง
ภิกษุทั้งหลายเห็นดังนั้น จึงกล่าวสรรเสริญพุทธธานุภาพ
ของพระผู้มีพระภาคเจ้าว่าเป็นที่มหัศจรรย์ยิ่งนัก
องค์พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงตรัสว่า
การที่ไฟไหม้มาถึงภูมิประเทศนี้ โดยรอบ ๑๖ กรีส
แล้วดับไปหาใช่พุทธานุภาพของพระองค์แต่ชาตินี้ไม่ ไฟป่าที่ไม่
มีชีวิตย่อมดับไปเพราะกำลังแห่งสัจจะวาจาของเราที่มีมาแล้วแต่อดีต
ครั้นแล้วพระพุทธองค์ก็ทรงแสดงเรื่องที่มีมาแล้วแต่อดีต ความว่า
ในอดีตสมัยเมื่อพระองค์ ยังทรงเสวยพระชาติเป็น พญานกคุ้มโพธิสัตว์
ครั้นเมื่อออกจากฟองไข่ ก็ได้อาศัยอยู่ในป่า แคว้นมคธ
วันหนึ่งพ่อและแม่พญานกคุ้มพากันออกไปหาอาหาร
ปล่อยให้ลูกนกคุ้มอยู่ในรังตามลำพัง
ขณะนั้นได้บังเกิดไฟป่า
ปรากฏขึ้นมาจากทิศทั้ง ๔ รอบรังของลูกนกคุ้ม
อยู่ห่างจากรัง ๑๖ กรีส หรือหนึ่งกิโลครึ่ง
ขณะนั้นลูกนกคุ้ม ได้รู้ตัวว่าตนตกอยู่ในวงรอบของไฟป่า
จึงเหลียวหาบิดามารดา ก็ไม่เห็นลูกนกคุ้มจึงคิดว่า
โดยปกติธรรมดาสัตว์ เมื่อตัวลูกมีภัยก็ต้องอาศัยพึ่งพิงพ่อแม่
แต่บัดนี้พ่อแม่เรามิได้อยู่เสียแล้ว
เราคงจะต้องพึ่งพิงอิงอาศัยตัวเอง
ลูกนกคุ้มนั้นจึงตั้งสัจจะวาจาว่า
คุณของศีลมีอยู่
คุณของธรรมมีอยู่
คุณของสัจจะวาจานี้ก็มีอยู่จริง
ปีกทั้งสองข้างเรามีอยู่ แต่ยังบินไม่ได้
เท้าเราทั้งสองข้างมีอยู่ แต่ยังเดินไม่ได้
บิดามารดาทั้งสองเรามีอยู่ แต่บัดนี้มิได้อยู่กับเรา
นี้เป็นสัจจะวาจาของเรา
ไฟป่าที่ไม่มีชีวิตเอ๋ย
ด้วยเดชแห่งสัจจะวาจานี้
ขอไฟป่าจงดับไป
ครั้นเมื่อสิ้นสัจจะอธิษฐานของลูกนกคุ้ม
ไฟป่าที่ไหม้มาทั้ง ๔ ทิศ ก็ดับลงโดยพลัน
ดุจดังบุคคลถือคบเพลิงที่มีเพลิงลุก แล้วจุ่มลงในน้ำฉะนั้น
ไฟนั้นก็พลันดับไปในทันที
องค์สมเด็จพระชินศรีจึงทรงตรัสแก่ภิกษุทั้งหลายว่า
แต่บัดนั้นจวบจนถึงกาลนี้
ไฟป่าก็มิอาจเผาไหม้เข้ามาถึงเขตนี้ได้อีกเลย
ซึ่งมีอาณาเขตโดยรอบ ๑๖ กรีส โดยประมาณ ๑ กิโลครึ่ง
นี้แหละภิกษุทั้งหลาย เป็นอานุภาพของพระโพธิสัตว์ที่มีอยู่ในตัวนกคุ้ม
ผู้บำเพ็ญบารมี จนได้มาเป็นเราตถาคตในปัจจุบัน
(มีต่อ)
นำร่อง
[0] ดัชนีข้อความ
[#] หน้าถัดไป
[*] หน้าที่แล้ว
Go to full version