กวีวัจน์สัมผัสใจ
www.literatureandhistory.go.th/index.php?app=academic&fnc...
หนังสือ-ความรู้
“โลกคือมนทิรแผ้ว ไพศาล
ห้องหับสรรพโอฬาร เลิศแล้
หนังสือดุจประแจทวาร ไขสู่ ห้องนา
จักพบรัตนแท้ ก่องแก้ววิทยา”
พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี
“หนังสือนี้ มีมากมาย หลายชนิด นำดวงจิต เริงรื่น ชื่นสดใส
ให้ความรู้ สำเริง บันเทิงใจ ฉันจึงใฝ่ ใจสมาน อ่านทุกวัน
มีวิชา หลายอย่าง ต่างจำพวก ล้วนสะดวก ค้นได้ ให้สุขสันต์
วิชาการ สรรมา สารพัน ชั่วชีวัน ฉันอ่านได้ ไม่เบื่อเลย”
จาก ฉันชอบอ่านหนังสือ
พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี
กะวีสง่าแม้น มณีสาร
คำเพราะคือสังวาลย์ กอบแก้ว
ควรเพิ่มวิริยะการ กะวีเวท เทอญพ่อ
กอบกิจประเสริฐแล้ว ไป่ต้องร้อนตัว
จาก พระนลคำหลวง
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
นานาประเทศล้วน นับถือ
คนที่รู้หนังสือ แต่งได้
ใครเกลียดอักษรคือ คนป่า
ใครเยาะกะวีไซร้ แน่แท้คนดง
จาก พระนลคำหลวง
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
ปากเปนเอกเลขเปนโทโบราณว่า หนังสือตรีมีปัญญาไม่เสียหลาย
ถึงรู้มากไม่มีปากลำบากตาย มีอุบายพูดไม่เปนเห็นป่วยการ
ถึงเปนครูรู้วิชาปัญญามาก ไม่รู้จักใช้ปากให้จัดจ้าน
เหมือนเต่าฝั่งนั่งซื่อฮื้อรำคาญ วิชาชาญมากเปล่าไม่เข้าที
จาก วิวาห์พระสมุท
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
ด้วยก่อนเก่าเหล่าลูกตระกูลปราชญ์ ทั้งเชื้อชาติชนผู้ดีมียศศักดิ์
ย่อมหัดฝึกศึกษาข้างอาลักษณ์ ล้วนรู้หลักพากย์พจน์กลบทกลอน
ทุกวันนี้มีแต่พาลสันดานหยาบ ประพฤติบาปไปเสียสิ้นแผ่นดินกระฉ่อน
จะหาปราชญ์เจียนจะขาดพระนคร จึงขอพรพุทธาไตรยาคุณ
อันกุลบุตรจะสืบสายไปภายหน้า จงปรีชาแช่มชื่นทุกหมื่นขุน
ให้ฝักใฝ่ในกุศลผลบุญ อย่ามั่วมุ่นฝิ่นฝาสุราบาน
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
รู้น้อยว่ามากรู้ เริงใจ
กลกบเกิดอยู่ใน สระจ้อย
ไป่เห็นชเลไกล กลางสมุทร
ชมว่าน้ำบ่อน้อย มากล้ำลึกเหลือ
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร
ความรู้ดูยิ่งล้ำ สินทรัพย์
คิดค่าควรเมืองนับ ยิ่งไซร้
เพราะเหตุจักอยู่กับ กายอาต มานา
โจรจักเบียนบ่ได้ เร่งรู้เรียนเอา
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร
พริกเผ็ดใครให้เผ็ด ฉันใด
หนามย่อมแหลมเองใคร เซี่ยมให้
จันทร์กฤษณาไฉน ใครอบ หอมฤๅ
วงศ์แห่งนักปราชญ์ได้ เพราะด้วยฉลาดเอง
