ใครหนอวิปลาส

[ฐิตา]

ใครหนอวิปลาส
จัดทำโดย : กลุ่ม"ข้าวใจ"

เมื่อกล่าวถึงคำว่าวิปลาสในความหมายของคนทั่วไปแล้ว ย่อมจะเข้าใจไปถึงอาการของคนบ้า สติไม่ดี คำว่าวิปลาสในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ได้ความหมายว่า คลาดเคลื่อน ผันแปร ซึ่งแม้จะมิได้อธิบายว่าคลาดเคลื่อน ผันแปรจากอะไร แต่ในความเข้าใจของคนในสังคมส่วนใหญ่ ก็คือ คลาดเคลื่อน ผันแปรไปจากคนจิตปกติ  ไปเป็นคนที่ไม่ปกติ บ้า เพี้ยน เป็นโรคประสาท เป็นโรคจิต นั่นเอง ส่วนความหมายของคนที่มีจิตไม่ปกติ ในหนังสือชื่อ อาการและการบำบัด โรคจิต โรคประสาท โดย นพ. เกษม ตันติผลาชีวะ (2545: 11-13) ได้อธิบายไว้ว่า

โรคจิต (Psychosis) เป็นโรคทางจิตเวชกลุ่มหนึ่งที่มีอาการรุนแรงจนทำให้ผู้ป่วยมีการเปลี่ยนแปลงทางจิต จนไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่อย่างปกติในชีวิตประจำวันเหมือนคนในสังคมทั่วไป

โรคประสาท (Neurosis) เป็นโรคทางจิตเวชกลุ่มหนึ่งที่ผู้ป่วยสามารถรับรู้สภาพความเป็นจริง มีการหยั่งรู้ตนเองดี คือ รู้ว่าตนเจ็บป่วย และพฤติกรรมไม่ผิดปกติไปมากจนไม่เป็นที่ยอมรับของสังคม

ส่วนความหมายของ “วิปลาส” ในทางพุทธศาสนานั้น มีความหมายที่ละเอียด และกว้างกว่าขอบเขตความหมายของ “คนบ้าๆ บอ” ตามที่สังคมเข้าใจ โดยในพระไตรปิฎก ปรากฏคำสอนที่กล่าวถึง “วิปลาส” ในวิปัลลาสสูตรว่า

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัญญาวิปลาส จิตวิปลาส ทิฎฐิวิปลาส (ความสำคัญ คิด เห็น คลาดเคลื่อน) มี ๔ ประการนี้ ๔ ประการคืออะไรบ้าง คือ สัญญาวิปลาส จิตวิปลาส ทิฎฐิวิปลาส ในสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง๑ ในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข๑ ในสิ่งที่เป็นอนัตตาว่าเป็นอัตตา๑ ในสิ่งที่ไม่งามว่างาม๑ นี้แล สัญญาวิปลาส จิตวิปลาส ทิฎฐิวิปลาส ๔ ประการ

ภิกษุทั้งหลาย สัญญาไม่วิปลาส จิตไม่วิปลาส ทิฎฐิไม่วิปลาส ๔ นี้ ๔ คืออะไรบ้าง คือ สัญญาไม่วิปลาส จิตไม่วิปลาส ทิฎฐิไม่วิปลาส ว่าไม่เที่ยงในสิ่งที่ไม่เที่ยง…ว่าทุกข์ในสิ่งที่เป็นทุกข์…ว่าเป็นอนัตตาในสิ่งที่เป็นอนัตตา…ว่าไม่งามในสิ่งที่ไม่งาม…นี้แล สัญญาไม่วิปลาส จิตไม่วิปลาส ทิฎฐิไม่วิปลาส ๔ ประการ

สัตว์เหล่าใดสำคัญว่าเที่ยงในสิ่งที่ไม่เที่ยง สำคัญว่าสุขในสิ่งที่เป็นทุกข์ สำคัญว่าเป็นอัตตาในสิ่งที่เป็นอนัตตา และสำคัญว่างามในสิ่งที่ไม่งาม ถูกความเห็นผิดชักนำไปแล้ว ความคิดซัดส่ายไป มีความสำคัญ (คิดเห็น) วิปลาส สัตว์เหล่านั้นชื่อว่า ถูกเครื่องผูกของมารผูกไว้แล้ว เป็นคนไม่เกษมโยคะ ย่อมเวียนเกิดเวียนตายไป.

