ละมุดสีดา บ้านแหลม/เพชรบุรี

[ฐิตา]

ละมุดสีดา บ้านแหลม/เพชรบุรี
นางปวีรดา อยู่ใจ เย็น อายุ 48 ปี อยู่บ้านเลขที่ 47/2 หมู่ 1 ตำบลบางขุนไทร อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี ภูมิปัญญาการปลูกละมุดสีดา เล่าให้ฟังว่า ละมุดสีดาเป็นพืชหายากหรือใกล้สูญพันธุ์ในสภาพธรรมชาติ ปัจจุบันพบเฉพาะที่นำมาปลูกเป็นไม้ผลหรือไม้ประดับ

ลักษณะทั่วไป
ละมุดสีดา เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูง 8-20 เมตรไม่ผลัดใบ ยอดเป็นพุ่มกลมทึบ แตกกิ่งเป็นชั้น ๆ ลำต้นเปลาตรง เปลือกนอกสีเทาปนดำแตกเป็นร่องตื้นตามยาวและขวาง ลำต้น บางครั้งล่อนเป็นแผ่น เปลือกในสีแดง ใบเดี่ยว เรียงเวียนถี่ ๆ ออกเป็นกลุ่มตอนปลายกิ่ง ใบรูปมน รูปไข่กลับหรือรูปขอบขนาน แกมรูปใบหอกกลับ กว้าง 3-8 ซม.ยาว 10-16 ซม.ปลายใบแหลมทู่มน แผ่นใบหนาและเกลี้ยงทั้งสองด้าน หลังใบเกลี้ยงเป็นมัน ท้องใบมีขนสีนวลเป็นมันคล้ายเส้นไหม เส้นแขนงใบข้างละ 10-18 เส้น ก้านใบยาว 2-5 ซม. ออกดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อแบบช่อกระจุกตามปลายกิ่ง กลีบเลี้ยง 4 กลีบ เรียงเป็น 2 ชั้น ๆ ละ 2 กลีบ กลีบดอก 6 กลีบ สีน้ำตาล มีกลิ่นหอม โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปถ้วย เกสรเพศผู้ 12 อัน ดอกบานเต็มที่กว้าง 1-1.2 ซม.



"ละมุดสีดา" ที่ตามตำราบอกว่า สถานภาพ เป็นพืชหายากหรือใกล้สูญพันธุ์ในสภาพธรรมชาติ ปัจจุบันพบเฉพาะที่นำมาปลูกเป็นไม้ผลหรือไม้ประดับ

มีการกระจายพันธุ์ทั้งในประเทศ (ป่าดิบและป่าผลัดใบที่ค่อนข้างชื้น ทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สูงจากระดับน้ำทะเล 50-300 เมตร) และ ในต่างประเทศ (ศรีลังกา พม่า ภูมิภาคอินโดจีน ภูมิภาคมาเลเซีย ตอนเหนือของออสเตรเลีย)

ละมุดสีดา เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูง 8-20 เมตร ไม่ผลัดใบ หรือนยอดเป็นพุ่มกลมทึบ แตกกิ่งเป็นชั้น ๆ ลำต้นเปลาตรง เปลือกนอกสีเทาปนดำแตกเป็นร่องตื้นตามยาวและขวาง ลำต้น บางครั้งล่อนเป็นแผ่น เปลือกในสีแดง


pic by :ต้นอะไรเอ่ย.....บ้านฉันเอง ละมุดสีดา 

ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงเวียนถี่ ๆ ออกเป็นกลุ่มตอนปลายกิ่ง ใบรูปมน รูปไข่กลับหรือรูปขอบขนาน แกมรูปใบหอกกลับ กว้าง 3-8 ซม. ยาว 10-16 ซม. ปลายใบแหลมทู่มนหรือหยักเว้น โคนใบรูปลิ่มหรือสอบ แผ่นใบหนาและเกลี้ยงทั้งสองด้าน หลังใบเกลี้ยงเป็นมัน ท้องใบมีขนสีนวลเป็นมันคล้ายเส้นไหม เส้นแขนงใบข้างละ 10-18 เส้น เห็นไม่ค่อยชัด ก้านใบยาว 2-5 ซม.

