โกอาน จับวัว ภาพปริศนาธรรม อุปมาเหมือนฝึกการจิต

[มดเอ๊กซ]

 
 
๑. มองหาวัว


 
 

 
 
๒. พบรอยเท้าวัว


 
 

 
 
๓. เห็นวัว


 



 
๔. จับวัว


 
 

 
 
๕. เลี้ยงวัว หรือทำให้มันเชื่อง





 
 
๖. ขี่วัวกลับบ้าน
 
 
 
 
 
 

 
 
๗. กลับบ้านพักผ่อน ลืมวัว
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
๘. ลืมทั้งตัวเองและวัว
 
 
 
 
 

 
๙. คนเลี้ยงวัวอยู่ในธรรมชาติที่แท้จริงของตน
หรืออยู่ในที่อาศัยที่แท้จริง
 
 
 
 
 
 

 
 
๑o . กลับมายังโลก " ด้วยมือที่สละความสุขสำราญ "



มีหลายเวอชั่น เอามาฝาก 






 
 
 

 
 
 
 

 
 
 
 

 
 
 



มีอีก
http://www.terebess.hu/english/oxherding.html

http://catherinejao.deviantart.com/gallery/40825754/Zen

http://terebess.hu/english/bulls.html

[มดเอ๊กซ]

พุทธทาสภิกขุ กับ ภาพปริศนาธรรมเซ็น
 
ท่านพุทธทาสภิกขุ เป็นพระมหาเถระองค์สำคัญที่นำเอาคำสอนนิกายเซ็นมาเผยแผ่ในหมู่
พุทธบริษัทชาวไทย นอกเหนือจากการแปลหนังสือคำสอนของฮวงโปและสูตรของเว่ยหล่าง
ปรามาจารเซ็นสำคัญของจีนออกมาตีพิมพ์เผยแพร่แล้ว ท่านยังได้แปลนิทานเซ็นอื่น ๆ
อีกหลายเรื่องเพื่อนำมาใช้เป็นสื่อสอนธรรมแก่เยาวชนไทย ทำให้เรื่องเซ็นกลายเป็นแสง
สว่างอย่างใหม่ในการปลุกจิตสำนึก และสติปัญญาของชาวพุทธอย่างสำเร็จประโยชน์
 
 
ในโรงมหรสพทางวิญญาณ ท่านอาจารย์พุทธทาสค้นคว้านำเอาภาพปริศนาธรรมเซ็นมา
คัดลอกไว้บนฝาผนังโรงมหรสพทางวิญาณแห่งนั้นหลายภาพ ตัวอย่างเช่น


<a href="https://www.youtube.com/v/ltMOHft1_Z0" target="_blank" rel="noopener noreferrer" class="bbc_link bbc_flash_disabled new_win">https://www.youtube.com/v/ltMOHft1_Z0</a>


<a href="https://www.youtube.com/v/Z9X497JfJcI" target="_blank" rel="noopener noreferrer" class="bbc_link bbc_flash_disabled new_win">https://www.youtube.com/v/Z9X497JfJcI</a>
 
 
ตามลิ้งไปเลย  https://www.youtube.com/playlist?list=PLyh3Uwye_vDTZ5uH3dqQ1_dNSk1xpjZrV
 
 
นอกจากภาพปริศนาธรรมที่กล่าวมานี้แล้ว ยังมีภาพปริศนาจีนอื่น ๆ ซึ่งท่านแปลและให้นำ
มาบันทึกไว้สอนธรรมะคนบนฝาผนังของโรงมหรสพทางวิญาณอีกมากหมาย
 
 
การสะท้อนธรรมคำสอนในนิกายเซ็นของท่านอาจารย์พุทธทาสภิกขุนั้นท่านมุ่งหมายความ
สำเร็จประโยชน์โดยธรรมเป็นสำคัญ โดยที่ท่านมิได้แบ่งแยกนิกายของศาสนา หรือแบ่งแยก
ลัทธิคำสอนของศาสนาใด ๆ
 
 
เมื่อตอนที่ข้าพเจ้า ( ผู้เรียบเรียง - รวบรวม ) บวชจำพรรษาอยู่ในสวนโมกขพลาราม เมื่อปี
๒๕o๙ นอกเหนือจากการที่ท่านอาจารย์พุทธทาส มอบหมายให้เขียนภาพปริศนาธรรม
" ปฏิจจสมุปบาท " ของธิเบตไว้หลังจอหนังเสร็จเรียบร้อยแล้ว ท่านอาจารย์พุทธทาสก็นำ
เอาภาพปริศนาธรรมเซ็นอีกชุดหนึ่งมาให้ข้าพเจ้าดู ภาพปริศนาธรรมเซ็นชุดนั้น ชื่อว่า
ชุด " จับวัว " หรือ " ฝึกวัว "
 