เมื่อใดพระพุทธเจ้าทั้งหลายผู้ประดุจดวงอาทิตย์บังเกิดขึ้นในโลก ทรงประกาศธรรมอันนี้ ซึ่งเป็นทางให้ถึงความสงบทุกข์ เมื่อนั้น สัตว์เหล่านั้น ผู้ที่มีปัญญาได้ฟังธรรมของท่านแล้ว จึงกลับได้คิดเห็นสิ่งที่ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาและไม่งาม ตามความเป็นจริง เพราะมาถือเอาทางความเห็นชอบ ก็ล่วงพ้นทุกข์ทั้งปวงได้ (อัง.จตุ. 35/49/172)

        

วิปลาสนั้น หากมองในมุมของตัวผู้ที่วิปลาสแล้ว พุทธศาสนาได้จำแนกออกเป็น 3 ประการด้วยกัน ดังที่พระธรรมปิฏก (ป. อ. ปยุตฺโต)(2546: 56-57) ได้อธิบายไว้ในหนังสือชื่อ พุทธธรรม ฉบับขยายความ ว่า

วิปลาส คือ ความรู้คลาดเคลื่อน ความรู้ที่ผันแปรผิดพลาดจากความเป็นจริง หมายถึง ความรู้คลาดเคลื่อนขึ้นพื้นฐาน ที่นำไปสู่ความเข้าใจผิด หลงผิด การลวงตัวเอง วางใจ วางท่าที ประพฤติปฏิบัติไม่ถูกต้องต่อโลก ต่อชีวิต ต่อสิ่งทั้งหลายทั้งปวง และเป็นเครื่องกีดกั้นไม่ให้มองเห็นสัจภาวะ วิปลาสมีอยู่ 3 อย่าง คือ

         สัญญาวิปลาส หมายรู้คลาดเคลื่อน เช่น คนตกใจเห็นเชือกเป็นงู กาและกวางป่ามอง หุ่นฟางสวมเสื้อกางเกงมีหม้อครอบ เป็นคนเฝ้านา คนหลงทางเห็นทิศเหนือเป็นทิศใต้ เห็นทิศใต้เป็นทิศเหนือ คนเห็นแสงไฟโฆษณากระพริบอยู่กับที่เป็นไฟวิ่ง เป็นต้น

          จิตวิปลาส ความคิดคลาดเคลื่อน เช่น คนบ้าคิดเอาหญ้าเป็นอาหารของตน คน จิตฟั่นเฟือนมองเห็นคนเข้ามาหาคิดว่าเขาจะทำร้าย คนเห็นเงาเคลื่อนไหวในที่มืดสลัวคิดวาดภาพเป็นผีหลอก กระต่ายตื่นตูมได้ยินเสียงลูกมะพร้าวหล่น คิดว่าวาดภาพเป็นว่าโลกกำลังแตก เป็นต้น

          ทิฏฐิวิปลาส ความเห็นคลาดเคลื่อน ตามปกติสืบเนื่องมาจากสัญญาวิปลาสและจิตวิปลาสนั่นเอง เมื่อหมายรู้ผิดอย่างไร ก็เห็นผิดตามนั้น เมื่อคิดวาดภาพเคลื่อนคลาดไปอย่างไร ก็พลอยเห็นผิด เชื่อถือผิดพลาดไปตามอย่างนั้น เช่น เมื่อหมายรู้ผิดว่าเชือกเป็นงู ก็อาจลงความเห็นยึดถือว่า สถานที่บริเวณนั้นมีงูหรือมีงูชุม เมื่อหมายรู้ว่าผืนแผ่นดินเรียบราบขยายออกไปเป็นเส้นตรง ก็จึงลงความเห็นยึดถือว่าโลกแบน เมื่อคิดไปว่าสิ่งทั้งหลายเกิดขึ้น เป็นไป เคลื่อนไหวต่างๆ ก็ต้องมีผู้จัดแจงผลักดันก็จึงลงความเห็นยึดถือว่า ฟ้าร้อง ฟ้าผ่า แผ่นดินไหว ฝนตก น้ำท่วม มีเทพเจ้าประจำอยู่และคอยบันดาล ดังนี้เป็นต้น

วิปลาสนั้น หากมองในมุมของเรื่องที่วิปลาสแล้ว พุทธศาสนาได้อธิบายถึงวิปลาสซึ่งมีโอกาสเกิดขึ้นกับปุถุชนคนทั่วไปอย่างไม่รู้ตัว ว่าเป็นวิปลาสในรูปแบบการรับรู้ 4 ประการ (ซึ่งคลาดเคลื่อน) คือ   

