พระโพธิธรรม (菩提達摩祖師) รูปเคารพที่บ้านผม : ภาพเขียน-ปฏิมากรรม
.
.
.
.
.
เริ่มจากนิยายกำลังภายในที่กล่าวถึงวัดเสียวลิ้มยี่ (少林寺 เส้าหลินซื่อ)
นำมาสู่...................
ปฐมปรมาจารย์นิกายเซนสายจีนก็คือท่านตั๊กม้อโจวซือ (達摩祖師) หรือ
เรียกขานนามท่านว่า "พระโพธิธรรม" ผู้เป็นสังฆปรินายกองค์แรก
ท่านจาริกจากอินเดียสู่อาณาจักรจีนเพื่อเผยแพร่พุทธศาสนา ในสมัย
จักรพรรดิ์เหลียงบู๊ตี่
ประวัติของท่านมีผู้เขียนไว้มากมาย ไม่น่าจะหาอ่านยาก
ท่านเป็นโอรสของกษัตริย์ผู้ครองแคว้นคันธารราษฎร์ ชมพูทวีป
มีสติปัญญายอดเยี่ยม สามารถเข้าฌานขั้นสูงได้แต่เยาว์วัย
ท่านได้ศึกษาธรรมะจากอาจารย์คือท่านสังฆปรินายกองค์ที่ 27
(般若多羅 ท่านปรัชญาตาระเถระ)
และรับมอบตำแหน่งสืบต่อมาเป็นสังฆปรินายกองค์ที่ 28
(菩提達摩大師... 二十八祖 中國初祖)
ซึ่งนับเป็นองค์แรกของนิกานเซน สายจีน
เรื่องราวของท่านมีผู้นำไปแต่งเป็นนิยาย บทละคร หรือภาพยนตร์
มีบทแทรกเสริมเติมแต่งเพื่อความสนุกสนาน
แต่อีกด้านหนึ่งที่เป็นอานิสงส์มากมายก็คือ "จุดประกาย" ให้ผู้สนใจ
ได้สืบค้นแสวงหาเรื่องราวตลอดจน "แก่นธรรมะ" อันเป็นสารัตถะยิ่ง
เชื่อได้ว่ามีผู้บรรลุหลักธรรมมากมายจากคำสอนของท่านตั๊กม้อ
และแน่นอนที่สุดคือ ท่านฮุ่ยเข่อ (慧可) เป็นผู้รับสืบทอดองค์ถัดมา
โศลกบทหนึ่งที่ท่านรจนาขึ้นเพื่อสั่งสอนสานุศิษย์คือ
吾 本 來 磅 土，ฉันเดิมมาถึงแผ่นดินนี้
傳 法 救 迷 情。ถ่ายทอดธรรมช่วยผู้หลงงมงายอารมณ์
一 花 開 五 葉，หนึ่ง-ดอกไม้บานครบ 5 กลีบแล้ว
結 果 自 然 成。ผลที่สุดธรรมชาติจะปรากฏขึ้นมาเอง
........สำนวนแปลเป็นภาคไทยโดยท่าน "ธีรทาส"
รูปภาพของท่าน ศิลปินได้รังสรรค์ขึ้นตามจินตนาการ
ท่านเป็นชาวอินเดีย จึงมีตาโต จมูกโด่ง หน้าผากโหนก หนวดเคราดก
หลายภาพจะใส่ห่วงตุ้มหู และเม้มปาก
ในภาพรวมจะดูว่า "ดุ" ซึ่งเป็นการจ้องดูศิษย์ให้ตั้งใจและมีวิริยะ
แต่บางท่านจะตีความว่า ถ้ามองที่ดวงตาท่านนานๆแล้วจะรู้สึก
ผ่อนคลาย เป็นดวงตาที่ทำให้สงบ นิ่ง มีสมาธิ และเกิด "จิตว่าง"
ในบรรดาภิกษุจิตรกรชาวญี่ปุ่น ที่นิยมใช้การวาดภาพ เขียนอักษร
ด้วยพู่กัน-หมึก เส้นหมึกที่ป้ายลงไปจะแสดงสมาธิจิต และพลังลมปราณ
เรียกรูปที่วาดเป็นภาษาญี่ปุ่นว่า "ทะรุมะ" ซึ่งมาจากคำว่า "ตั๊กม้อ" นั่นเอง
ชาวญี่ปุ่นยังมีตุ๊กตาทะรุมะ ที่ตายังไม่แต้มตาดำไว้
เจ้าของจะแต้มตาดำไว้ 1 ดวงตา แล้วอธิษฐานตั้งใจ