 
ภาพชุดจับวัวหรือฝึกวัวนี้ ท่านอธิบายว่า มีความสำคัญแก่ผู้ปฏิบัติธรรม เป็นปริศนาธรรม
ที่เรียกว่า " จิตว่าง " หรือ " สุญญตา " นั่นเอง
 
 
จุดมุ่งหมายสำคัญที่ท่านพุทธทาสกล่าวไว้เกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า เป็นการสอนธรรมะด้วยภาพ
เพื่อให้เข้าใจธรรมะได้เร็ว และง่ายขึ้น .
 
 
การสอนธรรมทางภาพนี้ ช่วยให้ได้รับความสนุกบันเทิง เรียนรู้ธรรมโดยไม่รู้เบื่อหน่าย
ถ้าจะทำถูกวิธีแล้วย่อมเสียเวลาน้อยแต่กลับเข้าใจลึกซึ้งกว่าการอ่านหนังสือล้วน ๆ
หรือฟังธรรมด้วยปาก ทั้งยังประโยชน์ในแง่ของศิลปะอีกด้วย ทั้งที่เป็นศิลปะแห่งการ
ใช้เส้นสี และศิลปะแห่งการระบายความคิดอันเป็นนามธรรมออกมาเป็นภาพ ซึ่งควร
จัดเป็นศิลปะชั้นสูงทำได้แต่ธรรมเมธีที่เป็นทั้งปราชญ์และศิลปินเท่านั้น การใช้ภาพ
ปริศนาธรรมสอนผู้คนในสวนโมกข์ จึงเป็นการนำเอาสื่อศิลปะเข้าไปสู่จิตใจคนช่วย
ให้คนรู้ธรรมะ
 
 
ท่านอาจารย์พุทธทาสภิกขุ อธิบายความหมายภาพปริศนาธรรมชุด " จับวัว " ให้ข้าพเจ้า
ฟังโดยย่อ ๆ ว่าภาพชุดนี้เป็นของจีน มีทั้งหมด ๑o ภาพ แต่ละภาพเคยเขียนบรรจุอยู่ใน
จานโบราณของจีน อิริยาบทของภาพแต่ละภาพ แสดงให้เห็นขั้นตอนของการจับวัวป่า
มาฝึกให้เชื่องอุปมาการฝึกจิตแห่งตนฉะนั้น

<a href="https://www.youtube.com/v/yQEW3eaGA3M" target="_blank" rel="noopener noreferrer" class="bbc_link bbc_flash_disabled new_win">https://www.youtube.com/v/yQEW3eaGA3M</a>

[มดเอ๊กซ]

ภาพที่ ๑ : เป็นรูปคนเดินอยู่กลางป่า สายตาสอดส่าย สงสัย หวาดกลัว ว้าเหว่ เก้ ๆ กัง ๆ
ดูราว กับว่า เดินหาร่องรอยอะไรซักอย่างหนึ่ง ในมือของบุคคลผู้นี้มีเชือกม้วนถืออยู่
อย่างกระชับมั่นว่า จะตามหาวัวป่า คือ ตามหาให้พบร่องรอย เชือกนั้นคือปัญญา





ภาพที่ ๒ : บุรุษผู้นี้เดินลึกเข้าไปในป่า มีภูผาและหมู่เมฆปกคลุมอยู่เบื้องหลัง สอดส่าย
สายตาก้มลงดูที่พื้นดิน สายตาพบว่าเห็นรอยเท้าวัวอยู่ตรงหน้า จิตก็มีความหวังขึ้นมาว่า
เราเริ่มเห็นร่องรอยเท้าวัวตัวนี้แล้ว เมื่อมีรอยเท้ามันจะต้องมีวัวอยู่ข้างหน้า




 
ภาพที่ ๓ : เมื่อเห็นรอยเท้าวัว จิตก็เริ่มมั่นใจว่าจะได้พบตัววัวป่า สะกดรอยเท้าตามไป
อย่างกระชั้นชิด แล้วก็แลเห็นหลังวัวป่าวิ่งหลบไปข้างหน้าอยู่ลัด ๆ หางวัวปลิวสะบัด
อยู่ไหว ๆ




