สุญญตากับอนัตตา :เสถียร โพธินันทะ

[ฐิตา]

สุญญตากับอนัตตาเหมือนหรือแตกต่างอย่างไร
          คำว่า สุญญตา เป็นคำที่ฝ่ายมหายานนิยมใช้แพร่หลายมากที่สุด
สุญญตากับอนัตตาความจริงก็มีความหมายใกล้เคียงกัน
กล่าวคือเป็นคำปฏิเสธสภาวะซึ่งมีอยู่ เป็นอยู่ด้วยตัวมันเอง

 เพราะในทรรศนะของมหายาน
 สรรพสิ่งซึ่งปรากฏแก่เราล้วนเป็นปฏิจจสมุปบาทธรรมทั้งสิ้น
 สุญญตามิได้หมายว่าว่างเปล่าไม่มีอะไรเลยเหมือนอากาศ
 แต่หมายเพียงว่าไม่มีสภาวะที่ดำรงอยู่ได้โดยตัวของมันเอง
 ชนิดที่ไม่ต้องอาศัยปัจจัย แต่ปัจจัยธรรมซึ่งอาศัยกันเป็นภาพมายา
 มีอยู่ปรากฏอยู่มิใช่ว่าจะไม่มีอะไรๆ ไปเสียทั้งหมด

          ฝ่ายมหายานอธิบายว่าโลกกับพระนิพพาน
ความจริงไม่ใช่อันเดียวกันหรือแตกต่างกัน กล่าวคือโลกเป็นปฏิจจสมุปบาท
ความดับปฏิจจสมุปบาทนั้นเสียได้ ก็คือพระนิพพาน
ฉะนั้นทั้งโลกและพระนิพพานจึงเป็นสุญญตาคือไม่ใช่เป็นสภาวะ
และเมื่อสภาวะไม่มีเสียแล้ว อภาวะก็พลอยไม่มีไปด้วย
เพราะมีสภาวะจึงมีอภาวะเป็นของคู่กัน
          ผู้ใดเห็นว่าโลกและพระนิพพานเป็นสภาวะ ผู้นั้นเป็นสัสสตทิฏฐิ
          ผู้ใดเห็นว่าโลกและพระนิพพานเป็นอภาวะเล่า ผู้นั้นก็เป็นอุจเฉททิฏฐิ
          ผู้ใดเห็นว่าโดยสมมติสัจจะธรรมทั้งปวงเป็นปฏิจจสมุปบาท
          และโดยปรมัตถสัจจะธรรมทั้งปวงเป็นสุญญตาไซร้ ผู้นั้นแลได้ชื่อว่าผู้มีสัมมาทิฏฐิโดยแท้
          ที่ว่ามานี้เป็นมติของพระนาครชุนผู้เป็นต้นนิกายสุญญวาท”


(เสถียร โพธินันทะ, ชุมนุมพระสูตรมหายาน,
สำนักพิมพ์บรรณาคาร, 2516, ต-ถ )
- http://www.crs.mahidol.ac.th/thai/mahayana.htm

[แก้วจ๋าหน้าร้อน]

  อนุโมทนาครับพี่แป๋ม