หยุดโลก บทเรียนจากดอนฮวน : ๑. คำยืนยันจากโลก

[มดเอ๊กซ]

หยุดโลก : บทเรียนจากดอนฮวน
THE JOUNEY TO IXTLAN :
LESSONS OF DON JUAN
ผู้แต่ง :Carlos Castaneda ๑๙๗๑
ผู้แปล : พยับแดด ๒๕๒๖


 
CARLOS CASTANEDA

 

              เกือบยี่สิบปีมาแล้ว เพื่อนที่เคยติดต่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันนานหลายปี ได้ยุติความสัมพันธ์กับผมไปอย่างฉับพลันโดยไม่ทราบสาเหตุ

              เมื่อคิดทบทวนไตร่ตรองในภายหลัง เหตุผลอาจเป็นเพราะเธอคงมาถึงจุดของความเบื่อหน่ายเต็มที ที่ผมเวียนวนอยู่แต่ใน 'โลกของความคิด' ที่ซ้ำซากไม่เปลี่ยนแปลง คิดว่าตัวเองรู้อะไรต่ออะไรมากมาย เฝ้าแต่ประดิษฐ์ประดอยถ้อยคำหรู ๆ สาไถยโอ้อวดอัตตา และคอยหลบเลี่ยงความรับผิดชอบ โดยไม่ยอมลงมือกระทำสิ่งใดจริงจังลงไป

            ก่อนจะจบสิ้นความสัมพันธ์อันมีมายาวนานนั้น เธอส่งหนังสือเล่มหนึ่งให้ผมเป็นอนุสรณ์ชิ้นสุดท้ายและบอกเพียงว่าเอาไว้อ่านสนุก ๆ ซึ่งผมต้องใช้เวลาอีกไม่น้อยกว่าที่จะตระหนักว่า เธอได้ 'แนะท่า' ในการ 'หยุดโลก' ให้ผมแล้ว และการที่ผมจะเข้าถึงมันได้ผมจำต้องเรียนรู้ที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองให้ก้าวเข้ามาอยู่ใน 'โลกของการกระทำ' เสียก่อน

              มีบางสิ่งที่จิตใจอันซึมเซาไม่อาจมองเห็นหรือเข้าใจได้ผ่านความรู้จากการจดจำหรือการนึกคิดไตร่ตรองด้วยตรรกะ ก่อนหน้านั้นผมมักรู้สึกขุ่นเคืองท่านอาจารย์กัมมัฏฐานที่ตอกย้ำผมครั้งแล้วครั้งเล่า " 'จิต' ของคุณมัน 'โง่' มันถึงไม่ยอมเห็นอะไรเลย ไม่ว่าคุณจะเป็นใคร เล่าเรียนเขียนอ่านมามากน้อยแค่ไหน นั่นไม่สำคัญ มันเป็นเพียงความรู้ของโลกภายนอกที่จำมาเท่านั้น แต่จิตของคุณมันยัง 'โง่' อยู่นั่นเอง " ตอนนั้นผมไม่สามารถเข้าใจว่าสิ่งที่ท่านอาจารย์พูดมันหมายถึงอะไร ผมจึงได้แต่รู้สึกขุ่นข้องเก็บกดเอาไว้ในใจเรื่อยมา

            แน่นอน หนังสือเล่มนี้ไม่ใช่ Best Seller ที่จริงมันอยู่ในหมวดหนังสือประเภท'ขายไม่ออก' ด้วยซ้ำ เพราะครั้งหลังเมื่อพบในร้านขายหนังสือเก่า ผมเจอมันซ้อนอยู่กับพื้นตั้งใหญ่ ผมซื้อเก็บเอาไว้หลายเล่ม คิดว่าวันหนึ่งอาจจะได้แบ่งปันให้เพื่อนคนอื่น ๆ เช่นเดียวกับที่ผมเคยได้รับจากเพื่อนผู้เป็นเสมือนครูคนหนึ่ง แต่ก็ไม่ได้คาดหวังให้ใครจะเข้าใจ เข้าถึง หรือสนุก กับมันแค่ไหน เพราะเนื้อหาของมันเป็นเรื่องของการลงมือกระทำ ที่ต้อง "ประจักษ์" ด้วยตัวเอง แต่สำหรับผู้ที่เคยผ่านวิถีแห่งการแสวงหามาบ้างสักครั้งในชีวิต ผมคิดว่าหนังสือเล่มนี้มีพลังที่คมชัดที่จะเปิดประตูการรับรู้อย่างใหม่ขึ้นมาได้หากจิตของเราเปิดกว้างพอ

            บางส่วนในคำนำของหนังสือของ คาสตาเนด้า ในภาคภาษาไทยเล่มถัดมาชื่อว่า "วิถีแห่งพลัง" แปลโดย ภัควดี วีระภาสพงษ์ พาดพิงถึงหนังสือ "หยุดโลก" เอาไว้ว่า


                 "......งานเขียนของคาสตาเนด้า ๒ เล่มแรก ซึ่งเป็นวิทยานิพนธ์ที่เขาทำส่งให้มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนียจนได้รับปริญญาเอกในสาขามานุษยวิทยานั้น เน้นความสำคัญของประสบการณ์ที่ได้มาจากการเสพสมุนไพรหลอนจิตของอินเดียนแดง ตัวคาสตาเนด้าเองนั้นก็เข้าใจผิดคิดว่าสมุนไพรหลอนจิตคือแก่นสำคัญในการเข้าโลกของหมอผี ในภายหลังเขาได้มาทำความเข้าใจกับคำสอนของดอนฮวนใหม่ และตระหนักว่าสมุนไพรหลอนจิตเป็นเพียงแค่อุปกรณ์การสอนอย่างหนึ่งของดอนฮวนเท่านั้น หาใช่หัวใจหลักไม่ คาสตาเนด้าจึงเขียนหนังสือขึ้นมาอีกเล่มหนึ่ง เป็นเล่มที่ ๓ เพื่อแก้ความเข้าใจผิดนี้เสียใหม่ นั่นคืองานเขียนอันลือลั่นเรื่อง Journey to Ixtlan:/ Lesson of Don Juan ซึ่ง "พยับแดด" แปลไว้เป็นภาษาไทยในชื่อ หยุดโลก : บทเรียนจากดอนฮวน (ดังนั้น ในกรณีของคาสตาเนด้า ความจริงที่น่าขบขัน ทว่าสอดรับกับสภาพการณ์ของตัวเขาก็คือ คุณวุฒิทางความรู้ของโลกตะวันตกระดับสูงสุดที่เขาได้รับคือปริญญาเอกนั้น มีพื้นฐานอยู่บนความเข้าใจผิด...)"


            หนังสือเล่มหลังนี้ให้คำอธิบายเพิ่มเติมในรายละเอียดเกี่ยวกับวิถีแห่งพลังและขยายขอบเขตความเข้าใจในการรับรู้ให้สูงขึ้นไปอีกขั้นหนึ่ง จากขั้นตอนการแตกทำลายความจริงขั้นสมมุติหรือคำบรรยายโลกในระบบภาษาของหมอผีและ "เห็น" ถึงความจริงขั้นปรมัตถ์ใน "หยุดโลก" มาสู่การผนวกสิ่งทั้งสองเข้าด้วยกันด้วยปัญญาความรู้แจ้งอันเป็นความจริงขั้นอริยสัจจะ

            แต่อย่างไรก็ดี สำหรับตัวผมแล้ว "หยุดโลก" ก็ยังนับเป็นหนังสือที่มีคุณูปการอย่างสำคัญในการเปลี่ยนแปลงชีวิตของผมเองอยู่เสมอ

            ความจริงแท้นั้นเป็นสากล ไม่ว่ามันจะถูกปิดทับไว้ด้วยชื่อเรียกตามบัญญัติภาษา จารีตประเพณี หรือลัทธิศาสนาใด ๆ ต่อเมื่อใดที่ "เห็น" เนื้อแท้ของมันแล้วก็ไม่มีอะไรต่างกัน เว้นเสียแต่เราจะถูกครอบงำและยึดมั่นอยู่กับ"คำอธิบายโลก" ของแต่ละสังคมวัฒนธรรมเท่านั้น
 

[มดเอ๊กซ]