 
ภาพที่ ๔ : บุรุษผู้ตามจับวัวกระชับเชือกไว้ในมืออย่างมั่นคง เชือกหมายถึงสติปัฏฐาน
หรือปัญญา ที่จะเป็นเครื่องมือจับวัวป่า เขารีบเหวี่ยงบ่วงบาศเชือกไปคล้องคอวัวตัวนั้น
ไว้ได้อย่างแม่นยำ
 
วัวป่าที่พยายามดิ้นรนสุดแรงเกิด แต่คนจับวัวรู้ดีว่าจะต้องสู้เอาชนะมันให้ได้ ด้วยจิตใจ
ที่เข้มแข็ง และการยื้อยุดฉุดรั้งระหว่างคนกับวัวเป็นไปด้วยความพยายามและเหน็ดเหนื่อย
แต่ผลสุดท้ายก็ทำให้วัวป่าเริ่มเชื่องช้า และหมดฤทธิ์ ปล่อยให้คนใช้เชือกร้อยจมูกชักจูงได้




 
ภาพที่ ๕ : คนจับวัวประสบความสำเร็จในการจับวัวป่า จิตที่เข้มแข็งด้วยสติ และปัญญา
สามารถ หยุดยั้งสัญชาติญาณดิบของวัวป่าได้เป็นผลสำเร็จ วัวยอมแพ้ คนชนะใจวัว
สามารถจูงวัวเดินกลับบ้านได้ เหมือนจิตที่ถูกฝึกจนดีแล้ว จะควบคุมไปในทิศทางใด
ก็ย่อมทำได้ตามประสงค์ คนก็จูงวัวไปใหน ๆ ได้ตามที่ตนต้องการ





 
ภาพที่ ๖ : คนจับวัวมาฝึกให้ละพยศ ลดสันดานดิบแห่งป่า มันเริ่มตอบรับเชือกแห่งปัญญา
ของมนุษย์ ละทิฏฐิมานะที่จะดื้อดึงให้เชือกขาดแล้วกระโจนเข้าป่าต่อไปอีก หากแต่ว่าวัว
ตัวนี้กลายเป็นวัวเชื่องที่ยอมอยู่กับเจ้าของเชือก วัวไว้วางใจคนมากขึ้น ยินยอมให้คนขึ้นนั่งขี่
บนหลังได้ ยิ่งไปกว่านั้น คนก็ไม่ต้องจับเชือกจูงวัวอีกแล้ว แต่สามารถนั่งเป่าขลุ่ยบนหลังวัว
อย่างสบายไม่กลัวตกหล่น มีปีติเพลิดเพลินใจ วัวก็เดินไปอย่างกระฉับกระเฉง เหมือนกาย
กับจิต หรือเหมือนนายกับบ่าว เปรียบเสมือนการฝึกจิตให้เข้ารูปเข้ารอย เกิดความสะอาด
สว่าง สงบ เย็นในชีวิต






 
 
ภาพที่ ๗ : จิตที่ได้รับการฝึกฝนจนสงบเย็นดีแล้ว ศีล สมาธิ ปัญญา ก็เกิดขึ้น เปรียบเสมือน
ดวงจันทร์สว่างนวลเหนือท้องฟ้า อำนาจแห่งอวิชชาของราตรีกาลไม่อาจบดบังแสงจันทร์
แห่งปัญญาได้ บัดนี้คนฝึกวัวบรรลุธรรมแล้ว ไม่ต้องมีวัวอยู่อีกต่อไป ไม่มีวัวที่ถูกฝึก
ไม่มีคนผู้ฝึกวัว เหมือนคนพายเรือถึงฝั่งไม่ต้องแบกเรือไว้บนหลัง ลืมวัว ลืมความสุข อย่าง
โลก ๆ ไม่มีตัวเอง ไม่มีตัวกู ของกู อยู่ในจิตอีกต่อไป




 
ภาพที่ ๘ : เมื่อไม่มีวัว ไม่มีผู้ฝึกวัว ไม่มีความยึดมั่นถือมั่น ไม่มีตัวกู ของกู ภาพที่ ๘ นี้จึง
เป็นภาพของ " สุญญตา " ธรรม คือ " ว่าง " ในวงกลมนี้ไม่มีภาพอะไร เหมือนกระจกใส
สะอาด สว่าง ไร้ใฝฝ้า หรือฝุ่นละอองมาจับต้อง นี่คือปริศนาธรรมที่สะท้อนธรรมที่ว่า
" สุญญตา " คือความว่าง ว่างจากคน ว่างจากวัว ว่างจากความสุขอันเกิดจากผู้บริโภคอย่าง
โลกียสุข แต่เป็นโลกุตรสุขที่ไม่สิ้นสุด หรือเป็นอนันตกาล