1. วิปลาสในสภาวะที่ไม่เที่ยง ว่า เที่ยง (นิจจวิปัลลาส)
2. วิปลาสในสภาวะที่เป็นทุกข์ ว่า สุข (สุขวิปัลลาส)
3. วิปลาสในสภาวะที่เป็นอนัตตา ว่า เป็นอัตตา (อัตตวิปัลลาส)
4. วิปลาสในสภาวะที่ไม่งาม ว่า งาม ( สุภวิปัลลาส)

          ซึ่งประเด็นสำคัญที่พุทธศาสนาต้องการจะอธิบาย ก็คือ การรับรู้เช่นที่กล่าวไว้นี้ เป็นความ คลาดเคลื่อน เป็นความวิปลาส ซึ่งส่งผลให้มองโลกผิดจากความเป็นจริง เป็นอุปสรรคต่อการฝึกอบรมเจริญปัญญา เปรียบเสมือนการหมุนเข็มทิศในการคิด การตีความโลกผิดพลาด ก่อให้เกิดการใช้ชีวิตไปตามการหมายรู้ การคิด และความเห็นที่คลาดเคลื่อนนั้นๆ (คลาดเคลื่อนในทัศนะทั้ง 4 คือ ไม่เที่ยง ว่า เที่ยง, ทุกข์ ว่า สุข, ไม่ใช่ตัวตน ว่า เป็นตัวตน และไม่งาม ว่า งาม) และเมื่อคนมีความวิปลาส ก็จะนำไปสู่ความทุกข์ในที่สุด

วิปลาสในความหมายทางพุทธศาสนา จึงเป็นเหตุที่บังตาปุถุชนมิให้เห็นอะไรตามสัจภาวะ เมื่อไม่เห็นจึงดำเนินชีวิตไปในหนทางแห่งทุกข์ และเต็มไปด้วยปัญหาต่างๆ นั่นเอง ส่วนอาการทางจิต เช่น โรคจิต โรคประสาทนั้น น่าจะเป็น ตัว“ผล” ที่เผยแสดงออก อันเกิดมาจากสาเหตุหนึ่ง คือ ความทุกข์ใจ คับแค้น รันทดท้อ อย่างแสนสาหัส และไม่สามารถแก้ไขปัญหานั้นได้ จนมีอาการแสดงออกทางพฤติกรรม ทางร่างกาย ซึ่งมีผลเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินชีวิตมากน้อยตามแต่อาการที่จะปรากฏ


คลิ๊กดูรายละเอียดของเรื่องวิปลาสได้ที่บทความข้างล่างนี้...

ชื่อเรื่อง  ผู้ชม 

1 ความหมายของวิปลาส  999 
2 วิปลาสด้วยอำนาจจิตและเจตสิก  1524 
3 วิปลาสด้วยสามารถวัตถุเป็นที่ตั้ง (4ประการ)  1259 
4 ภาพสรุปความหมายของวิปลาส  739 
5 วิปลาสมีโอกาสเกิดกับใครได้บ้าง?  833
 
6 การทำงานของวิปลาส  701 

7 โทษของวิปลาส  737 
8 สาเหตุของวิปลาส  1146 
9 วิปลาสเนื่องมาจากกิเลส  1146 
10 วิปลาสเนื่องมาจากการรับรู้คลาดเคลื่อน  2088 
11 วิธีแก้วิปลาส  1518 

จัดทำโดย กลุ่ม"ข้าวใจ"
http://www.kaowjai.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=6&id=19&Itemid=38
อนุโมทนาสาธุที่มาทั้งหมดมากมายค่ะ

[ฐิตา]

 
 
 
                                   
                     ขอบคุณที่มาภาพประกอบจาก น้องต้องค่ะ

[ดอกโศก]

อนุโมทนาค่ะพี่แป๋ม..

เอาเข้าจริงๆ เราที่คิดว่าตัวเองปกติก็ชักจะไม่แน่ใจ..
เราหรือใคร...ไม่ปกติกันนะ

 

[แก้วจ๋าหน้าร้อน]

  อนุโมทนาครับพี่แป๋ม ^^ ขอบคุณครับพี่ต้อง
สำคัญอยู่ที่ใจเรา รู้ใจเราเสมอ