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร
เกิดมาเป็นคน หนังสือเป็นต้น วิชาหนาเจ้า
ถ้าแม้นไม่รู้ อดสูอายเขา เพื่อนฝูงเยาะเย้า ว่าเง่าว่าโง่
ลางคนเกิดมา ไม่รู้วิชา เคอะอยู่จนโต
ไปเป็นข้าเขา เพราะเขาเง่าโง่ บ้างเป็นคนโซ เที่ยวขอก็มี
ถ้ารู้วิชา ประเสริฐหนักหนา ชูหน้าราศี
จะไปแห่งใด มีคนปรานี ยากไร้ไม่มี สวัสดีมงคล
จาก สุบินคำกลอน
กล้วยไม้ออกดอกช้า ฉันใด
การศึกษาเป็นไป เช่นนั้น
แต่ดอกออกคราใด งามเด่น
การศึกษาปลูกปั้น เสร็จแล้วแสนงาม
ของ หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล
ความรักชาติ
รักชาติยอมสละแม้ ชีวี
รักเกียรติจงเจตน์พลี ชีพได้
รักราชมุ่งภักดี รองบาท
รักศาสน์ราญเศิกไส้ เพื่อเกื้อพระศาสนา ฯ
อันสยามเป็นบ้านเกิด เมืองนอน
ดุจบิดามารดร เปรียบได้
ยามสุขสโมสร ทุกเมื่อ
ยามศึกทุกข์ยากไร้ ปลาตเร้นฤๅควร ฯ
จาก กษัตริยานุสรณ์
พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี
มะโนมอบพระผู้ เสวยสวรรค์
แขนมอบถวายทรงธรรม์ เทอดหล้า
ดวงใจมอบเมียขวัญ และแม่
เกียรติศักดิ์รักของข้า มอบไว้แก่ตัว
จาก โคลงภาษิตนักรบโบราณ
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
รักราช จงจิตน้อม ภักดี ท่านนา
รักชาติ กอบกรณีย์ แน่วไว้
รักศาสน์ กอบบุญตรี สุจริต ถ้วนเทอญ
รักศักดิ์ จงจิตให้ โลกซร้องสรรเสริญ
ยามเดินยืนนั่งน้อม กะมล
รำลึกถึงเทศตน อยู่ยั้ง
เปนรัฏฐะมณฑล ไทยอยู่ สราญฮา
ควรถนอมแน่นตั้ง อยู่เพี้ยงอวสาน
ใครรานใครรุกด้าว แดนไทย
ไทยรบจนสุดใจ ขาดดิ้น
เสียเนื้อเลือดหลั่งไหล ยอมสละ สิ้นแล
เสียชีพไป่เสียสิ้น ชื่อก้องเกียรติงาม
หากสยามยังอยู่ยั้ง ยืนยง
เราก็เหมือนอยู่คง ชีพด้วย
หากสยามพินาศลง ไทยอยู่ ได้ฤา
เราก็เหมือนมอดม้วย หมดสิ้นสกุลไทย
จาก สยามมานุสสติ
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
เรานี้เกิดมาแล้วชาติหนึ่ง ควรคำนึงถึงชาติศาสนา
ไม่ควรให้เสียที่ที่เกิดมา ในหมู่ประชาชาวไทย
แม้ใครตั้งจิตคิดรักตัว จะมัวนอนนิ่งอยู่ไฉน
ควรจะร้อนอกร้อนใจ เพื่อให้พรั่งพร้อมทั่วตน
ชาติใดไร้รักสมัครสมาน จะทำการสิ่งใดก็ไร้ผล
แม้ชาติย่อยยับอับจน บุคคลจะสุขอยู่อย่างไร
ใครมาเปนเจ้าเข้าครอง คงจะต้องบังคับขับไส
เคี่ยวเข็ญเย็นค่ำกรำไป ตามวิสัยเชิงเช่นผู้เป็นนาย
เขาจะเห็นแก่หน้าค่าชื่อ จะนับถือพงศ์พันธุ์นั้นอย่าหมาย
ไหนจะต้องเหนื่อยยากลำบากกาย ไหนจะอายทั่วทั้งโลกา
เพราะฉะนั้นชวนกันสวามิภักดิ์ จงรักร่วมชาติศาสนา
