โคธชาดก ว่าด้วยเหี้ย(วรนุส)กับฤาษีปลอม

[ต๊ะติ้งโหน่ง]

โคธชาดก ว่าด้วยเหี้ยกับฤาษีปลอม
 
ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในนครพาราณสี พระโพธิสัตว์บังเกิดในกำเนิดเหี้ย พอเจริญวัย มีร่างกายสมบูรณ์อยู่ในป่า ดาบสทุศีลคนหนึ่งสร้างบรรณศาลาอยู่ในที่ไม่ไกลที่อยู่ของพระโพธิสัตว์นั้น
พระโพธิสัตว์เที่ยวหาเหยื่อ ได้เห็นบรรณศาลานั้นแล้วคิดว่า จักเป็นบรรณศาลาของดาบสผู้มีศีล จึงไป ณ ที่นั้นไหว้ดาบสนั้น แล้วจึงไปยังที่อยู่ของตน อยู่มาวันหนึ่ง ดาบสโกงนั้นได้เนื้ออร่อยที่เขาปรุงแล้วจากผู้ที่มา อุปัฏฐากทั้งหลาย จึงถามว่า นี้ชื่อเนื้ออะไร ? ได้ฟังว่า เนื้อเหี้ย ก็เป็นผู้ถูกความอยากในรสเข้าครอบงำ คิดว่า เราจักฆ่าเหี้ยนั้นที่มายังอาศรมบทของเราเป็นประจำ แล้วกินตามความชอบใจ จึงเอาเครื่องปรุง อันมีเนยใส เนยข้น และเครื่องเทศอันมีรสเผ็ดร้อนเป็นต้น ไปที่อาศรมบทนั้น นำเอาไม้ค้อนมาเพื่อทุบเหี้ย วางไว้ข้างตัวแล้วเอาผ้ากาสาวะปิดคลุมไม้ค้อนไว้ แล้วนั่งคอยดูการมาของพระโพธิสัตว์ ทำที่เป็นสงบเคร่งครัดอยู่ที่ประตูบรรณศาลา
พระโพธิสัตว์นั้นมาแล้ว เห็นดาบสนั้นมีท่าทางส่อพิรุธ คิดว่า ดาบส นี้จักได้กินเนื้อสัตว์ผู้มีชาติเสมอกับเรา เราจักคอยระวังจับผิดดาบสนั้น จึงยืนอยู่ในที่ใต้ลม ได้กลิ่นตัวของดาบส ก็รู้ว่าดาบสได้กินเนื้อสัตว์ผู้มีชาติเสมอกันกับตน จึงไม่เข้าไปหาดาบสเหมือนเช่นเคย กลับถอยออกไป
ฝ่ายดาบสนั้น เห็นดังนั้นก็รู้ว่า เหี้ยนั้นรู้ตัวแล้ว จึงขว้างไม้ค้อนไป ไม้ค้อนไม่ตกต้องที่ตัวพระโพธิสัตว์ แต่ถูกปลายหาง ดาบสกล่าวว่า ไปเสียเถอะเจ้า เราปาพลาดเสียแล้ว พระโพธิสัตว์กล่าวว่า ครั้งนี้ท่านเป็นผู้พลาดเรา แต่จะไม่พลาดอบายทั้ง ๔ หรอก แล้วหนีเข้าไปยังจอมปลวกอันตั้งอยู่ท้ายที่จงกรม โผล่หัวออกมาทางช่องอื่น เมื่อจะเจรจากับดาบสนั้น จึงได้กล่าวคาถา ๒ คาถาว่า :
[๕๙๘] เราสำคัญว่าท่านเป็นสมณะ จึงได้เข้ามาหาท่านผู้ไม่สำรวม ท่านได้ขว้าง
เราด้วยท่อนไม้ เหมือนไม่ใช่สมณะ.
[๕๙๙] แน่ะท่านผู้โง่เขลา ประโยชน์อะไรด้วยชฎาแก่ท่าน ประโยชน์อะไรด้วย
หนังเสือแก่ท่าน ภายในของท่านรุงรัง เกลี้ยงเกลาแต่ภายนอก.
ดาบสได้ฟังดังนั้น จึงกล่าวคาถาที่ ๓ ว่า :
[๖๐๐] แน่ะเหี้ย ท่านจงกลับมาบริโภคข้าวสุกแห่งข้าวสาลีก่อนเถิด น้ำมัน
เกลือ และดีปลีของเราก็มีมาก.
พระโพธิสัตว์ได้ฟังดังนั้น จึงกล่าวคาถาที่ ๔ ว่า :
[๖๐๑] เราจะเข้าไปสู่จอมปลวก อันลึก ชั่วร้อยบุรุษ ยิ่งขึ้นดีกว่า น้ำมัน และ
เกลือของท่านจะเป็นประโยชน์อะไร ดีปลีก็หาเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่
เราไม่.
พระโพธิสัตว์ครั้นกล่าวอย่างนี้แล้ว จึงคุกคามดาบสโกงนั้นว่า เฮ้ยชฎิลโกง ถ้าเจ้าจักขืนอยู่ในที่นี้ ข้าจะให้พวกคนในถิ่นจับเจ้าว่า ผู้นี้เป็นโจร แล้วให้เจ้าถึงความพิการ เจ้าจงรีบหนีไปเสียโดยเร็ว ชฎิลโกงจึงได้หนีไปจากที่นั้น
พระศาสดาครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแสดงแล้ว จึงทรงประชุมชาดกว่า ชฎิลโกงในครั้งนั้น ได้เป็นภิกษุโกหกรูปนี้ ส่วนพระยาเหี้ยในครั้งนั้น ได้เป็นเราตถาคต ฉะนี้แล
จบ โคธชาดก