ภาพที่ ๙ : ภาพตอไม้ที่หงิกงอและหักโค่นด้วยกาลเวลา ร่องรอยแห่งชราและมรณะปรากฏ
อยู่ที่พื้นดินและหินผา เปรียบประดุจดังต้นไม้เฒ่า และต้นไม้ใหญ่ซึ่งผลิดอกเบ่งบาน ต้อน
รับฤดูกาลแห่งมรรคผล แห่งปัญญาอันสูงสุดของผู้บรรลุธรรม


ภาพจาก https://en.wikipedia.org/wiki/Ten_Bulls

http://blog.sina.com.cn/s/blog_5f6f32240102vv13.html

[มดเอ๊กซ]

 
ภาพ ๑o : เมื่อจิตของผู้ปฏิบัติธรรม หรือผู้ฝึกวัวป่าบรรลุธรรมมีปัญญาติดตัวมากพอที่พกพา
ไปใหน ๆ ได้แล้ว วิญญาณโพธิสัตว์ก็จะเกิดขึ้นแก่คนฝึกวัวว่า ปัญญาที่มีอยู่ควรจะนำไปแจก
จ่ายให้แก่เพื่อนมนุษย์ผู้มืดบอดทั้งหลาย ห่อผ้าที่ผูกติดปลายไม้เท้าของคนฝึกวัวนั้นเปรียบ
เสมือนหนึ่งปัญญาวิมุตติ หรือวิชชาที่นำไปเจือจานเผื่อแผ่แก่เพื่อนมนุษย์ ผู้ร่วมทุกข์เกิด
แก่ เจ็บ ตาย ต่อไป
 
 
รูปปรามาจารย์ เซ็น ที่ยืนถือตะเกียงอยู่ตรงหน้า และถุงผ้าใหญ่ผูกไม้เท้าแบกอยู่ข้างหลังนั้น
เปรียบเสมือนปัญญาที่มากล้น ของพระคณาจารย์เช็น นั่นเอง
 
( โปรดสังเกตุว่า ห่อผ้าที่เล็กของคนฝึกวัวสำเร็จ ปัญญาน้อยกว่า ปรามาจารย์เซ็น
ที่มีห่อผ้าใหญ่กว่า ปัญญามากกว่า แจกได้มากกว่า )
 
 
ปริศนาธรรมฝึกวัว หรือจับวัวทั้ง ๑o ภาพที่อธิบายมานี้ ข้าพเจ้าได้รับรู้จากท่านอาจารย์
พุทธทาสภิกขุ ซึ่งท่านเมตตาอธิบายย่อ ๆ ให้ฟังก่อนจะลงมือเขียนภาพฝาผนังชุดนี้ไว้
ขนาบสองข้างของภาพปฏิจจสมุปบาทธิเบตหลังจอหนังของโรงมหรสพทางเวิญาณเมื่อ
ปี ๒๕o๙
 
 
ขอให้ผู้อ่านเข้าใจว่า คำอธิบายภาพปริศนาธรรมจับวัวหรือฝึกวัว ทั้ง ๑o ภาพนี้ ข้าพเจ้า
เขียนขึ้นโดยเนื้อหาที่ท่านอธิบายย่อ ๆ ไม่ใช่ตามถ้อยคำ หรือตัวพยัญชนะของท่าน ฉะนั้น
การที่จะช่วยให้เกิดความเข้าใจในปริศนาธรรมเซ็นชุดนี้ ควรจะได้อ่านคำอธิบายภาพปริศนา
ธรรมชุด จับวัว ( เกิดมาทำไม ) ซึ่งตีพิมพ์จากอรรถและพยัญชนะจากท่านอาจารย์พุทธทาส
โดยตรงก็จะสำเร็จประโยชน์สมบูรณ์ยิ่งขึ้น
 
 
เมื่อกล่าวถึงการเขียนภาพปริศนาธรรมชุด จับวัวหรือฝึกวัว เมื่อปี พ.ศ. ๒๕o๙ ข้าพเจ้า
อยากจะบันทึกไว้ว่า สำหรับท่านที่เคยชมภาพชุดนี้ในโรงมหรสพทางวิญาณ ท่าจะเห็นว่า
ภาพปริศนาธรรมตั้งแต่ภาพที่ ๑ ถึงภาพที่ ๑o ซ้าย ๕ ภาพ : ขวา ๕ ภาพ จะมีรูปแบล็ก
กราวด์เป็นคล่นบุญ - คลื่นบาปอยู่บบนพื้นหลังของภาพวงกลมทั้ง ๑o คลื่นบุญ - บาป
เป็นความคิดของท่านอาจารย์พุทธทาสภิกขุ
 
