มาของการกินเจนั้นก็มีต่างๆกันไปตามแต่ข้อมูลที่จะหากันได้แต่สำหรับพุทธศาสนามหายานนั้นมีเหตุผลที่เดียวที่สั้นๆและง่ายๆว่า “มหากรุณาไม่อาจกินเนื้อสรรพชีวิต” ถ้าคุณมีมหากรุณาแล้วคุณจะรู้เองว่าเนื้อสัตว์เป็นสิ่งที่ควรกินหรือไม่ ด้วยเหตุผลทางอนามัยศาสตร์และระบาดวิทยามนุษย์จะไม่บริโภคเนื้อสัตว์ที่ตายเองตามธรรมชาติเพราะไม่มั่นใจว่าสัตว์ที่ตายนั้นตายด้วยโรคหรือไม่ ด้วยเหตุนี้เนื้อสัตว์ทั้งหมดที่บริโภคนั้นมาจากการฆ่าทั้งสิ้น จากสถิติในปัจจุบัน (ภายใน 5 ปีที่ผ่านมานี้) ประเทศไทยมีจำนวนไก่ที่เลี้ยงไม่น้อยกว่า 200 ล้านตัวต่อปีซึ่งจำนวนดังกล่าวนี้ไม่ใช่การเลี้ยงเพื่อดูเล่นหากแต่เป็นการเลี้ยงเพื่อการฆ่ามาเป็นอาหารของมนุษย์ นี่นับเพียงเฉพาะไก่อย่างเดียวเท่านั้นยังมากมายถึงขนาดนี้ถ้ารวมสัตว์ชนิดอื่นจะมีมากมายขนาดไหน เนื้อสัตว์แต่ละคำที่มนุษย์กินเข้าไปนั้นสำหรับคนที่ทานอาจเป็นเรื่องปกติแต่สำหรับสัตว์นั้นมันต้องแลกมาด้วยความกลัว, เสียงกรีดร้อง, หยาดน้ำตา, เลือด และชีวิต นี่คือสิ่งที่คุณจะพบเห็นได้ที่โรงฆ่าสัตว์ขณะเดียวกันก็คือสิ่งที่มนุษย์ที่มักกล่าวอ้างตนว่าเป็นสัตว์ประเสริฐยัดเยียดให้สิ่งมีชีวิตที่เป็นเพื่อนร่วมโลก คำว่า
“เจ” 《斋》 ตรงกับภาษาจีนกลางว่า “ไจ” มีความหมายถึงศีล 8 ขึ้นไป (ศีล 8 ของมหายานกับเถรวาทตรงกัน) ซึ่งไม่มีขอกำหนดเกี่ยวกับการงดเว้นบริโภคเนื้อสัตว์ แม้จะเป็นการเข้าใจผิดในการใช้ภาษาแต่นั้นก็ไม่ใช่สาระสำคัญเพราะด้วยเหตุที่ว่าในหมู่ประชาชนโดยเฉพาะคนจีนนั้นเข้าใจตรงกันว่าการกินเจคือการงดเว้นบริโภคเนื้อสัตว์ (ซึ่งจะกล่าวว่าผิดก็ไม่ถูกนักเพราะแม้จะไม่กล่าวถึงโดยตรงแต่ก็มีความสัมพันธ์โดยอ้อมกับศีลข้อ 1 คือละเว้นการฆ่า) คนจีนนั้นแม้จะมีประเพณีเทศกาลกินเจในทุกๆปีแต่ในขณะที่เทศกาลอื่นกลับเต็มไปด้วยการฆ่าเป็ดไก่และสัตว์ชนิดอื่นๆเพื่อนำมาเซ่นไหว้เทพเจ้าและบรรพบุรุษ (ในข้อนี้ไม่ได้ตำหนิชาวจีนนะครับเพราะผมเองก็เป็นคนจีน) ตลอดจนถึงวันเกิดของเทพเจ้าองค์ต่างๆ แม้แต่ในตะวันตกในเทศกาลวันขอบคุณพระเจ้า (Easter day) มีการฆ่าไก่งวงในวันเดียวมากกว่า 1 ล้านตัว ซึ่งถ้าสัตว์เหล่านั้นได้คงบอกว่า “วันฉลองของเขาคือวันตายของเรา”
หลายคนอาจไม่กินเจด้วยให้เหตุผลว่า
ตนไม่ได้สั่งให้เขาฆ่าต่อให้ตนไม่กินเขาก็ต้องฆ่าอยู่ดี ประหนึ่งว่าถ้าคนอื่นไม่ทำดีก็ไม่มีเหตุผลที่ตนเองจะต้องทำ (คล้ายๆกับการถกเถียงระหว่างผู้สูบบุหรี่กับโรงงานยาสูบว่าใครจะเลิกก่อนกัน)