คำนำเสนอ

            ในปี ๑๙๖๑ นักมานุษยวิทยาหนุ่ม คาร์ลอสคาสตาเนด้า จากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ลอสแอนเจลิส ได้เดินทางไปยังชุมชนของชาวอินเดียนแดงในทะเลทรายทางภาคใต้แถวมณฑลอะริโซน่าของอเมริกาและมลรัฐโซโนร่าของเม็กซิโกเพื่อหาข้อมูลสำหรับวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาโท ในหัวข้อที่เกี่ยวกับสมุนไพร

             สมุนไพรที่คาสตาเนด้าสนใจเป็นพิเศษคือปุ่มของกระบองเพชรชนิดหนึ่งมีชื่อเรียกว่าเปโยติ ต้นกระบองเพชรชนิดนี้เมื่อเสพเข้าไปแล้วจะเป็นยาหลอนประสาททำให้เมา และเป็นที่เชื่อกันในหมู่ของชาวอินเดียนแดงว่าขณะที่เมาเปโยตินั้น ประตูแห่งการรับรู้ชนิดใหม่จะเปิดออก ทำให้ผู้เสพก้าวเข้าสู่ความหลุดพ้น ดังนั้นเปโยติจึงเป็นสมุนไพรที่จะมาเปิดประตูเพื่อเข้าสู่การตรัสรู้

              ชาวอินเดียนแดงพากันปกปิดสมุนไพรชนิดนี้ไว้เป็นความลับ บางกลุ่มถึงกับนับถือว่าเปโยติเป็นเทพเจ้า และเรียกตัวเองว่าผู้ถือลัทธิเปโยติ

             คาสตาเนด้าพยายามเสาะหาผู้ที่อาจให้ข้อมูลเกี่ยวกับสมุนไพรชนิดนี้ ในที่สุดเขาได้รับการแนะนำให้รู้จักกับบรูโจ หรือหมอผี หมอเวทมนตร์หรือผู้รู้แจ้งชาวอินเดียนแดงเผ่ายาคี(Yaqui)คนหนึ่ง ในตอนหลังคาสตาเนด้าเรียกชายแก่อายุประมาณ ๗๐ ปีคนนี้โดยชื่อสมมุติว่าดอนฮวน (Don Juan - Don เป็นคำนำหน้าชื่อเพื่อแสดงความเคารพนับถือในภาษาสเปน)
             ดอนฮวนอยู่ตัวคนเดียวไม่มีครอบครัว มีชีวิตค่อนข้างลึกลับแม้แต่กับชาวอินเดียนแดงด้วยกันเอง เป็นที่ยอมรับว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญเกียวกับสมุนไพร และเป็นบรูโจคนหนึ่งในจำนวนไม่กี่คนในถิ่นทะเลทรายแถบนั้น

             เมื่อพบกับดอนฮวนเป็นครั้งแรก คาสตาเนด้าคุยเขื่องในเรื่องของสมุนไพรที่ได้เล่าเรียนมาในมหาวิทยาลัย แต่ต้องหุบปากลงโดยฉับพลันจากการมองของชายแก่คู่สนทนา การจ้องมองของดอนฮวนทำให้ความคิดอันมีเล่ห์เหลี่ยมของคาสตาเนด้าหยุดลง

              จากประสบการณ์ที่ประหลาดมากนี้เอง ที่ทำให้คาสตาเนด้ากลับมาดอนฮวนอีก และการมาพบในครั้งหลัง ๆ ยิ่งทำให้คาสตาเนด้าประทับใจในบุคลิก ความรอบรู้และความเป็นอยู่ของดอนฮวนมากยิ่งขึ้น ในที่สุดคาสตาเนด้าถึงกับยอมเป็นศิษย์ฝึกฝนเพื่อจะเป็นหมอผีภายใต้การแนะนำของดอนฮวนโดยแทบจะลืมจุดมุ่งหมายเดิมคือมาหาข้อมูลเกี่ยวกับสมุนไพรหมดสิ้น คาสตาเนด้าจึงเป็นคนผิวขาวคนแรกที่ได้รับการถ่ายทอดศาสตร์อันลึกลับนี้ และนั่นย่อมหมายถึงการต่อสู้เพื่อเปรียบเทียบคุณค่าอารยธรรมตะวันตกกับอารยธรรมแห่งการตรัสรู้ของคนผิวเหลืองชาวอินเดียนแดง ที่ถูกฝ่ายแรกเหยียบย่ำทำลายอีกด้วย

             บทบาทและวิธีการที่ดอนฮวนนำมาใช้เพื่อฝึกฝนคาสตาเนด้าน่าสนใจมาก คาสตาเนด้าต้องเสพสมุนไพรสวงจิตแล้วมองเห็นโลกในอีกลักษณะหนึ่ง ทั้งนี้เพื่อทำลายทัศนะเดิมที่เขามีต่อโลก เขาต้องเร่ร่อนไปในทะเลทรายกับดอนฮวน ทำกับดักสัตว์ พบกับสิ่งลึกลับ เอาตัวเป็นเหยื่อล่อสิงโตทะเลทราย เผชิญกับสิ่งที่เขาไม่รู้มาก่อน ฯลฯ

              ดอนฮวนทำให้เกิดสถานการณ์ต่าง ๆ ขึ้นมาเพื่อสอนคาสตาเนด้าให้เป็นหมอผี คาสตาเนด้าฝึกฝนอยู่ใต้การแนะนำของดอนฮวนเป็นเวลา ๑๐ ปี และเขาได้เขียนหนังสือต่อเนื่องกันออกมา ๓ เล่ม เรียบเรียงขึ้นจากบันทึกที่เขาจดเอาไว้ตลอดเวลาที่เร่ร่อนไปกับดอนฮวน สองเล่มแรกเป็นรายงานที่เกี่ยวกับกับประสบการณ์ในการเสพสมุนไพรลวงจิต หนังสือเล่มที่สามเป็นคำสอนของดอนฮวนเกี่ยวกับการ "หยุดโลก" คาสตาเนด้าเขียนหนังสือออกมาอีกสองเล่มหลังจากนั้นซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับการ "เห็น" เป็นประสบการณ์ของคาสตาเนด้าเองหลังจากจบการฝึกฝนตามวิธีการของดอนฮวนแล้ว

             วิทยานิพนธ์อันประกอบกันเข้าเป็นหนังสือสามเล่มแรกที่เสนอต่อมหาวิทยาลัยลอสแอนเจลิส ทำให้คาสตาเนด้าได้รับปริญญาเอกในสาขาวิชามานุษยวิทยา และเมื่อพิมพ์ออกมาเป็นเล่มก็ได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางในฐานะที่เป็นหนังสือคู่มือที่อาจนำมาใช้สอบสวน เรียนรู้และทำความเข้าใจโลกและชีวิต โดยเฉพาะหนังสือเล่มที่สามซึ่งคาสตาเนด้าได้แก้ไขความเข้าใจผิดที่ได้เสนอไว้ในหนังสือสองเล่มแรก หนังสือเล่มที่สามถือว่าเป็นสรุปคำสอนที่ถูกต้องที่สุดของ ดอนฮวน และเรื่องราวที่ท่านจะได้อ่านต่อไปนี้เป็นคำแปลจากหนังสือเล่มนี้

             ข้าพเจ้าเพียรแปลเรื่องนี้ขึ้นเนื่องจากเห็นว่าเป็นเรื่องที่มีสาระ นักศึกษารุ่นใหญ่ทางพุทธศาสนาหลายท่านบอกว่าดอนฮวนพูดเหมือนกับพระอาจารย์เซ็นบางรูปในประเทศจีนและญี่ปุ่น เมื่อได้อ่านเรื่องนี้โดยตลอดแล้วย่อมจะเห็นจริงกับคำกล่าวนี้ ยิ่งไปกว่านั้นการนำเสนอเรื่องราวที่เกิดขึ้นชวนให้น่าติดตาม ไม่น่าเบื่อเหมือนกับหนังสือปรัชญาและศาสนาโดยทั่วไป สิ่งที่ดอนฮวนทำขึ้นเพื่อหลอกล่อให้คาสตาเนด้าเรียนรู้ในสิ่งใหม่นั้นน่าตื่นเต้นอยู่ตลอดเวลา และเรื่องนี้อาจจะมองในฐานะที่เป็นคำสอนที่นำไปสู่สภาวะรู้แจ้งอันสูงสุดในชีวิต เป็นเรื่องราวที่แปลกประหลาดลึกลับของผู้คนในอีกวัฒนธรรมหนึ่ง เป็นภาพสัญญลักขณ์เหนือจริงที่ต้องแปลความ หรือเป็นเรื่องธรรมชาติอ่านเอาสนุกสำหรับผู้ไม่ต้องการจะคิดมากอีกด้วย