ยอมตายไม่เสียดายชีวา เพื่อรักษาอิสระคณะไทย
สมานสามัคคีให้ดีอยู่ จะสู้ศึกศัตรูทั้งหลายได้
ควรคิดจำนงจงใจ เปนไทยจนสิ้นดินฟ้า
จาก บทชวนรักชาติ
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
การที่รักชาติต้องเข้าใจว่าเหมือนรักตัวของเราเอง ใครข่มเหงชาติควรต้องเจ็บแค้นเหมือนหนึ่งข่มเหงตัวเรา
จาก ความดีมีไชย
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
เกิดเป็นไทยชายหญิงไม่นิ่งขลาด
แสนสมัครรักชาติศาสนา
กตัญญูสู้ตายถวายชีวา
ต่อเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดินสิ้นทุกคน
ยามสบายปล่อยชายเป็นนายทหาร
ครั้นเกิดการศึกเสือเมื่อขัดสน
พวกผู้หญิงมิใช่นิ่งทิ้งอับจน
เคยออก ขวนขวายช่วยม้วยไม่กลัว
เปลก็ไกวดาบก็แกว่งแข็งหรือไม่
ไม่อวดหยิ่งหญิงไทยมิใช่ชั่ว
ไหนไถถากตรากตรำไหนทำครัว
มิใช่รู้แต่จะยั่วผัวเมื่อไร
แรงเหมือนมดอดเหมือนกากล้าเหมือนหญิง
นั่นจะจริงเหมือนว่าหรือหาไม่
เมืองถลางปางจะวอดรอดเพราะใคร
ผู้หญิงไทยไล่ฆ่าพม่าแท้
จาก ท้าวเทพกษัตรีย์
พระนิพนธ์สมเด็จฯ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์
มนัสไทยประณตท้าว นรินทร์ไทยมิท้อถอน
มิผูกรักมิภักดิ์บร มิพึ่งบารมีบุญ
ถลันจ้วงทะลวงจ้ำ บุรุษนำอนงค์หนุน
บุรุษรุกอนงค์รุน ประจญร่วมปรัจัญบาน
อนงค์เพศมนัสพี รชาติพงศ์ทหารหาญ
มิได้ดาบก็คว้าขวาน มิได้หอกก็คว้าหลาว
มิได้มีดก็เอาไม้ ตะบองสั้นตะบองยาว
กระหน่ำฟาดพิฆาตลาว กระเด็นโลดกระโดดงง
ผิอยู่เหย้าสิอ้อนแอ้น ฤทัยอ่อนระทวยองค์
ผิยามทุกข์สิยรรยง เผยอยศอนงค์สรรพ์
จาก ท่านโม้
ของ พระยาอุปกิตศิลปสาร
อ้าเพศก็เพศนุชอนงค์ อรองค์ก็บอบบาง
ควรแต่ผดุงอรสอาง ศุภลักษณ์ประโลมใจ
ยามเข็ญก็เข็นสริรช่วย คณะชายผจญภัย
โอ้ควรจะเอื้อนพจนไข คุณะเลิศมโหฬาร
อ้าหัตถ์ก็หัตถ์สุขุมพรร ณพิลัยอลังการ
ควรแต่จะถือมธุรมาล ยประยูรมโนรม
ยามทุกข์ก็ถือวิวิธอา วุธร่วมสมาคม
โอ้ควรจะเอื้อนพจนชม คุณชั่วนิรันดร์กาล
อ้าเสียงก็เสียงนุชอนงค์ เสนาะโสตกระแสหวาน
ควรแต่จะซ้องสรประสาน ดุริยางค์พยุงใจ
ยามแค้นก็แค่นกมลซ้อง สรโห่กระหึมไพร
โอ้ควรจะชมนุชไฉน นะจะหนำมโนปอง
อ้าจิตรก็จิตรนุชเสงี่ยม มนะอ่อน ณ ชนผอง
ควรแต่จะเอื้อกมลครอง ฆรชื่นประชาชน
ยามยุทธนาบมิขยาด มนะกล้าผจญรณ
โอ้ควรจะนับคุณะอนน ตอเนกรำพัน
จาก ท่านโม้
ของ พระยาอุปกิตศิลปสาร
จิตใจคน
พระสมุทรสุดลึกล้น คณนา
สายดิ่งทิ้งทอดมา หยั่งได้
เขาสูงอาจวัดวา กำหนด
จิตมนุษย์นี้ไซร้ ยากแท้หยั่งถึง ฯ