เมื่อความตั้งใจไว้ประสบความสำเร็จแล้ว จึงแต้มดวงตาอีกข้างหนึ่ง
ก็จะได้ตุ๊กตาทะรุมะที่สมบูรณ์พร้อม
น่ายกย่องในกุศโลบายอันนี้ ที่ใช้เป็นเครื่องเตือนสติตนเอง
ให้มุ่งมั่นจดจ่ออยู่กับสิ่งที่ตั้งใจไว้ แล้วพยายามพากเพียรให้สำเร็จ
ความเพียรยิ่งของท่านตั๊กม้อที่เล่าขานคือ การนั่งหันหน้าเข้ากำแพง
เป็นเวลานานถึง 9 ปี ซึ่งเป็นการเข้าฌานสมาบัติที่ยาวนานมาก
ศิษย์คอยเฝ้าปรนนิบัติอย่างตั้งใจ สุดท้ายศิษย์ได้ตัดมือตนเอง
แสดงออกถึงความตั้งใจอย่างยิ่ง ท่านตั๊กม้อจึงถ่ายทอดธรรมะให้
จนได้เป็นคุรุทายาทคือ สังฆปรินายกองค์ที่สอง (สายจีน)
สำหรับผมเองได้เก็บงานศิลปะรูปท่านตั๊กม้อไว้ 3 แบบ คือ
I รูปหล่อโลหะทองเหลืองขนาดเล็ก สูงราว 4 นิ้ว
ได้มาจากแผงแบกะดินแถวสวนจตุจักร ฝีมือน่าจะเป็นช่างจีน
รูปทรงสัดส่วนก็ดูดี เป็นตอนที่ท่านถือรองเท้า เหยียบบนต้นอ้อข้ามน้ำ
คอนหมวกก๊วยเล้ยกับน้ำเต้าไว้ข้างหลัง
1
(http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289739525.jpg)
รูปหล่อขนาดสูง 4"
2
(http://www.bloggang.com/data/dingtech/picture/1289739611.jpg) (http://"http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289739611.jpg")
ขยายให้เห็นใหญ่ขึ้น (คลิกที่รูป) สังเกตว่ามือซ้ายถือรองเท้า
II เป็นรูปเขียนหมึก (ขาว-ดำ) ขนาดสูงประมาณ 3 ฟุต กว้าง 1 ฟุต
ได้มาจากห้างสรรพสินค้าใต้ฟ้า เป็นตอนที่ท่านตั๊กม้อเหยียบต้นอ้อข้ามน้ำ เช่นเดียวกับรูปหล่อ
เส้นพู่กันก็เฉียบ มีพลัง เข้าใจว่าเป็นรูปที่เขียนเลียนแบบจิตรกรยุคเก่า
จิตรกรเป็นสมณะนามชิงยวี่
ผมเคยเห็นรูปต้นแบบอยู่ แต่จำไม่ได้ว่าเป็นฝีมือใคร ค้นเจอแล้วจะใส่ไว้ให้ทราบทีหลังครับ
[/COLOR]
3
(http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289739706.jpg)
ภาพเขียนพระโพธิธรรมตอนเหยียบไม้อ้อข้ามน้ำ
4
(http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289739792.jpg)
ภาพขยายส่วนใบหน้า ขยายให้เห็นฝีพู่กัน
5
(http://www.bloggang.com/data/dingtech/picture/1289739891.jpg) (http://"http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289739891.jpg")
ส่วนอักษรลายมือของจิตรกร
6
(http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289739997.jpg)
ลงนามจิตรกร ภิกขุชิงยวี่ (比丘清欲) นมัสการน้อมสรรเสริญ