             คำแปลที่ข้าพเจ้าเสนอออกมานี้ พยายามรักษาต้นฉบับเดิมให้ใกล้เคียงที่สุด มีคำหลายคำที่ฟังดูแปร่งหูไปบ้าง คำเหล่านี้ใช้ในระบบคำสอนในวิชาหมอผี เรื่องทั้งหมดนี้จริงเท่าที่คาสตาเนด้าจำได้และบันทึกเอาไว้ ซึ่งอาจจะไม่ใช่คำพูดของดอนฮวนทั้งหมด ส่วนความผิดพลาดในคำแปลซึ่งคงมีอยู่มากเป็นความอ่อนภาษาของผู้แปลเองและหวังว่าผู้รู้จะกรุณาแจ้งให้ทราบ แต่โดยส่วนรวมของเรื่องทั้งหมดก็หวังว่าผู้อ่านจะได้รับประโยชน์ไม่มากก็น้อย

             "พยับแดด" ๒๕๒๖

[มดเอ๊กซ]

คำนำ
คาลอส คาสตาเนด้า


 




             ในวันเสาร์ที่ ๒๒ เมษายน ๑๙๗๑ ผมเดินทางไปยังมลรัฐโซโนร่า ประเทศเม็กซิโก เพื่อพบกับ ฮวน มาธุส หมอผีชาวอินเดียนแดงเผ่ายาคี ผู้ซึ่งผมติดต่อเกี่ยวข้องด้วยตั้งแต่ปี ๑๙๖๑ ผมคาดว่าการมาเยี่ยมเยียนในครั้งนี้ คงไม่แตกต่างจากการที่ผมมาพบกับแกนับสิบ ๆ ครั้ง ตลอดเวลาสิบปีที่ผมเป็นศิษย์ของหมอผีคนนี้ แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในวันนั้นและวันต่อ ๆ มามีความสำคัญมากเป็นพิเศษสำหรับผม และในครั้งนี้เองที่การเป็นศิษย์ฝึกฝนที่จะเป็นหมอผีของผมสิ้นสุดลง นี่มิใช่การที่ผมผละไปโดยพลการ แต่เป็นการยุติสภาพความเป็นศิษย์ลงอย่างแท้จริง

              ผมได้เสนอเรื่องราวของผมในหนังสือสองเล่มก่อนหน้านี้ คือ :- คำสอนของดอนฮวน (The Teaching of Don Juan) และ โลกที่ต่างออกไป (A Separate Reality) ข้อสรุปเบื้องต้นของผมในหนังสือสองเล่มนี้คือ จุดที่เห็นได้ชัดในการเรียนรู้ที่จะเป็นหมอผี อยู่ตรงการตกอยู่ในสภาวะของความจริงอันมิใช่ความจริงอย่างธรรมดา ซึ่งทำให้เกิดขึ้นได้จากการเสพสมุนไพรลวงจิตบางชนิด ในข้อนี้ ดอนฮวน เป็นผู้เชี่ยวชาญในการใช้สมุนไพรลวงจิต ๓ ชนิดคือ Datura Inoxia ที่เรียกกันโดยทั่วไปว่าหญ้าจิมสัน, Lophophora williamsi หรือเป็นที่รู้กันในนามเปโยติ, และเห็ดที่เสพเข้าไปแล้วเมาชนิดหนึ่งในตระกูล (genus) Phylocybe.

              ความรับรู้ต่อโลกอันเป็นผลที่เกิดขึ้นหลังจากที่ได้เสพสมุนไพรลวงจิตเหล่านี้ พิลึกพิลั่นมหัศจรรย์และประทับใจมาก จนผมต้องสรุปว่า สภาวจิตที่ตกอยู่ในอาการมึนเมาเช่นนั้นเป็นทางเดียวที่จะใช้สื่อสารและเรียนรู้ถึงสิ่งที่ดอนฮวนพยายามสอนผมอยู่ แต่ข้อสรุปข้างต้นของผมเป็นข้อสรุปที่ผิดพลาด ! และด้วยเจตนาในอันที่จะขจัดความเข้าใจผิดประการต่าง ๆ ที่มีในหนังสือที่ผมเขียนเกี่ยวกับดอนฮวน ผมจึงอยากจะทำให้ปัญหาบางประเด็นชัดแจ้งขึ้นมาในตอนนี้ เท่าที่ได้เสนอออกไปแล้ว

              ผมไม่เคยใช้ความพยายามที่จะยัดเยียดให้ดอนฮวนเข้าไปเกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อมทางวัฒนธรรมของแก ความจริงที่ดอนฮวนบอกว่าแกเป็นอินเดียนแดงเผ่ายาคี ก็ไม่ได้หมายความว่าความรู้ในวิชาหมอผีเป็นที่รู้จักหรือฝึกฝนกันอยู่โดยทั่วไปในหมู่อินเดียนแดงเผ่ายาคีแต่อย่างใดทั้งสิ้น

              ส่วนคำสนทนาที่ผมแลดอนฮวนพูดคุยกัน ตลอดเวลาที่ผมฝึกฝนในเรื่องนี้ใช้ภาษาสเปน และเพราะเหตุที่ดอนฮวนพูดภาษานี้ได้เป็นอย่างดี จึงทำให้ผมสามารถรับการถ่ายทอดคำอธิบายอันซับซ้อนในระบบความเชื่อของแกได้
                ผมตั้งชื่อการฝึกฝนชนิดนี้โดยกล่าวถึงระบบว่าเป็นหมอผี และกล่าวถึงดอนฮวนว่าเป็นหมอผีอีกเช่นกัน เพราะนี่เป็นการแยกระบบที่ดอนฮวนใช้อยู่
                ในเมื่อผมสามารถที่จะบันทึกเรื่องราวเกือบทั้งหมดที่ดอนฮวนพูด นับตั้งแต่สมัยแรกที่ผมเข้ามาเป็นศิษย์ รวมทั้งทุกสิ่งทุกอย่างที่แกพูดในสมัยหลัง ผมจึงรวบรวมบันทึกทั้งหมดที่ได้จากสภาพที่เกิดขึ้นจริงไว้ได้อย่างมากมาย
                การที่จะเสนอบันทึกเหล่านี้ออกมาให้น่าอ่าน และในขณะเดียวกันก็ยังคงรักษาไว้ซึ่งความน่าตื่นเต้นในคำสอนของดอนฮวน ผมจึงต้องลำดับเรียบเรียงขึ้นมาใหม่ แต่บันทึกส่วนที่ผมคัดออกไปนั้น ก็เชื่อได้ว่ามิใช่ข้อมูลที่ตรงกับหัวข้อที่ผมจะเสนอออกมา งานเขียนที่เกี่ยวข้องกับดอนฮวนนี้ ผมก็จำกัดความพยายามของตัวเองเพียงการมองดอนฮวนในฐานะที่เป็นหมอผี และการที่จะได้มาซึ่ง สมาชิกภาพ ในความรู้ที่แกมีอยู่เท่านั้น สำหรับจุดมุ่งหมายในการเสนอข้อโต้แย้งของผมนั้น