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร
เพราะคบชู้ไม่รู้ให้รอบเชิง หลงระเลิงว่าเจ้ารักสมัครสมาน
คิดว่าหงส์จะจงแต่ชลธาร มิรู้พาลกลั้วเกลือกด้วยเปือกตม
ตัวนางเป็นไทยสิใจทาส ไม่รักชาติรสหวานไปพาลขม
ดังสุกรฟอนฝ่าแต่อาจม ห่อนนิยมรักรสสุคนธาร
จาก บทมโหรีเรื่องกากี
ของ เจ้าพระยาพระคลัง(หน)
จิตนางเปรียบอย่างชลาลัย ไม่เลือกไหลห้วยหนองคลองละหาน
เสียดายทรงแสนวิไลแต่ใจพาล ประมาณเหมือนกับผลอุทุมพร
สุกแดงดังแสงปัทมราช ข้างในล้วนกิมิชาติเบียนบ่อน
เรารู้ใจมิให้อนาทร จะพาคืนนครในราตรี
จาก บทมโหรีเรื่องกากี
ของ เจ้าพระยาพระคลัง(หน)
บัดเดี๋ยวดังหง่างเหง่งวังเวงแว่ว สะดุ้งแล้วเหลียวแลชะแง้หา
เห็นโยคีขี่รุ้งพุ่งออกมา ประคองพาไปนั่งยังบรรพต
แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด
ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน
มนุษย์นี้ที่รักอยู่สองสถาน บิดามารดารักมักเป็นผล
ที่พึ่งหนึ่งพึ่งได้แต่กายตน เกิดเป็นคนคิดเห็นจึงเจรจา
แม้นใครรักรักมั่งชังชังตอบ ให้รอบคอบคิดอ่านนะหลานหนา
รู้สิ่งใดไม่สู้รู้วิชา รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี
จาก พระอภัยมณี
ของ สุนทรภู่
ถึงเกร็ดย่านบ้านมอญแต่ก่อนเก่า ผู้หญิงเกล้ามวยงามตามภาษา
เดี๋ยวนี้มอญถอนไรจุกเหมือนตุ๊กตา ทั้งผัดหน้าจับเขม่าเหมือนชาวไทย
โอ้สามัญผันแปรไม่แท้เที่ยง เหมือนอย่างเยี่ยงชายหญิงทิ้งวิสัย
นี่หรือจิตคิดหมายมีหลายใจ ที่จิตใครจะเป็นหนึ่งอย่าพึงคิด
จาก นิราศภูเขาทอง
ของ สุนทรภู่
ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ
ภายนอกดูแดงฉัน ชาดป้าย
ภายในย่อมแมลงวัน หนอนบ่อน
ดุจดั่งคนใจร้าย นอกนั้นดูงาม ฯ
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร
ยางขาวขนเรียบร้อย ดูดี
ภายนอกหมดใสสี เปรียบฝ้าย
กินสัตว์เสพปลามี ชีวิต
เฉกเช่นชนชาติร้าย นอกนั้นนวลงาม
รูปแร้งดูร่างร้าย รุงรัง
ภายนอกเพียงพึงชัง ชั่วช้า
เสพสัตว์ที่มรณัง นฤโทษ
ดังจิตสาธุชนกล้า กลั่นสร้างทางผล
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร
ใจชนใจชั่วช้า โฉงเฉง
ใจจักสอนใจเอง ไป่ได้
ใจปราชญ์ดัดตามเพลง พลันง่าย
ดุจช่างปืนดัดไม้ แต่งให้ปืนตรง
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร
พระสมุทรสุดลึกล้น คณนา
สายดิ่งทิ้งทอดมา หยั่งได้
เขาสูงอาจวัดวา กำหนด
จิตมนุษย์นี้ไซร้ ยากแท้หยั่งถึง
จาก โคลงโลกนิติ
พระนิพนธ์สมเด็จฯกรมพระยาเดชาดิศร