สุภาษิตโสฬสไตรยางค์

[ฐิตา]

เติบโต สู่พุทธภูมิ
30 สิงหาคม 2557
โคลงสุภาษิต พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
สุภาษิตโสฬสไตรยางค์สุภาษิตนฤทุมนาการ สุภาษิตอิศปปกรณำ

สามสิ่งควรรัก
ความกล้า ความสุภาพ ความรักใคร่

๏ (๑) ควรกล้ากล้ากล่าวถ้อย ทั้งหทัย แท้แฮ
สุวภาพพจนภายใน จิตพร้อม
ความรักประจักษ์ใจ จริงแน่ นอนฤๅ
สามสิ่งควรรักน้อม จิตให้เสมอจริง
สามสิ่งควรชม

อำนาจปัญญา เกียรติยศ มีมารยาทดี

๏ (๒) ปัญญาสติล้ำ เลิศญาณ
อำนาจศักดิ์ศฤงคาร มั่งขั้ง
มารยาทเรียบเสี่ยมสาร เสงี่ยมเงื่อน งามนอ
สามสิ่งจักควรตั้ง แต่ซ้องสรรเสริญ


สามสิ่งควรเกลียด
ความดุร้าย ความหยิ่งกำเริบ อกตัญญู

๏ (๓) ใจบาปจิตหยาบร้าย ทารุณ
กำเริบเอิบเกินสกุล หยิ่งก้อ
อีกหนึ่งห่อนรู้คุณ ใครปลูก ฝังแฮ
สามสิ่งควรเกลียดท้อ จิตแท้อย่าสมาน
สามสิ่งควรรังเกียจติเตียน
ชั่วเลวทราม มารยา ริษยา

๏ (๔)ใจชั่วชาติต่ำช้า ทรชน
ทุจริตมารยาปน ปกไว้
หึงส์จิตคิดเกลียดคน ดีกว่า ตัวแฮ
สามส่วนควรเกลียดใกล้ เกลียดซ้องสมาคม


ศาสนา ยุติธรรม
ความประพฤติเป็นประโยชน์ทั่วไปไม่เฉพาะตัวเอง

๏ (๕) ศาสนาสอนสั่งให้ ประพฤติดี
หนึ่งยุติธรรมไป่มี เลือกผู้
ประพฤติเพื่อประโยชน์ศรี สวัสดิ์ทั่ว กันแฮ
สามสิ่งควรรอบรู้ เคารพเรื้องเจริญคุณ


สามสิ่งควรยินดี
งาม ตรงตรง ไทยแก่ตน

๏(๖) สรรพางค์โสภาคย์พร้อม ธัญลักษณ์
ภาษิตจิตประจักษ์ ซื่อพร้อม
เป็นสุขโสดตนรัก การชอบ ธรรมนา
สามสิ่งควรชักน้อม จิตให้ยินดี


สามสิ่งควรปรารถนา
ความสุขสบาย มิตรสหายที่ดีดี ใจสบายปรุโปร่ง

๏(๗) สุขกายวายโรคร้อน รำคาญ
มากเพื่อนผู้วานการ ชีพได้
จิตแผ้งผ่องสำราญ รมย์สุข เกษมแฮ
สามสิ่งควรจักให้ รีบร้อนปรารถนา


สามสิ่งควรอ้อนวอนขอ
ความเชื่อถือ ความสงบ ใจบริสุทธิ์

๏(๘) ศรัทธาทำจิตหมั้น คงตรง
สงบระงับดับประสงค์ สิ่งเศร้า
จิตสะอาดปราศสิ่งพะวง วุ่นขุ่น หมองแฮ
สามส่วนควรใฝ่เฝ้า แต่ตั้งอธิษฐาน


สามสิ่งควรนับถือ
ปัญญา ฉลาด มั่นคง

๏(๙) ปัญญาตรองตริล้ำ ลึกหลาย
ฉลาดยิ่งสิ่งแยบคาย คาดรู้
มั่นคงไม่คืนคลาย คลอนกลับ กลายแฮ
สามสิ่งควรกอบกู้ กับผู้นับถือ
สามสิ่งควรจะชอบ

ใจอารี ใจดี ความสนุกเบิกบานพร้อมเพรียง

๏(๑๐) สุจริตจิตโอบอ้อม อารี
ใจโปร่งปราศราคี ขุ่นข้อง
สิ่งเกษมสุขเปรมปรี- ดาพรั่ง พร้อมแฮ
สามสิ่งสมควรต้อง ชอบต้องยินดี

สามสิ่งควรสงสัย
ยอ หน้าเนื้อใจเสือ กลับกลอก

๏(๑๑) คำยอยกย่องเที้ยร ทุกประการ
พักตร์จิตผิดกันประมาณ ยากรู้
เร็วรักผลักพลันขาน คำกลับ พลันฤๅ
สามส่วนควรแล้วผู้ พะพ้องพึงแคลง


สามสิ่งควรละ
เกียจคร้าน วาจาฟั่นเฝือ หยอกหยาบแลแสลง ฤๅขัดคอ

(๑๒) เกียจคร้านการท่านทั้ง การตน ก็ดี
พูดมากเปล่าเปลืองปน ปดเหล้น
คำแสลงเสียดแทงระคน คำหยาบ หยอกฤๅ
สามสิ่งควรทิ้งเว้น ขาดสิ้นสันดาน


สามสิ่งควรทำให้มี
หนังสือดีดี เพื่อนดี ใจเย็นดี

๏(๑๓) หนังสือสอนสั่งข้อ วิทยา
เว้นบาปเสาะกัลยาณ์ มิตรไว้
หนึ่งขาดปราศโทษา คติห่อ ใจเฮย
สามสิ่งควรมีให้ มากหยั้งยืนเจริญ
สามสิ่งควรจะหวงแหนฤๅต่อสู้เพื่อรักษา

ชื่อเสียงยศศักดิ์ บ้านเมืองของตน มิตรสหาย

๏(๑๔) ความดีมีชื่อทั้ง ยศถา ศักดิ์เฮย
ประเทศเกิดกุลพงศา อยู่ยั้ง
คนรักร่วมอัธยา- ศัยสุข ทุกข์แฮ
สามสิ่งควรสงวนไว้ ต่อสู้ผู้เบียน

สามสิ่งควรต้องระวัง
กิริยาที่เป็นในใจ มักง่าย วาจา

๏(๑๕) อาการอันเกิดด้วย น้ำใจ แปรฤๅ
ใจซึ่งรีบเร็วไว ก่อนรู้
วาจาจักพูดใน กิจสบ สรรพแฮ
สามสิ่งจำทั่วผู้ พิทักษ์หมั้นครองระวัง


สามสิ่งควรเตรียมรับ
อนิจจัง ชรา มรณะ

๏(๑๖) สิ่งใดในโลกล้วน เปลี่ยนแปลง
หนึ่งชราหย่อนแรง เร่งร้น
ความตายติดตามแสวง ทำชีพ ประลัยเฮย
สามส่วนควรคิดค้น คติรู้เตรียมคอย