              ผมจำต้องอธิบายแนวคิดพื้นฐานในวิชาหมอผีที่ดอนฮวนแสดงไว้กับผมเสียก่อนเป็นลำดับแรก ดอนฮวนบอกว่า สำหรับหมอผี โลกดังที่เป็นอยู่ในชีวิตประจำวันของเรานี้ หรือโลกที่อยู่ข้างนอก ไม่จริง ดังที่เราเคยเชื่อมาก่อน หมอผีเชื่อว่า สิ่งที่บอกว่าเป็น ความจริง หรือโลกที่เราทุกคนทราบกันดีนี้เป็นเพียง คำบรรยายโลก เท่านั้น
                เพื่อที่จะทำให้แนวคิดดังกล่าวน่าเชื่อขึ้นมา ดอนฮวนเพียรใช้ความพยายามเท่าที่มีมาโน้มน้าวให้ผมเห็นตามด้วยจริง ๆ ว่าสิ่งที่ผมยึดอยู่ในใจว่าที่เห็นอยู่นี้เป็นโลกนั้น เป็นเพียงคำบรรยายโลก และผมถูกขังไว้ด้วยคำบรรยายชนิดนี้นับตั้งแต่ผมเกิดทีเดียว
              ดอนฮวนชี้ให้เห็นว่า คนทุกคนที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับเด็กจะเป็นครูผู้มาพรรณนาโลกให้เด็กได้รับรู้ จนกระทั่งถึงวันหนึ่ง เด็กก็จะรู้จักโลกในลักษณะที่ได้รับทราบจากคำบรรยายนั้น ดอนฮวนบอกว่า เราจำช่วงที่เรารับรู้อย่างประหลาดนั้นไม่ได้ เพราะว่าไม่มีใครเลยที่มีสิ่งที่นำมาอ้างเพื่อเปรียบเทียบระหว่างโลกที่รับรู้อยู่นั้นกับความจริงอย่างอื่นอีก นับตั้งแต่นั้น เด็กคนนั้นก็จะเป็น สมาชิก คนหนึ่งของโลก เด็กรู้จักคำบรรยายโลก และ สมาชิกภาพ ของเด็กจะเป็นไปอย่างเต็มที่ เมื่อเขาสามารถแปลความสิ่งที่รับรู้ได้อย่างเหมาะสมลงรอยกับคำบรรยายในสิ่งนั้นและสอดคล้องกับมันด้วย

              ดังนั้น สำหรับดอนฮวน ความจริงในชีวิตของเราในแต่ละวัน ประกอบด้วยกระแสไหลไปอย่างต่อเนื่องไม่มีที่สิ้นสุดของการแปลความสิ่งที่รับรู้ ซึ่งพวกเรา-เราแต่ละคนผู้มีส่วนใน สมาชิกภาพ อันนี้ได้เรียนรู้ที่จะแปลความออกมาในลักษณะเดียวกัน แนวคิดที่ว่า การแปลความสิ่งที่รับรู้ประกอบกันเข้าเป็นโลกนั้น ไหลต่อเนื่องเป็นกระแสก็สอดคล้องกับความจริงที่เกิดอยู่ คือ การแปลความเหล่านั้นดำเนินไปโดยไม่ถูกขัดจังหวะ และน้อยครั้งหรือเกือบจะไม่มีครั้งใดที่เราจะหยุดตั้งปัญหาเพื่อสอบสวนในเรื่องนี้ ความจริงแล้ว ความจริงของโลกอย่างที่เราทราบกัน เรายอมรับโดยไม่มีการใคร่ครวญว่าถูกต้องแล้ว จนทำให้แนวคิดพื้นฐานของหมอผีที่ว่า ความจริงอย่างของเราเป็นเพียงคำบรรยายโลกลักษณะหนึ่งเท่านั้นเกือบจะไม่ถูกนำมาวิเคราะห์หาข้อเท็จจริงอย่างจริงจังแต่อย่างใด

             นับเป็นโชคดี เพราะในกรณีของการฝึกฝนที่จะเป็นหมอผีของผม ดอนฮวนไม่สนใจเลยว่าผมจะใส่ใจอย่างจริงจังในแนวคิดที่แกเสนอมาให้พิสูจน์ แต่แกรุดไปข้างหน้าเพื่อทำให้ปัญหาที่แกเสนอนั้นแจ่มแจ้งขึ้นมา แม้ว่าผมจะคัดค้าน แสดงความไม่เชื่อ หรือไม่เข้าใจในสิ่งที่แกพูดออกมาเลย ดังนั้น ในฐานะที่เป็นครูในวิชาหมอผี ดอนฮวนเพียรพยายามบรรยายโลกในแนวใหม่ให้ผมได้รับรู้ นับตั้งแต่เราได้สนทนากันเป็นครั้งแรก
                 ความยุ่งยากของผมที่จะทำความเข้าใจแนวคิดและวิธีการของแกงอกเงยขึ้นมาจากข้อเท็จจริงที่ว่า คำบรรยายโลกแนวใหม่ของดอนฮวนแต่ละหน่วย แตกต่างและลงรอยกันไม่ได้เลยกับคำบรรยายเดิมที่ผมรู้จักดี คำยืนยันของดอนฮวนคือ แกสอนให้ผม "เห็น" ในลักษณะที่เป็นตรงกันข้ามกับ "การดู" อย่างธรรมดาได้อย่างไร และ "การหยุดโลก" เป็นก้าวแรกที่จะนำไปสู่ "การเห็น" ชนิดนั้น

              หลายปีทีเดียวที่ผมถือว่าแนวคิดเรื่อง "การหยุดโลก" เป็นเพียงคำอุปมาอุปไมยที่เป็นปริศนาเท่านั้น ไม่ได้มีความหมายอะไรอย่างจริงจัง แต่เมื่อได้สนทนากันอย่างไม่มีพิธีรีตองในสมัยก่อนที่จะสิ้นสุดชีวิตการเป็นศิษย์ของผม ที่ผมรู้ชัดขึ้นมาอย่างเต็มเปี่ยมในขอบเขตและความสำคัญของเรื่องนี้ว่า มันเป็นแนวคิดหลักความรู้ในวิชาหมอผีของดอนฮวนทีเดียว ผมกับดอนฮวนพูดคุยถึงเรื่องราวต่างๆ ในลักษณะเป็นกันเองไม่มีขอบเขตรูปแบบของหัวข้อสนทนาแต่อย่างใดทั้งสิ้น

              ผมเลยเล่าให้แกฟังถึงเรื่องราวของเพื่อนของผมคนหนึ่ง ที่มีปัญหาเกี่ยวกับลูกชายวัย ๙ ขวบของเขา เด็กคนนี้อยู่กับแม่ ๔ ปี ต่อมาย้ายมาอยู่กับเพื่อนคนนี้ ปัญหาอยู่ที่จะจัดการกับเด็กอย่างไรดี เท่าที่ได้รับทราบจากเพื่อน ลูกของเขาไม่เหมาะที่จะเข้าโรงเรียน เด็กขาดสมาธิในการเรียนและไม่สนใจในสิ่งใดทั้งสิ้น แกมีความประพฤติรุนแรงชอบทำลายและมักจะหนีออกจากบ้าน               
              "เพื่อนของคุณมีปัญหาจริง ๆแหละ" ดอนฮวน พูดพร้อมกับหัวเราะ
              ผมอยากจะเล่าถึงความประพฤติอัน "เลวร้าย"ของเด็กต่อไปอีก แต่ดอนฮวนพูดขัดขึ้นมา "ไม่จำเป็นที่จะมานินทาเด็กที่น่าสงสารคนนนั้นอีก" แกพูด "คุณและผม ไม่จำเป็นที่จะตัดสินการกระทำของแกในความคิดของเราว่าเป็นอย่างนั้นอย่างนี้"
              ท่าทางของดอนฮวนเปลี่ยนไปอย่างกระทันหัน และน้ำเสียงของแกหนักแน่น แต่ต่อมาแกยิ้ม
              "เพื่อนของผมจะทำอย่างไรล่ะ? ผมถาม
              "สิ่งเลวร้ายที่สุดที่เพื่อนของคุณทำลงไปคือ บีบบังคับให้เด็กเห็นด้วยกับเขา" ดอนฮวนบอก
              "คุณหมายความว่าอย่างไร ดอนฮวน?"
              "ผมหมายถึงว่า เมื่อเด็กไม่ประพฤติตัวในลักษณะที่พ่อของแกต้องการ เขาก็ไม่ควรเฆี่ยนตีหรือทำให้เด็กหวาดกลัวขึ้นมา"             
               "แล้วเขาจะสอนลูกของเขาได้อย่างไร ถ้าเขาไม่เข้มงวดกับเด็ก?"
              "เพื่อนของคุณควรจะให้คนอื่นเฆี่ยนเด็ก"
              "เขาไม่ยอมให้ใครแตะต้องลูกชายของเขาหรอก!" ผมบอกและรู้สึกแปลกใจในคำแนะนำของแกมาก
              "เพื่อนของคุณไม่ใช่นักรบ" ดอนฮวนพูด "ถ้าเขาเป็นนักรบ เขาจะรู้ว่าสิ่งที่เลวร้ายที่สุดที่มนุษย์ทำลงไป คือจัดการกับผู้อื่นทื่อ ๆ"
             "แล้วนักรบทำอย่างไรล่ะ?"
              "นักรบกระทำสิ่งต่าง ๆอย่างมียุทธวิธี"
              "ผมก็ยังไม่เข้าใจอีกนะแหละ"
              "ผมหมายถึงว่า ถ้าเพื่อนของคุณเป็นนักรบ เขาก็จะช่วยให้ลูกชายของเขา หยุดโลก เสีย"
              "เพื่อนของผมจะทำได้อย่างไรล่ะ?"
              "เขาจำเป็นต้องมีพลังส่วนตัว และต้องเป็นหมอผีด้วย"
              "แต่เขาก็ไม่ได้เป็นอะไรเลย"
              "ถ้าอย่างนั้นเขาก็ต้องใช้เครื่องมือธรรมดา ๆนี่เองมาช่วยทำให้ลูกชายของเขาเปลี่ยนแนวคิดที่แกมีต่อโลก มันไม่ใช่การ หยุดโลก แต่ผลที่ออกมาเหมือนกัน"