ซึ่งถ้าสัตว์ที่คุณกินเหล่านั้นเป็นบิดรมารดาหรือคนที่คุณรักคุณจะไม่มีทางพูดเช่นนี้แน่นอน ซึ่งอยากจะบอกว่าความจริงก็เป็นเช่นนั้น มนุษย์ที่เกิดมาในโลกนี้ไม่ว่านับถือศาสนาใดมากกว่าร้อยละ 99 ไม่มีศีล 5 เป็นอย่างน้อยและผลของการไม่มีศีล 5 นั้นเมื่อตายลงย่อมไม่มีโอกาสที่จะเกิดเป็นคนได้ยิ่งไม่ต้องกล่าวถึงขึ้นสวรรค์ ถึงแม้บางท่านอาจแย้งว่ามีการบำเพ็ญกุศลอุทิศให้ผู้วายชนม์ขอนี้เรียนว่าผู้ที่จะรับส่วนกุศลจากการอุทิศได้นั้นต้องเป็นเปรตสถานเดียวเท่านั้น ลุ่มหลงในกองกรรมคือทางสู่อบายซึ่งส่วนหนึ่งก็ปรากฏเป็นสัตว์ที่มนุษย์ฆ่านั้นเอง คุณจะแน่ใจได้อย่างไรว่าเนื้อสัตว์ที่คุณทานนั้นไม่ใช่พ่อแม่พี่น้องของคุณ ( ทั้งในปัจจุบันและอดีตชาติ )
เพราะสรรพชีวิตทั่วทั้งวัฏฏะสงสารที่จะไม่มีความเกี่ยวข้องกันนั้นไม่มี และถ้าไม่มีความเกี่ยวข้องกันแล้วคุณอยากจะฆ่าหรือจะกินเนื้อของคนอื่นและสัตว์อื่นขอเรียนว่าคุณไม่มีความสามารถขนาดนั้น ในขณะเดียวกันถ้าคุณโลภโกรธหลงและไม่มีศีลต่อไปคุณก็ต้องลงสู่อบายและ 1 ในนั้นคือเกิดเป็นสัตว์ให้เขาฆ่า การเกิดเป็นสัตว์นั้นกล่าวกันถึงขนาดว่าพระพุทธเจ้าองค์ต่อไปมาตรัสรู้ที่เกิดเป็นไก่ก็ยังเกิดเป็นไก่ต่อไปอยู่ดีหมุนเวียนว่ายวนนับไม่ถ้วน ในเรื่องนี้พุทธศาสนาแสดงเอาไว้มากโดยเฉพาะสมัยพุทธกาลเกี่ยวกับคนที่กลับชาติมาเกิดมาเป็นสัตว์ เวลาที่ผ่านไปเทคโนโลยีที่พัฒนาขึ้นความก้าวหน้าของการขยายพันธุ์, เลี้ยงและการฆ่าก็ยิ่งมีมากขึ้น กรรมแห่งปาณาติบาตของมนุษยชาติใหญ่หลวงนักถึงตอนนั้นภัยมาจากทิศทั้ง 10 ใคร่ขอเรียนถามว่า
มนุษย์จะหนีไปทางไหน ? เจตนานั้นเป็นตัวกรรมนี่เป็นคำสอนที่สำคัญของพระพุทธศาสนา ว่า
ถ้าวันนี้คุณกินเจเพราะอยากให้ตนและคนที่เกี่ยวข้องกับคุณ (มีพ่อแม่, ลูกหลาน, เพื่อนฝูงเป็นต้น) ได้บุญ, ร่ำรวย, หายป่วย, มีสุขภาพแข็งแรง, ประสพความสำเร็จในหน้าที่การงาน ฯลฯ แล้ว ขอเรียนว่ายังห่างไกลกับพุทธศาสนามหายานมาก มหากรุณาจิตไพศาลโดยไม่แบ่งแยกว่าเขาคนนั้นจะเป็นใครเป็นคนหรือเป็นสัตว์หรือไม่
การกินเจหรือการทำกุศลทั้งปวงหากทำเพื่อประโยชน์แห่งสรรพชีวิตผลานิสงส์ย่อมพ้นประมาณ แต่ถ้าทำด้วยความโลภกุศลนั้นจะเป็นเพียงแค่ “เปลือก” นี่เป็นเหตุผลว่าคนที่เห็นแก่ตัวทำบุญมากแต่ได้ผลน้อยขณะที่พระโพธิสัตว์แม้ทำกุศลน้อยแต่ได้อานิสงส์มาก ด้วยเหตุนี้พระโพธิสัตว์ในแต่ละชาติที่ผ่านไปจึงพัฒนาขึ้นมากไม่ว่าจะด้านใดๆก็ตาม และทุกสิ่งทุกอย่างที่พระโพธิสัตว์มีไม่ใช่เพื่อตนและพวกพ้องแห่งตนหากแต่เพื่อสรรพชีวิตโดยไม่จำกัดว่าสรรพชีวิตดังกล่าวนั้นจะเป็นอย่างไรมีนิสัยและความประพฤติอย่างไร หลายคนอาจจะปรารถนาพระโพธิญาณแต่ต้องถามว่าเพื่ออะไรถ้าเพื่อสรรพชีวิตนั้นย่อมประเสริฐ แต่ถ้าเพื่อตนจะได้มีสถานะที่สูงส่งหรือมีอิทธิฤทธิ์หรือเพราะแค่ความ “อยาก” จะเป็นแล้วความปรารถนานั้นย่อมไม่มีวันสำเร็จไม่ว่าจะพยายามสักแค่ไหนก็ตาม