คนไทยเราคุ้นเคยมอญมากกว่าพม่า นับเป็นเครือญาติชาติภาษากันก็ได้ อ่านหนังสือชื่อพม่าเสียเมือง ที่อาจารย์หม่อม คึกฤทธิ์ ปราโมช เขียน ก็รู้กันว่า สมัยพระเจ้าสีป่อ พม่าเสียเมืองแบบไหน อย่างไร แต่ไม่ ค่อยรู้กัน คือ เรื่องมอญเสียเมือง
หนังสือ เล่าเรื่องพม่ารามัญ ส.พลายน้อย เขียนถึง อวสานประเทศรามัญ เอาไว้ว่า
มอญนั้นมีฝีมือกล้าแข็ง ผลัดกันเป็นใหญ่กับพม่าเรื่อยมา สมัยที่พระเจ้าคาวมินทร์พุทธเกษี (สมิงทอ) กษัตริย์มอญครองหงสาวดี แต่ถูกธอระแซงมู ซึ่งเป็นพ่อตาร่วมกับพวกเสนาบดีปฏิวัติ ชิงอำนาจ ต้องหนีมาพึ่งอยุธยา แต่ฝ่ายไทยไม่ไว้ใจ สั่งให้จับขังคุกไว้
สิ้นอำนาจพระเจ้าคาวมินทร์พุทธเกษี พงศาวดาร มอญเขียนว่า ชาวรามัญพร้อมใจกันยกพระยาทะละ ขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดิน ทรงพระนามว่า พระเจ้าปรมินทรราชานราธิบดี เมื่อ พ.ศ.2289
พระยาทะละรวบรวมไพร่พล ซื้อปืนจากชาวยุโรป จ้างชาวฮอลันดาฝึกอาวุธ ทำสงครามกับพม่า ตีเมืองอังวะได้ เมื่อ พ.ศ.2294 จับพระมหาธรรมราชาธิบดี (เนมะโยระแหม่ง) พระเจ้าแผ่นดินพม่า ขังไว้ในเมืองหงสาวดี
อีก 3 ปีต่อมา พระมหาธรรมราชาธิบดี ก็สวรรคต เป็นอันว่าสิ้นราชวงศ์พระเจ้าบุเรงนอง นับแต่บัดนั้น
มอญเป็นเจ้าครองแผ่นดินได้ไม่กี่ปี พม่าก็เกิดคนดี ชื่อมังอองไจยะ ขึ้นมาเอาคืน
สืบเนื่องจากมอญเอาชนะพม่าชิงเมืองอังวะได้ ก็ใช้ทหารกองหนึ่ง ยกไปตั้งที่เมืองสิงคะ ริมแม่น้ำอิรวดี ตรงหมู่บ้านมุสโสโบ (ชเวโบ หรือ มุกโชโบ) เพื่อเก็บภาษี
และการที่มอญเก็บภาษีจากพม่าครั้งนี้ น่าจะรุนแรงกว่าทุกครั้ง จนทำให้พวกพม่าทนไม่ได้ พงศาวดารเขียนว่า ในครั้งนั้น มังอองไจยะ มีอาชีพเป็นพราน ตำแหน่งปลัดแขวงบ้านมุสโสโบ ไม่ยอมเป็นข้ามอญ รวบรวมผู้คนประกาศกู้ชาติพม่า
มังอองไจยะ มีฝีมือกล้าแข็ง นำกำลังพม่าฆ่าฟันทหารมอญที่ไปเก็บภาษีตายหมด พวกมอญก็ส่งทหารไปปราบ แต่ก็ถูกมังอองไจยะดักซุ่มโจมตีแตกพ่ายไปทุกครั้ง
ชื่อเสียงมังอองไจยะเลื่องลือ พวกพม่ามีกำลังใจฮึกเหิม สมัครเป็นพวกมังอองไจยะมากขึ้นทุกที จนมังอองไจยะเริ่มแน่ใจว่า จะกู้ชาติพม่าได้ ก็ตั้งตัวเป็นพระเจ้าแผ่นดิน ทรงพระนามว่า พระเจ้าอลองพญา (แต่ไทยเรียกว่า พระเจ้ามังลอง) สถาปนาหมู่บ้านมุสโสโบ เป็นราชธานี ขนานนามว่า เมืองรัตนสิงค์
ครั้นจัดการบ้านเมืองใหม่เรียบร้อย พระเจ้าอลองพญา ก็ยกทัพไปตีเมืองอังวะ ได้เมืองอังวะ แล้วก็ได้เมืองแปร เมืองพะสิม จากนั้นก็ไปตั้งมั่นอยู่ที่เมืองย่างกุ้ง ภาษาพม่า ใช้คำว่า "แยงคอน" แปลว่า "จะมีชัยในไม่ช้า" ต่อมา เมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ.2300 ก็ตีเมืองหงสาวดีจากมอญได้จริงๆ
ยึดหงสาวดีคืนจากมอญแล้ว จับพระเจ้าปรมินทรราชานราธิบดี กษัตริย์องค์สุดท้ายของมอญไปเป็นเชลย อยู่ที่เมืองรัตนสิงค์ นับเป็นอวสานแห่งหงสาวดี และนับเป็นอวสานแห่งประเทศรามัญ
พงศาวดารเขียนว่า ในชัยชนะที่มีต่อมอญ พระเจ้าอลองพญาไม่เพียงฆ่าฟันชาวมอญล้มตาย ยังไล่ฆ่าฟันพระสงฆ์ชาวมอญด้วย เพราะโกรธแค้นว่า ทำเครื่องรางของขลัง ปลุกขวัญให้ชาวมอญสู้พวกพม่าอย่างกล้าหาญ
ปราบมอญได้เสร็จสิ้นแล้ว พระเจ้าอลองพญา ยังกำเริบเสิบสาน พ.ศ.2303 ก็ยกทัพมาตีกรุงศรีอยุธยา ผ่านเมืองทวาย เมืองตะนาว เมืองเพชรบุรี ราชบุรี แล้วมาตั้งมั่นอยู่ด้านตะวันตกของอยุธยา
ในการทำสงครามกับอยุธยา ก็ยังอาฆาต มาดร้ายพระสงฆ์ สั่งให้ทหารเก็บริบจีวรแพร ริบบาตร ตามวัดวาอาราม เอามาทำฟูกหมอน ทำถุงใส่เงิน ทำไถ้ใส่เสบียง
การกระทำของพระเจ้าอลองพญา ถูกโจษจันว่าเป็นคนไม่มีศาสนา ใจบาปหยาบช้า ระหว่างใช้ปืนใหญ่ระดมยิงใส่อยุธยา มังอองไจยะ บัญชาการยิงปืนใหญ่ด้วยพระองค์เอง บรรจุดินดำเกินอัตรา ปืนใหญ่ระเบิดแตก ถูกมังอองไจยะ เป็นแผลสาหัส ต้องสั่งให้ถอยทัพกลับ และสิ้นพระชนม์ระหว่างทาง
พม่าเอาชนะไทยไม่ได้ ต้องถอยทัพกลับ และตัวพระเจ้าอลองพญาถึงขั้นสิ้นพระชนม์ คนไทยเชื่อกันว่าเป็นผลกรรมที่ทำไว้กับพระสงฆ์องคเจ้า...นั่นเอง.
บาราย
http://www.thairath.co.th/column/pol/kumpee/151879