              ผมขอให้แกอธิบายข้อความที่กล่าวออกมา
              "ถ้าผมเป็นเพื่อนของคุณ" ดอนฮวนกล่าวแนะนำ "ผมจะเริ่มด้วยการไปว่าจ้างคนอีกคนหนึ่งมาตีเจ้าหนูนั่น ผมจะไปที่แหล่งมั่วสุมของคนจรจัด แล้วจ้างชายที่หน้าตาน่าเกลียดที่สุดเท่าที่ผมจะหาได้มาคนหนึ่ง"
              "มาทำให้เด็กกลัวหรือ?"
              "คุณน่ะโง่ ไม่เพียงมาทำให้เด็กกลัวเท่านั้น เจ้าหนูนั่นจะต้องถูกทำให้ หยุด และการที่พ่อของแกเฆี่ยนตีแก จะไม่ทำให้เกิดผลเช่นนั้น -             
               "ถ้าคุณต้องการ หยุด เพื่อนมนุษย์ คุณต้องอยู่ภายนอกวงที่จะมาบีบพวกเขาเสมอไป หากทำเช่นนี้ คุณจะเป็นผู้กำกับว่าจะบีบอย่างไร"               
              ความคิดนี้วิตถารอยู่ไม่น้อย แต่ผมคิดว่าเป็นไปได้อยู่มาก ดอนฮวนเอามือซ้ายเท้าคาง ส่วนมือขวาที่วางอยู่บนลังไม้เตี้ย ๆ ที่ใช้เป็นโต๊ะนั้นยันอยู่กับอก แกหลับตาแต่ลูกตาของแกกลิ้งไปมา ผมรู้สึกเหมือนกับว่าแกกำลังมองผ่านหนังตามาทางผม ความคิดนี้ทำให้ผมกลัวขึ้นมา

              "บอกผมอีกต่อไปหน่อยว่าเพื่อนของผมจะทำอย่างไรกับลูกชายของเขาอีก?"
              "บอกให้เขาไปที่ย่านของคนจรจัด แล้วสรรหาชายที่หน้าตาน่าเกลียดที่สุดมาให้ได้คนหนึ่ง" แกบอก "บอกเพื่อนของคุณด้วยว่า เลือกเอาคนมี่หนุ่มหน่อย คนที่ยังมีเรี่ยวแรงเหลืออยู่บ้าง"
              ต่อมาดอนฮวนคิดวางแผนการณ์ที่แปลกประหลาดมากขึ้นมา ผมต้องแนะนำเพื่อนของผมว่า เขาต้องให้ชายคนนั้นแกะรอยตามเขาไปหรือคอยเขาอยู่ที่จุดใดจุดหนึ่งตอนที่เขากับลูกชายเดินไปด้วยกัน ชายคนนั้นจะต้องแสดงบทบาทที่เตรียมไว้แล้วเป็นการล่วงหน้าที่จะแก้ความประพฤติไม่ดีของเด็ก คือต้องกระโดดออกมาจากที่ซ่อน ฉวยเอาตัวเด็กมาแล้วตีอย่างไม่ไว้หน้า
              "หลังจากที่ชายคนนั้นทำให้เด็กตกใจมากแล้ว เพื่อนของคุณต้องทำอะไรสักอย่างหนึ่ง เพื่อปลอบให้เด็กมีความมั่นใจเหมือนเดิม ถ้าเพื่อนของคุณทำอย่างนี้สัก ๓-๔ ครั้ง ผมมั่นใจให้คำมั่นใจกับคุณได้เลยว่า เด็กจะรู้สึกต่อทุกสิ่งทุกอย่างในลักษณะที่ต่างออกไปโดยสิ้นเชิง แกจะเปลี่ยนแปลงทัศนะเดิม ๆที่แกมีต่อโลก"
              "ถ้าความตกใจทำให้เด็กเสียไปเลยล่ะ?"
              "ความตกใจไม่เคยทำอันตรายใคร สิ่งที่มาทำอันตรายวิญญาณคือ การยอมให้ผู้อื่นเกาะแน่นอยู่บนหลังไม่ยอมลง แล้วเฆี่ยนตีหรือสั่งการให้คุณทำสิ่งนั้น อย่าทำสิ่งนี้
              "เมื่อเด็กระงับสติอารมณ์ได้แล้ว คุณต้องแนะให้เพื่อนของคุณทำอีกสิ่งหนึ่งเป็นครั้งสุดท้าย เขาต้องหาทางไปที่ศพของเด็ก อาจจะเป็นที่โรงพยาบาลหรือที่คลีนิคของหมอ เขาต้องพาลูกชายไปที่นั่นแล้วให้แกดูเด็กที่ตายนั้น ให้แกเอามือซ้ายแตะที่ศพตรงไหนก็ได้นอกจากบริเวณท้องน้อย เมื่อเด็กทำเช่นนี้แล้ว แกจะเปลี่ยนแปลงใหม่หมด โลกจะไม่เหมือนเดิมสำหรับแกอีกต่อไป"

              ถึงตอนนี้ ผมทราบชัดแจ้งขึ้นมาว่า ตลอดเวลาหลายปีที่เรามีความสัมพันธ์กัน ดอนฮวนใช้ยุทธวิธีเดียวกันกับที่แกบอกให้ผมแนะนำเพื่อนเพื่อใช้กับลูกชายของเขากับผมด้วย แม้จะอยู่ในระดับที่แตกต่างกันออกไปบ้าง ผมถามดอนฮวนในเรื่องนี้ แกบอกว่าแกใช้ความพยายามตลอดมาที่จะสอนผมให้ 'หยุดโลก' ให้ได้ด้วยวิธีการต่าง ๆ
              "แต่คุณยังหยุดไม่ได้เลย" แกพูดพร้อมกับยิ้ม "วิธีการไหนก็ดูจะไม่เกิดผลเพราะคุณเป็นคนรั้นเอามาก ๆ ถ้าคุณรั้นน้อยกว่านี้สักหน่อย บางทีตอนนี้คุณก็น่าจะ หยุดโลก ได้แล้วด้วยกลวิธีต่างๆ ที่ผมสอนคุณ"
              "กลวิธีไหนอีกล่ะ ดอนฮวน?"
              "ทุกสิ่งทุกอย่างที่ผมบอกให้คุณทำเป็นกลวิธีที่จะทำให้ หยุดโลก ทั้งสิ้น"