และประทับตรา
ตราตัวขาว 沙門清欲 ซาเหมินชิงยวี่ (สามเณรมุ่งวิสุทธิ์)
ตราตัวแดง 少林心印 เส้าหลินซินยิ่น (ตราจิตแห่งเส้าหลิน)
III รูปปั้นดินเผาจากเมืองโทเบ อยู่แถบฮิโรชิมา
ผมได้มาตอนไปสานสัมพันธ์กับสถาบันแห่งหนึ่งของญี่ปุ่นเมื่อ 3 ปีก่อน
ไปเยี่ยมชมโรงงาน และห้องจัดแสดงผลิตภัณฑ์เซรามิก
รูปปั้นท่านตั๊กม้อ ขนาดสูง 14 นิ้ว มี 2 แบบ คือ จีวรสีน้ำเงิน กับจีวรสีแดง
รูปลักษณ์เป็นแบบภาพเขียนสไตล์ญี่ปุ่น เนื้อดินแกร่งแต่เบา
เขียนลายเส้นที่ใบหน้าและอก ส่วนจีวรเคลือบมันสวยงามมากครับ
[/COLOR]
7
(http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289740075.jpg)
รูปปั้น Stoneware ของญี่ปุ่น จากเมืองโทเบ (Tobe)
ซึ่งมีชื่อเสียงมากในด้านเครื่องปั้นดินเผาชนิดเนื้อแข็ง
8
(http://www.bloggang.com/data/d/dingtech/picture/1289740357.jpg)
ภาพขยายส่วนใบหน้า
พูดถึงรูปเคารพแล้ว
ในฝ่ายอิสลามนับว่าเคร่งที่สุดที่ไม่ยอมให้มีภาพพระเป็นเจ้า(อัลลอฮ์ ซ.บ.)
แม้รูปท่านนบีทั้งหลายก็ไม่ปรากฏ สิ่งที่เคารพจึงมีเพียงอักษรอาหรับ
ที่เขียนเป็นข้อความคำสอนและวาทะอันศักดิ์สิทธิ์
ในทางอิสลามแม้ภาพสัตว์ก็ยังมิยินยอมให้ปรากฏในศาสนสถาน
ตามสุเหร่าจึงมีแต่รูปดอกไม้เครือเถา และลายประดิษฐ์แบบเรขาคณิตทั้งสิ้น
ทางคริสต์มีรูปเคารพมากมาย รูปพระเป็นเจ้าเป็นรูปแบบมนุษย์ผู้ชายมีหนวดเครา
เพราะเชื่อว่ามนุษย์นั้นจำลองแบบมาจากพระเจ้า
รูปแม่พระ พระเยซู และนักบุญต่างๆ วาดและปั้นขึ้นเพื่อเสริมสร้างศรัทธาปสาทะ
ทำนองเดียวกับทางพุทธ ไม่ว่านิกายฝ่ายมหายาน หรือเถรวาท
ล้วนมีการสร้างรูปเคารพมากมาย ทั้งวาด ปั้น จำหลัก หล่อ ฯลฯ
นัยว่าเป็นสิ่งเตือนให้รำลึกถึงคำสอน รำลึกถึงแบบอย่าง
และที่เพิ่มเติมออกไปอีก คืออิทธิฤทธิ์ปาฏิหารย์ที่สามารถปกป้องคุ้มครองจากภยันตราย
ดลบันดาลประสาทความสำเร็จให้ หรือลงโทษหากฝ่าฝืน
สมัยก่อนความเชื่อและขนบเช่นนี้มีอิทธิพลหนักแน่นต่อคนเราและสังคม
แต่ปัจจุบันนี้....ผมว่าความเชื่อแบบนี้คงผ่อนคลายไปมาก
ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ทำให้คนเชื่อไปอีกทางหนึ่ง
เหมือนว่าเรากำลังอยู่บนทางสองแพร่ง
สองทางนี้มีทั้งส่วนดีและส่วนด้อย
จำต้องอาศัย "ปัญญา" หรือ "พุทธิปัญญา"
ลองถามตัวเองหน่อยซิว่า
ท่านมีรูปเคารพไว้เพื่ออะไร ?
:02: :13: :13: :13:
:45: :07: :45: