อย่างที่ทราบกันดีว่า พระสมเด็จในประเทศไทยนั้น มีหลายรูปหลายองค์มาก ซึ่งใครจะรู้บ้างว่า พระสมเด็จในไทยนั้นมีมาหลายยุคหลายสมัยแล้ว ซึ่งบทความนี้ เราจะมาทำความรู้จักกับพระสมเด็จในประเทศไทยทั้ง 2 ยุคกัน ว่าแต่ละยุคนั้นเริ่มมาตั้งแต่ปีพ.ศ.ใด และแต่ละปีนั้นมีพระสมเด็จรูปใดบ้าง ว่าแล้วก็อย่ามัวเสียเวลา เราไปหาคำตอบนั้นพร้อมๆ กันเลย
พระสมเด็จในประเทศไทย ทั้ง 2 ยุคพระสมเด็จในประเทศไทย ทั้ง 2 ยุค มีรายละเอียดการสร้างพระพิมพ์ หรือพระสมเด็จ ดังนี้
ยุคที่ 1 หรือยุคต้น เกิดในรัชกาชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3 ) ตั้งแต่ พ.ศ. 2368 –2390 (ครองราชย์ พ.ศ. 2367 - 2394)
เริ่มจากปี พ.ศ. 2348 สร้างที่ระลึกงานฉลองสมณศักดิ์ เป็น “พระครูโต”
ต่อมาในปี พ.ศ. 2378 สร้างเป็นที่ระลึกในการเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นที่ “พระปริยัติธรรม”
ต่อมาในปี พ.ศ. 2379 สร้างเป็นที่ระลึกให้แก่ผู้บริจาคเงินสร้างพระพุทธไสยาสน์
ต่อมาในปี พ.ศ. 2381 สร้างเป็นที่ระลึกให้งานทำบุญครบ 51 ปี ขณะดำรงตำแหน่งสมณศักดิ์ พระปริยัติธรรม
ต่อมาในปี พ.ศ. 2386 สร้างเป็นที่ระลึกในงานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นที่ “พระราชปัญญาภรณ์”
ต่อมาในปี พ.ศ. 2387 สร้างเป็นที่ระลึกให้แก่ผู้บริจาคเงินบำรุงวัดระฆัง
ต่อมาในปี พ.ศ. 2390 สร้างเป็นที่ระลึกในงานทำบุญครบรอบ 60 ปี เป็นที่ “พระเทพกวีศรีวิสุทธินายก”
ยุคที่ 2 หรือยุคกลาง เกิดในสมัยรัชกาลสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ตั้งแต่ พ.ศ. 2399 –2411 (ครองราชย์ พ.ศ. 2394 - 2411)
เริ่มจากปี พ.ศ. 2399 สร้างให้โยมพระบิดามารดา เพื่อแทนคุณ ขณะดำรงสมณศักดิ์ เป็นที่ “พระธรรมกิติโสภณ” เป็นพิมพ์ปรกโพธิ์
ต่อมาในปี พ.ศ. 2399 สร้างเป็นที่ระลึกในงานสร้างพระบูชา นามว่า “พระหาพุธพิม”
ต่อมาในปี พ.ศ. 2407 สร้างเป็นที่ระลึกในงานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นที่ “สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต)พรหมรังษี” เป็นพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ใหญ่
ต่อมาใน ปี พ.ศ. 2409 สร้างในขณะดำรงสมณศักดิ์ เป็นที่ “พระสมเด็จพุฒาจารย์ (โต) พรหมรังษี” เริ่มสร้างที่จำนวน 84,000 องค์ตามเจตนารมณ์ เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนา โดยแม่พิมพ์ของช่างทองหลวง “หลวงวิจารณ์เจียรนัย”
ต่อมาใน ปี พ.ศ. 2411 สร้างในขณะดำรงสมณศักดิ์ เป็นที่ สมเด็จพระพุฒาจารย์โต เป็นพิมพ์ใหญ่อกวี
นอกจากพระสมเด็จจะมีมาอย่างยาวนานแล้ว ตลับทองพระสมเด็จก็มีมาอย่างยาวนานเช่นกัน ซึ่งตลับทองพระสมเด็จคาดว่าจะมีมาแทบจะพร้อมๆ กับการเกิดพระสมเด็จเลยทีเดียว โดยแต่ละยุคสมัยก็จะมีวิธีการทำ
ตลับทองพระสมเด็จที่แตกต่างกันนั่นเอง