ดอก ดอกออกเดี่ยวหรือเป็นช่อแบบช่อกระจุกตามปลายกิ่ง กลีบเลี้ยง 4 กลีบ เรียงเป็น 2 ชั้น ๆ ละ 2 กลีบ กลีบดอก 6 กลีบ สีน้ำตาล มีกลิ่นหอม โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปถ้วย เกสรเพศผู้ 12 อัน ดอกบานเต็มที่กว้าง 1-1.2 ซม.

ผล ผลสดแบบมีเนื้อรสหวาน ทรงกระสวย กว้าง 1-1.5 ซม. ยาว 2.5-3 ซม. ผลสุกสีแดง เมล็ดรูปไข่ หรือรี สีน้ำตาล ในหนึ่งผลมี 1-6 เมล็ด
ระยะเวลาการออกดอกและเป็นผล ออกดอกและเป็นผลเป็นช่วง ๆ ตลอดปี

การขยายพันธุ์ เพาะกล้าจากเมล็ด หรือตอน
ด้านสมุนไพร ฟื้นไข้ไหม่ ๆ ผลละมุดสีดากินแล้วชุ่มชื่นและหายอ่อนเพลีย
(-http://www.saveoursea.net/forums/showthread.php?t=1763)



ผลละมุดสีดา มีเนื้อรสหวาน ผลสุกสีแดง เมล็ดรูปไข่ หรือรี สีน้ำตาล ในหนึ่งผลมี 1-6 เมล็ด
ระยะเวลาการออกดอกและเป็นผลเป็นช่วง ๆ ตลอดปี การขยายพันธุ์ เพาะกล้าจากเมล็ด

การใช้ประโยชน์
ด้านเนื้อไม้แปรรูป เนื้อไม้ใช้แกะสลัก

ด้านเป็นไม้ประดับ เป็นพันธุ์ไม้หายาก ใกล้สูญพันธุ์ น่าปลูกเพราะว่าเป็นพันธุ์ไม้ไทยแท้ ควรปลูกอนุรักษ์ไว้ในสวนพฤกศาสตร์ สวนสมุนไพร เพื่อการศึกษา แต่ถ้าจะปลูกประดับก็ได้เพราะว่าพุ่มเรือนยอดมีกิ่งแตกตั้งฉากกับลำต้น เหมือนซี่ร่ม มีขนาดลำต้นและเรือนยอดไม่กว้างขวางนัก ใช้พื้นที่ปลูก 3×3 เมตรก็ได้อย่างสวยงามแล้ว หรือปลูกเป็นบอนไซก็ได้ ไม่เลวทีเดียว เพราะว่าใบหนาแข็ง ผลเล็กแต่สีแดงสดใสมาก

ด้านพืชอาหาร ผลสุกรับประทานได้ ปริมาณคุณค่าสารอาหาร ส่วนที่กินได้ 100 กรัมมีสารอาหารที่มีประโยชน์คือ พลังงาน 71 กก.แคลอรี น้ำ 77.3 กรัมโปรตีน 0.3 กรัมไขมัน 0.8 กรัมคาร์โบไฮเดรต 15.6 กรัมกาก 2.5 กรัมใยอาหาร 5.6 กรัมเถ้า 0.4 กรัมแคลเซียม 15 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 6 มิลลิกรัม เหล็ก 0.6 มิลลิกรัม เบต้าแคโรทีน 22 มิลลิกรัม วิตามินเอ 4 มิลลิกรัม วิตามินบี 2 0.01 มิลลิกรัม ไนอะซิน 0.6 มิลลิกรัม วิตามินซี 47 มิลลิกรัม

ด้านสมุนไพร
ผล ฟื้นไข้ไหม่ ๆ กินแล้วชุ่มชื่นและหายอ่อนเพลีย
- ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม
กระทรวงวัฒนธรรม

[ฐิตา]

https://youtu.be/fdyWoZMTcjo

Foodwork : ละมุดสีดา (31 ธ.ค. 60)