ภาคผนวกนางอัมราปาลีเถรี

[時々होशདང一རພຊຍ๛]

อรรถกถาวีสตินิบาต

๑.อรรถกถาอัมพปาลีเถรีคาถา

ในวีสตินิบาต คาถาว่า กาฬกา ภมรวณฺณสทิสา เป็นต้น

เป็นคาถาของพระ อัมพปาลีเถรี มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้

พระเถรีแม้รูปนี้ ก็ได้บำเพ็ญบารมีมาในพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อน ๆ

สร้างสมกุศล อันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานมาในภพนั้น ๆ บรรพชาอุป -

สมบทในศาสนาของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าสิขี สมาทานสิกขาบทของ

ภิกษุณีอยู่ วันหนึ่ง ไหว้พระเจดีย์ ทำประทักษิณเวียนขวา เมื่อพระขีณา -

สวเถรีเดินไปก่อน พลันถ่มน้ำลาย ก้อนน้ำลายก็ตกไปที่ลานพระเจดีย์ พระ

ขีณาสพเถรีไม่เห็นก็เดินไป ภิกษุณีรูปนี้ เดินไปข้างหลังเห็นก้อนน้ำลายนั้นก็

คำว่า อีแพศยาชื่อไรนะ ถ่มน้ำลายลงที่ตรงนี้ ภิกษุณีรูปนี้ รักษาศีลในเวลา

เป็นภิกษุณี เกลียดการเข้าอยู่ในครรภ์ ก็ตั้งจิตไว้ให้อยู่ในอัตภาพเป็นอุปปา -

ติกะ ด้วยการตั้งจิตนั้นในอัตภาพสุดท้าย ภิกษุณีรูปนั้น ก็บังเกิดเป็น

อุปปาติกะที่โคนต้นมะม่วงในพระราชอุทยาน กรุงเวสาลี พนักงานเฝ้า

อุทยานเห็นเด็กหญิงนั้นก็นำเข้าพระนคร เพราะบังเกิดที่โคนต้นมะม่วง นาง

จึงถูกเรียกว่า อัมพปาลี ครั้งนั้น พวกพระราชกุมาร{เจ้าขาย}มากพระ

องค์ เห็นนางสะสวยน่าชมน่าเลื่อมใส ทั้งแสดงคุณพิเศษมีเสน่ห์น่ารักน่าใคร่

เป็นต้น ต่างก็ปรารถนาจะทำให้เป็นหม่อมห้ามของตน ๆ จึงเกิดทะเลาะวิวาทกัน

คณะผู้พิพากษาได้รับคำฟ้องของนาง เพื่อระงับการทะเลาะวิวาทของพวกราช -

กุมารเหล่านั้น  จึงตั้งนางไว้ในตำแหน่งคณิกาหญิงแพศยา ว่าจงเป็นของทุกๆคน

นางได้ศรัทธาในพระศาสดาสร้างวิหารไว้ในสวนของตน มอบถวายแก่ภิกษุ -

สงฆ์ มีพระพุทธเจ้าเป็นประธาน ภายหลัง ฟังธรรมในสำนักของพระวิมล -

โกณฑัญญเถระ บุตรของตน ก็บวชเจริญวิปัสสนา อาศัยความที่สรีระของตน

คร่ำคร่าลง เพราะชรา ก็เกิดสังเวชใจ เมื่อจะชี้แจงถึงความที่สังขารไม่เที่ยง

อย่างเดียว พระเถรีนี้ พิจารณาทบทวนอนิจจตาความไม่เที่ยงในธรรมที่เป็นไป

ในภูมิ ๓ ทั้งหมดโดยมุข คือการกำหนดความไม่เที่ยงในอัตภาพของตน

อย่างนี้แล้ว ยกขึ้นสู่ทุกขลักษณะและอนัตตลักษณะในอัตภาพตนนั้นตาม

แนวอนิจจลักษณะนั้นมักเขม้นเจริญวิปัสสนาอยู่ก็บรรลุพระอรหัต โดยลำดับมรรค

อ้างอิง.....พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย เถรีคาถา เล่ม 2 ภาค 4