             สองสามเดือนผ่านไป หลังจากที่ได้สนทนากันในครั้งนั้น ดอนฮวนก็สำเร็จกิจที่แกต้องทำในอันที่จะสอนให้ผม 'หยุดโลก' เหตุการณ์สำคัญที่อุบัติขึ้นในชีวิตของผมในคราวนั้นเร่งให้ผมตรวจดูบันทึกที่จดไว้ตลอดเวลา ๑๐ ปีที่ผ่านมาอีกครั้งหนึ่ง เมื่ออ่านดูแล้ว ผมก็ทราบชัดว่าข้อสรุปเดิมที่ให้ไว้เกี่ยวกับบทบาทของสมุนไพรลวงจิตนั้นผิดพลาดไปเสียแล้ว สมุนไพรเหล่านั้นไม่ได้ทำหน้าที่สำคัญที่สุดเพื่อก่อให้เกิดคำบรรยายที่หมอผีมีต่อโลก แต่อาจจะพูดได้ว่า สมุนไพรลวงจิตเป็นเพียงสิ่งที่มาเชื่อมประสานคำบรรยายโลกของหมอผีซึ่งผมรับรู้มันไม่ได้เลย
                 ความดื้อรั้นของผมที่ยึดแน่นอยู่กับการแปลความสิ่งที่รับรู้อยู่โดยทั่ว ๆไปนั้น ทำให้ผมเกือบจะบอดใบ้ต่อจุดมุ่งหมายประการต่าง ๆของดอนฮวน ดังนั้น การที่ผมไม่ไวพอที่จะรับรู้นี่เองที่ทำให้ผมนำสิ่งที่ดอนฮวนสอนมาใช้อย่างเชื่องช้า
              จากการตรวจดูบันทึกใหม่หมดอีกครั้งหนึ่ง ทำให้ผมทราบว่า ดอนฮวน ได้ให้คำบรรยายโลกในแนวใหม่ซึ่งแกเรียกว่า "กลวิธีในการหยุดโลก" กับผมอย่างมากมายนับตั้งแต่เราติดต่อสัมพันธ์กันมา ผมปัดเรื่องเหล่านี้ออกไปในหนังสือสองเล่มแรก เพราะไม่เกี่ยวข้องกับการใช้สมุนไพรลวงจิต แต่ในเล่มนี้ผมนำเรื่องราวเหล่านี้ออกมาเสนอเป็นคำสอนของดอนฮวนอย่างเต็มรูปใหม่ทั้งหมด และคำสอนเหล่านี้มีอยู่ ๑๗ บทในภาคแรก ส่วนสามบทสุดท้ายเป็นบันทึกที่ครอบคลุมเรื่องราวอันเป็นจุดสุดท้ายในการ "หยุดโลก" ของผม
              เมื่อกล่าวโดยสรุป ผมอาจจะบอกได้ว่า ในสมัยแรกที่ผมเริ่มฝึกฝนในวิชาหมอผีนั้น มีความจริงชนิดหนึ่งหรือพูดอีกอย่างหนึ่งคือ มีคำบรรยายโลกอย่างของหมอผีซึ่งผมไม่รู้มาก่อนเลย ดอนฮวน ในฐานะที่เป็นหมอผีและเป็นครูด้วยได้สอนคำบรรยายใหม่นี้ให้ผม ดังนั้นตลอดเวลา ๑๐ ปีของการเป็นศิษย์ ผมต้องฝึกฝนทำให้เกิดความจริงส่วนที่ไม่รู้จักมาก่อนนั้นด้วยการคลี่คำบรรายาของมันออก พร้อมกับเพิ่มเติมส่วนที่ซับซ้อนขึ้นเรื่อย ๆ ตามเวลาที่ล่วงไป และจุดสุดท้ายของการฝึกฝนก็หมายความว่า ผมได้เรียนรู้คำบรรยายโลกชนิดใหม่นั้นว่าเชื่อได้ และเป็นจริงอย่างนั้น ดังนั้น ผมจึงสามารถที่จะล้วงเอาความรับรู้ใหม่ออกมาให้สอดคล้องกับคำบรรยายโลกชนิดใหม่นั้นด้วย พูดอีกนัยหนึ่ง ผมได้เข้าร่วมใน สมาชิกภาพ ของโลกชนิดนั้นแล้ว
              ดอนฮวน กล่าวออกมาว่าการจะเข้าถึง "การเห็น" เราต้อง "หยุดโลก" ให้ได้เสียก่อน "การหยุดโลก" จึงเป็นการแสดงออกอย่างเหมาะเจาะของสภาวะของความรู้สึกตัวทั่วพร้อมที่ความจริงในชีวิตประจำวันถูกทำให้เปลี่ยนแปลงไป เพราะกระแสของการแปลความซึ่งปกติแล้วจะไหลไปเรื่อย ๆ * ถูกทำให้หยุดลงโดยสภาพแวดล้อมชุดใหม่ที่แตกต่างออกไปจากประแสของการแปลความเดิม ที่ว่าสภาพแวดล้อมชุดใหม่ที่แตกต่างจากกระแสของการแปลความเดิมคือคำบรรยายโลกของหมอผีนั่นเอง เงื่อนไขล่วงหน้าของดอนฮวนที่จะทำให้ "หยุดโลก" คือ เราต้องเชื่อก่อน พูดอีกนัยหนึ่ง เราต้องเรียนรู้ถึงคำบรรยายโลกในแนวใหม่โดยตลอด เพื่อใช้เป็นกับดักทำลายแนวบรรยายโลกในแนวเดิม และการทำเช่นนี้จะทำให้ความมั่นใจอย่างฝังหัวชนิดเดิม ๆ ซึ่งเราทุกคนมีส่วนร่วมรับรู้แตกทำลายลง จนถึงกับว่าความเป็นไปได้ในสภาวะรับรู้อย่างใหม่ หรือความจริงของโลกชนิดใหม่นั้นไม่เป็นที่สงสัยคลางแคลงใจอีกต่อไป

              หลังจาก "หยุดโลก" ได้แล้ว ก้าวต่อไปคือ "การเห็น" ที่กล่าวเช่นนี้ ดอนฮวนหมายถึงสิ่งที่ผมอยากจะแยกประเภทออกมาว่าเป็น "การสนองตอบต่อคำเชิญชวนที่รับรู้ได้ต่อโลกที่อยู่นอกคำบรรยายซึ่งเราเรียนรู้แล้ว" และเรียกว่ามันเป็นความจริงชนิดหนึ่งนั่นเอง สิ่งที่ผมเสนอมาให้พิจารณาก็คือ ขั้นตอนทั้งหมดนี้จะเป็นที่เข้าใจได้ เมื่อเสนอออกมาในลักษณะที่เป็นคำบรรยายที่ดอนฮวนเพียรพยายามที่จะมอบให้กับผมตั้งแต่เริ่มแรก ดังนั้นผมจึงให้คำสอนของแกเป็นเสมือนประตูที่จะนำเข้าสู่สิ่งนั้น และด้วยเหตุนี้เอง ผมจึงคงถ้อยคำเดิมของดอนฮวนไว้ เพื่อให้มันบอกกล่าวถึงสิ่งต่าง ๆ ออกมาเอง

คาลอส คาสตาเนด้า ๑๙๗๒
* สันตติ การสืบต่อ

[มดเอ๊กซ]

๑. คำยืนยันจากโลกรอบ ๆ ตัวของเรา


             " ผม เข้าใจว่าคุณมีความรู้เกี่ยวกับเรื่องสมุนไพรเป็นอย่างดี" ผมกล่าวขึ้นกับชายแก่ชาวอินเดียนแดงที่อยู่เบื้องหน้า เพื่อนคนหนึ่งของผมได้นำเราให้พบกัน แล้วเขาก็เดินออกไปจากห้อง เราแนะนำตัวเองแก่กันและกัน ชายแก่บอกกับผมว่า ชื่อของแกคือ ฮวน มาธุส

             "เพื่อนของคุณบอกไว้อย่างนั้นรึ" แกถามอย่างไม่ค่อยใส่ใจนัก
             "ครับ เขาบอกอย่างนั้น"
             "ผมเก็บสมุนไพร หรือน่าจะเป็นว่าสมุนไพรยอมให้ผมเก็บเสียมากกว่า" แกพูดอย่างอ่อนโยน