 
ท่านอาจารย์พุทธทาสต้องการให้แบล็คกราวด์ของปริศนาธรรมชุดฝึกวัว มีความหมาย
ทางธรรม ท่านจึงนำภาพตัวอย่างซึ่งเป็นงานเขียนของญี่ปุ่นมาให้ขาพเจ้าดู เพื่อใช้เป็น
แบบสำหรับเป็นแนวเขียนภาพคลื่นบุญ - คลื่นบาป
 
 
เมื่อข้าพเจ้าเขียนภาพชุดปริศนาธรรม ฝึกวัวครบ ๑o ภาพแล้ว ต่อจากนั้นจึงลงมือเขียน
ภาพคลื่นบุญ - คลื่นบาปนั้น ท่านอาจารย์พุทธทาสยืนดูอยู่ข้างล่าง ข้าพเจ้าเขียนอยู่บน
นั่งร้านสูง ดูเหมือนท่านจะสังเกตุเห็นว่า เส้นสายของคลื่นสีขาวที่เรียกว่า คลื่นบุญตัดกับ
คลื่นบาปที่เป็นพื้นสีดำนั้น ช่วงที่คลื่นม้วนตัวพลิ้วไหวเป็นวงน้ำวนนั้น ท่านให้ความเห็น
ว่ามันแข็งไป ท่านจึงบอกให้ข้าพเจ้ารู้ เพื่อจะได้แก้ไข ให้เส้นบางลงกว่าเดิม
 
 
" เส้นคลื่นที่พลิ้วบางตรงที่มันม้วนตัวพลิกมันแข็งไป คุณต้องเขียนให้มันบางกว่านี้ แล้ว
มันจะดูไหว เหมือนวงน้ำกระเพื่อมไหว"
 
 
ท่านพูดให้ฟังข้างล่าง แล้วท่านก็หยิบช็อคมาเขียนตัวอย่างให้ดูที่พื้น ข้าพเจ้าก้มมองดู
ก็เข้าใจคำแนะนำที่ท่านบอก ซึ่งมันก็จริงอย่างที่ท่านพูด คลื่นมันแข็งเป็นอะไรไม่รู้ มัน
เหมือนลายผ้า มันไม่ใช่สายน้ำที่กระเพื่อมไหว ข้าพเจ้าจึงรีบแก้ไขตามที่ท่านอจารย์
พุทธทาสแนะนำทุกประการ
 
 
ข้อที่น่าอัศจรรย์ในการเขียนภาพฝาผนังของโรงมหรสพทางวิญาณในครั้งนั้นก็คือ ท่าน
อาจารย์พุทธทาสภิกขุไม่เคยเป็นช่างเขียนไม่เคยเรียนด้านศิลปะ แต่จิตของท่านรู้ และเห็น
ความงามของศิลปะอย่างน่าอัศจรรย์ ตรงทางขึ้นบันไดชั้นบนของโรงมหรสพทางวิญญาณ
ด้านซ้ายและด้านขวา ๒ ภาพ ซึ่งต่อมามีการปรับปรุงแก้ไขสีสดใสขึ้น โดยอาจารย์โกวิท
หรือท่านเขมานันทะ รวมทั้งภาพปริศนาธรรมไทยอีก ๒ - ๓ ภาพ ที่ชั้นล่างมุมตึกด้าน
ทิศเหนือผนังด้านทิศตะวันออก
 
 
ปริศนาธรรมเซ็น และปริศนาธรรมอื่น ๆ ภายในโรงมหรสพทางวิญญาณ เป็นความสำเร็จ
ที่เกิดจากภูมิธรรมอันล้ำลึกของท่านอาจารย์พุทธทาส แม้วันนี้มม่านจะจากไปแล้ว แต่ผล
งานที่เป็นธรรมทัศน์ของท่านก่อให้เกิดผลคุณูปการให้แก่พุทธบริษัทและเยาวชนไทย ผู้ซึ่ง
ท่านหวังไว้ว่าจะเป็นตัวแทนแห่งสันติภาพของโลกในอนาคต
 
 
สัมพันธ์ ก้องสมุทร : ผู้บันทึกและเขียนภาพ
 
 
ที่มาของภาพ สาธุ
 
ค้นคำว่า OX-HERDING , 10 bulls zen, the Ten Ox-Herding ใน เว็บ https://www.google.co.th