การเข้าถึงพระพุทธศาสนามหายาหาใช่อยู่ที่เครื่องแบบภายนอกแบบบรรพชิตจีน, หาใช่อยู่ที่การกราบไหว้พระพุทธเจ้าและพระโพธิสัตว์สัตว์ทั้งหลายตลอดจนถึงหาใช่การสวดสาธยายมนต์และธารณีต่างๆ เพราถ้าคุณไม่มีมหากรุณาจิตแล้วย่อมไม่มีประโยชน์ พระพุทธศาสนามหายานถึงพร้อมด้วยเหตุ 3 ประการคือ ศรัทธา, มหากรุณาและปัญญา หลายคนชำนาญพระสูตรมหายานมาก, หลักธรรมเช่นไร?, โพธิสัตว์จริยาเป็นเช่นไร? แต่ถ้าในชีวิตประจำวันยังสาละวนอยู่กับว่าตนอยากได้ไม่อยากได้อะไร, ชอบหรือไม่ชอบอะไร โดยลืมความต้องการและความทุกข์ยากของคนอื่น,ของสังคมและของสรรพชีวิตนั่นก็แปลว่ายังห่างไกลจากมหายานมาก พระพุทธศาสนามหายานนั้นไม่ได้สอนว่าให้คุณปฏิบัติตนเพื่อวันข้างหน้าคุณจะเข้าถึงความเป็นพระโพธิสัตว์ แต่สอนว่า
ถ้าวันนี้คุณมีปณิธานและตั้งใจทำจริงๆวันนี้และเดี๋ยวนี้คุณก็คือพระโพธิสัตว์โดยไม่ต้องรอวันพรุ่งนี้หรือวันไหนๆ และในพระสูตรมหายานยังกล่าวว่า
“ไม่เรียนเถรวาทแล้วค่อยเรียนมหายานไม่ใช่ศิษย์ตถาคต” เพราะด้วยเหตุที่ว่าถ้าจับหลักไม่ได้แล้วพระพุทธเจ้าศาสนามหายานก็จะกลายเป็นเทวนิยมไป ด้วยเหตุนี้ในการศึกษาพุทธศาสนามหายานจึงมีการเทียบเคียงตลอดเวลาว่า
หลักธรรมข้อนี้หมวดนี้เถรวาทแสดงไว้ว่าอย่างไรและมหายานแสดงไว้ว่าอย่างไรซึ่งพระไตรปิฎกและคัมภีร์ต่างๆของเถรวาทนั้นได้แปลไปเป็นภาษาจีนนานมากแล้ว
แน่นอนการกินเจนั้นเป็นสิ่งที่ดีแต่ไม่หมายความว่าคนที่ไม่กินเจเป็นคนที่เลว พระพุทธศาสนามหายานแสดงว่าสรรพชีวิตทั้งปวงเสมอภาค สุนัข, นักโทษ, พระพุทธเจ้า ล้วนมีพุทธภาวะไม่แตกต่างกัน, ไม่เพิ่มและไม่ลด, ไม่มากและไม่น้อยกว่ากัน คนที่ยังไม่กินเจนั้นเพียงเพราะว่าเหตุปัจจัยยังไม่ถึงพร้อมเมื่อใดถึงที่เหตุถึงพร้อมผลย่อมเกิดอย่างไม่ต้องสงสัย ในทางกลับคนที่ทานเนื้อสัตว์แล้วสำนึกบุญคุณของสัตว์ที่มาเป็นอาหารแก่ตนเพียงครั้งเดียวย่อมประเสริฐกว่าคนที่กินเจด้วยความโลภตลอดชีวิต ที่สำคัญคุณสามารถกินเจเมื่อไหร่ก็ได้เมื่อสะดวกและมีศรัทธา (ตลอดชีวิตได้ยิ่งดี) หรือไม่จำเป็นต้องทานทั้ง 3 มื้อใน 1 วัน อาจเป็นมื้อใดมื้อหนึ่งก็ได้
และที่กล่าวมาข้างต้นนี้คือสารัตถะแห่งมหายานและการกินเจโดยสังเขป (เท่าที่สติปัญญาของผมจะพอมี) และถ้าจะพอมีบุญกุศลอยู่บ้างก็ขออุทิศแก่สรรพชีวิตทั้งปวงจะเป็นผู้นิรทุกข์เข้าถึงความสุขในทุกสถานในการทุกเมื่อเข้าถึงพระอมตะธรรมคือพระนิพพานอันได้แก่สาวกญาณ,ปัจเจกญาณ และสัมมาสัมโพธิญาณตามแต่ปรารถนาด้วยกันทุกท่านเทอญ.........
http://www.oknation.net/blog/tycill/2010/05/27/entry-1
(จาโดนดีป่าวเนี่ยเรา อิอิ)
ขอบคุณครับพี่มด