             เราอยู่ในห้องพักผู้โดยสารของสถานีขนส่งในอะริโซน่า ผมถามชายชราด้วยภาษาสเปนอย่างสุภาพว่า แกจะอนุญาตให้ผมถามปัญหาได้หรือไม่
              "ท่านสุภาพบุรุษ (caballero*) จะกรุณาอนุญาตให้ผมถามคำถามบางข้อได้ไหมครับ?"
                     (*caballero ซึ่งมีรากศัพท์มาจากคำว่า caballo แปลว่า ม้า เดิมคำนี้หมายถึงนักขี่ม้า หรือคนชั้นสูงบนหลังม้า)
               แกมองมายังผมด้วยสายตาถามไถ่ "ผมคือนักขี่ม้าที่ไม่มีม้า" แกพูดออกมาพร้อมกับยิ้มอย่างกว้างขวางแล้วพูดต่อ "ผมบอกคุณแล้วว่า ชื่อของผมคือ ฮวน มาธุส"

             ผมชอบยิ้มของแก ผมคิดว่าชายแกเป็นคนชอบความตรงไปตรงมาอย่างเห็นได้ชัด และผมตัดสินใจที่จะจู่โจมแกด้วยคำขอร้องเลยทีเดียว

             ผมบอกแกว่า ผมสนใจการเก็บรวบรวมและศึกษาเกี่ยวกับพืชสมุนไพร ผมบอกว่า ที่ผมสนใจเป็นพิเศษคือประโยชน์ของต้นตะบองเพชรชนิดหนึ่งที่เป็นยาเสพแล้วเมา มีชื่อเรียกกันว่าเปโยติ ซึ่งผมศึกษามามากพอสมควรจากมหาวิทยาลัยแห่งลอสแอนเจลิส ผมคิดว่าข้อเสนอของผมที่กล่าวออกไปนั้นจริงจังมาก ผมคิดว่าผมรู้มากแล้ว และในความรู้สึกของตัวเองดูจะเต็มไปด้วยความเลื่อมใสในตัวตนอย่างเต็มที่

             ชายแก่สั่นหัวไปมาอย่างช้า ๆ ผมเองเมื่อถูกสะกดโดยอาการนิ่งของคู่สนทนาจึงพูดเสริมออกมาว่า คงจะเป็นประโยชน์สำหรับเราทั้งสองเป็นอย่างมากหากว่าจะมีการพูดคุยแลกเปลี่ยนความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรปิโยติ

             ในขณะนั้นเองที่ชายแก่เงยหน้าของแกขึ้นมาแล้วมองตรงเข้าไปในดวงตาของผม มันเป็นสายตาที่น่าเกรงขาม แต่แม้จะเป็นเช่นนั้น มันก็หาได้น่าหวาดกลัวหรือน่าหวาดเสียวแต่อย่างใด มันเป็นสายตาที่มองผมอย่างทะลุปรุโปร่ง ผมกลายเป็นคนไม่มีปากและไม่อวดโอ่เกี่ยวกับตัวเองได้อีกต่อไป นั่นเป็นการยุติการพบปะของเรา แต่ชายแก่ยังทิ้งร่องรอยแห่งความหวังเอาไว้ แกพูดว่า บางทีสักวันหนึ่งผมอาจจะไปเยี่ยมแกที่บ้านก็ได้

             มันเป็นการยากที่จะประเมินผลกระทบอันเกิดจากการมองของดอนฮวน ถ้าหากจะไม่นำเอาประสบการณ์อันหลายหลากของผมมาเทียบเคียงกับเหตุการณ์ประหลาดที่เกิดขึ้นนี้

             เมื่อผมเริ่มศึกษาวิชามานุษยวิทยา (และด้วยเหตุนี้เองที่นำผมมาพบกับดอนฮวน) ผมเป็นผู้เชี่ยวชาญในการ "กะล่อนเอาตัวรอดไปได้ทุกแห่ง" ผมออกจากบ้านมาหลายปีแล้ว และนั่นหมายถึงการตีค่าตัวเองว่าเอาตัวรอดได้ เมื่อผมได้รับการปฏิเสธในสิ่งใด ผมจะคาดคั้นเอาจนได้ หรือไม่ก็ทำให้มีการยินยอมขึ้น โต้เถียง โกรธ และถ้าหากการกระทำเช่นนั้นไม่ก่อให้เกิดความสำเร็จ ผมรู้ดีว่าผมควรจะทำอะไรขึ้นมาในสถานการณ์ไหน และในชีวิตของผมไม่เคยมีมนุษย์คนใดมาหยุดความเคลื่อนไหวของผมได้รวดเร็วและชะงัดแน่นอนเช่นเดียวกับที่ดอนฮวนกระทำในบ่ายวันนั้น มันไม่ใช่การเงียบลงอย่างธรรมดา มีอยู่หลายคราวที่ผมไม่กล่าวถ้อยคำใด ๆ เข้าใส่คู่ปรปักษ์ด้วยเหตุที่ว่ามีความนับถือฝังใจอยู่ในคน ๆ นั้น ในกรณีเช่นนี้ ความโกรธและความหงุดหงิดยังคงมีอยู่ในความคิด แต่ว่าการมองของดอนฮวนทำให้ผมเป็นใบ้จนถึงขนาดที่ว่าผมไม่อาจคิดให้ติดต่อกันได้เลย

             ผมถูกแทรกแซงด้วยการมองอันแปลกประหลาดนั้นและตัดสินใจว่าจะค้นหาตัวของดอนฮวน ผมตระเตรียมตัวเองเป็นเวลาถึงหกเดือนหลังจากการพบกันในครั้งแรก ผมอ่านวิธีใช้เปโยติในหมู่ชาวอินเดียนแดง โดยเฉพาะอย่างยิ่งชาวอินเดียนที่ถือลัทธิเปโยติในแถบที่ราบ ผมค้นเกี่ยวกับหนังสือที่เกี่ยวกับเรื่องนี้แทบทุกเล่มเท่าที่จะหาได้ และเมื่อรู้ตัวว่าพร้อมผมจึงเดินทางกลับไปอะริโซน่า


วันเสาร์ที่ ๑๗ ธันวาคม ๑๙๖๐….

                 ผมพบบ้านของดอนฮวนหลังจากการถามหาอย่างยืดยาวและเอาเป็นเอาตายกับชาวอินเดียนแดงในท้องถิ่นนั้น
                 ผมไปถึงในตอนบ่าย จอดรถไว้หน้าบ้าน ผมเห็นดอนฮวนนั่งอยู่บนลังไม้ใส่นม ดูแกจะจำได้และกล่าวคำทักทายเมื่อผมก้าวลงจากรถ

                 เราแลกเปลี่ยนการปฏิสันถารตามมรรยาทสังคมชั่วขณะหนึ่ง ต่อมาผมสารภาพด้วยถ้อยคำง่าย ๆว่า ผมพูดวกวนกับแกในการพบปะกันครั้งแรก ผมได้แต่โอ้อวดว่าผมมีความรู้เกี่ยวกับเปโยติอย่างมากมายซึ่งอันที่จริงแล้วผมไม่รู้อะไรเลย ดอนฮวนจ้องมองดูผม ดวงตาของแกฉายแววแห่งเมตตา

                 ผมบอกกับแกว่า ผมอ่านเพื่อตระเตรียมตัวเองให้พร้อมในการพบปะกันคราวนี้เป็นเวลาถึงหกเดือน และครั้งนี้ผมมีความรู้มากจริง ๆ ดอนฮวนหัวเราะ เห็นได้ชัดว่า มีบางสิ่งในคำพูดของผมทำให้แกรู้สึกขบขัน แกหัวเราะเยาะผม ผมรู้สึกสับสนและคิดว่าถูกเหยียดหยามอยู่บ้าง
                 แกสังเกตเห็นความไม่สบายใจของผม จึงกล่าวปลอบออกมาว่า ถึงแม้ผมจะมีความตั้งใจดีมากมายเพียงใดก็ตามที แต่ไม่มีทางใดเลยจริง ๆที่จะเตรียมตัวเพื่อการพบปะของเรา

                 ผมพะวงอยู่ว่า เป็นการเหมาะสมหรือ ที่จะถามว่าข้อความที่แกพูดออกมานั้นมีความหมายซ่อนเร้นอยู่บ้างหรือไม่ แต่ผมไม่ถามออกมา ดอนฮวนดูจะเข้าใจความรู้สึกของผมดี แกจึงอธิบายความหมายของสิ่งที่แกได้พูดออกมา

                 แกกล่าวว่า ความพยายามของผมทำให้แกระลึกถึงเรื่องราวของประชาชนกลุ่มหนึ่งซึ่งถูกประหารชีวิตลงในกาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว แกเล่าว่า ในท้องเรื่อง ทั้งประชาชนที่ถูกฆ่าและผู้ที่จะมาฆ่าพวกเขาไม่มีรูปร่างหน้าตาแตกต่างกันเลย เว้นไว้แต่พวกที่ถูกประหารจะถูกขอร้องให้เปล่งเสียงคำบางคำในลักษณะที่แปร่งออกไปเฉพาะในหมู่ของพวกเขาเท่านั้น แน่นอนการออกเสียงผิดไปนี่เองเปิดเผยตัวเขาออกมา
                พระราชาโปรดให้มีการตั้งด่านกั้นถนนตามจุดที่สำคัญซึ่งจะมีเจ้าพนักงานมาประจำอยู่เพื่อถามทุกคนที่เดินผ่านให้ออกเสียงคำที่กำหนด คนที่ออกเสียงคำได้ชัดอย่างเดียวกับพระราชาก็จะมีชีวิตอยู่ต่อไป ส่วนคนที่ออกเสียงไม่ถูกต้องจะถูกประหาร จุดสำคัญของเรื่องมีอยู่ว่า
                 ชายหนุ่มคนหนึ่งตัดสินใจตระเตรียมตัวเองเพื่อผ่านด่านกั้นถนน โดยการหัดออกเสียงคำรหัสที่นำมาใช้ทดสอบในลักษระที่พระราชาต้องการ

                 ดอนฮวนพูดพร้อมกับยิ้มอย่างกว้างขวางว่า ความจริงแล้วชายหนุ่มคนนั้นเตรียมตัวฝึกฝนออกเสียงจนช่ำชองอยู่ถึง"หกเดือน"ทีเดียว และเมื่อวันแห่งการทดสอบสำคัญนั้นมาถึง ชายหนุ่มก็เดินอย่างมั่นใจมาที่ด่านกั้นถนน แล้วคอยให้เจ้าพนักงานบอกให้เขาออกเสียงคำ ๆนั้น
                 เมื่อมาถึงจุดนี้ ดอนฮวนหยุดเล่าเรื่องหมายจะให้ตื่นเต้นแล้วมองมาทางผม การหยุดของแกเป็นไปโดยเจตนาและดูจะครึไปหน่อยสำหรับผม แต่ถึงอย่างไรผมก็ร่วมแสดงไปกับแกด้วย

                 ผมรู้ถึงจุดสุดท้ายของเรื่องนี้มาก่อน มันเป็นเรื่องเกี่ยวกับการกำจัดชาวยิวในเยอรมัน และวิธีที่จะบอกว่าใครเป็นยิวก็ตรงที่พวกเขาออกเสียงคำบางคำ ผมรู้แม้แต่บรรทัดที่สำคัญด้วยคือ….ชายหนุ่มกำลังจะถูกจับกุมเพราะเจ้าพนักงานลืมคำรหัสและบอกให้เขาออกเสียงคำอีกคำหนึ่งซึ่งคล้ายกันมาก คำ ๆนี้ชายหนุ่มไม่ได้ฝึกออกเสียงได้อย่างถูกต้องมาก่อน….

                 ดอนฮวนดูเหมือนจะคอยให้ผมถามว่าอะไรเกิดขึ้น ดังนั้นผมจึงถามว่า
                 "แล้วอะไรเกิดขึ้นกับชายหนุ่มคนนั้นล่ะ?" ผมพยายามทำเป็นไม่รู้เรื่องมาก่อนและสนใจในเนื้อเรื่องอย่างเต็มที่

                 "ชายหนุ่มคนนั้นเป็นคนเหลี่ยมจัดจริง ๆ" แกพูด "เมื่อรู้ชัดว่าเจ้าพนักงานลืมคำที่กำหนดไว้ และก่อนที่เจ้าพนักงานคนนั้นจะมีโอกาสพูดออกมา เขาก็สารภาพออกมาเลยว่า เขาตระเตรียมเรื่องนี้อยู่ถึงหกเดือน" ดอนฮวนหยุดเล่าอีกครั้ง แล้วทอดสายตามาทางผมด้วยแววตาที่ซุกซน คราวนี้แกกลับเอาชนะผมได้
                 คำสารภาพของชายหนุ่มเป็นส่วนที่เพิ่มขึ้นมาใหม่ และผมก็ไม่ทราบว่าเรื่องจะจบลงในลักษณะใด "อ้าว แล้วอะไรเกิดขึ้นล่ะ?" ผมถามขึ้นด้วยความสนใจเต็มที่
                 "ชายหนุ่มคนนั้นก็ถูกประหารในทันทีนะสิ" แกตอบแล้วเปล่งเสียงหัวเราะออกมาดังลั่น ผมชอบวิธีการที่ดอนฮวนทำให้ผมเกิดความสนใจเป็นอย่างมาก และที่สำคัญที่สุด ผมชอบวิธีการที่แกสัมพันธ์เรื่องดังกล่าวกับเรื่องของผม ความจริงแล้วแกกุเรื่องขึ้นมาเพื่อให้สอดคล้องกับตัวผม แกล้อเลียนผมในลักษณะที่ซับซ้อนและมีศิลปะ ผมหัวเราะร่วมไปกับแกด้วย
                 ต่อมาผมบอกกับแกว่า แม้ว่าผมจะดูโง่เขลาเพียงใดก็ตามที ผมก็สนใจที่จะเรียนรู้เกี่ยวกับสมุนไพรอย่างจริงจัง "ผมชอบการเดินมาก" แกพูด

                 ผมคิดว่าดอนฮวนมีเจตนาที่จะเปลี่ยนหัวข้อการสนทนาเพื่อหลีกเลี่ยงการตอบคำถาม ผมเองก็ไม่ต้องการที่จะเป็นปฏิปักษ์กับแกด้วยคำเร่งรัดของผม
                 แกถามผมว่า ผมอยากเดินในระยะทางสั้น ๆในทะเลทรายกับแกไหม ผมบอกอย่างกระตือรือร้นว่าผมอยากจะเดินเล่นในทะเลทรายเหมือนกัน
                 "นี่ไม่ใช่การไปปิกนิคนะคุณ" แกบอกด้วยน้ำเสียงที่เป็นการเตือน ผมบอกกับแกว่า ผมมีความสนใจอย่างจริงจังที่สุดที่จะร่วมงานกับแก ผมบอกว่า ผมต้องการข้อมูลชนิดใดก็ได้ที่เกี่ยวกับประโยชน์ของพืชสมุนไพร และตั้งใจจะจ่ายเงินเป็นค่าตอบแทนแก่แรงงานและเวลาที่แกต้องสูญเสียไปด้วย
                 "คุณต้องทำงานให้กับผม" ผมพูด " และผมจะจ่ายค่าแรงให้กับคุณ"
                 "คุณจะจ่ายให้ผมเท่าไหร่ล่ะ?" แกถาม ผมจับความโลภในน้ำเสียงของแกได้
                 "เท่าที่คุณเห็นสมควรก็แล้วกัน" ผมตอบ
                 "จงจ่ายค่าเสียเวลาของผม….ด้วยเวลาที่คุณเสียไป" แกพูด ผมคิดว่าแกเป็นคนที่แปลกประหลาดที่สุด

                 ผมบอกแกว่าคำพูดของแกหมายความว่าอย่างไร แกตอบว่า ไม่มีอะไรเลยที่จะต้องพูดเกี่ยวกับสมุนไพร ดังนั้นการรับเอาเงินจากผมจึงเป็นเรื่องที่ไม่อยู่ในสมองของแกเลย แกมองดูผมอย่างกับจะแทงทะลุเข้าไป

                 "คุณทำอะไรในกระเป๋าของคุณล่ะนั่น?" แกถามพร้อมกับย่นหน้าผาก "คุณเล่นกับอะไรของคุณหรือ?" ดอนฮวนพูดถึงการจดบันทึกของผมในกระดาษแผ่นเล็ก ๆที่อยู่ในกระเป๋าใหญ่ของเสื้อกันลมของผม เมื่อผมบอกแกว่าผมทำอะไรอยู่ แกหัวเราะออกมาอย่างพอใจ
                 ผมบอกว่า ผมไม่ต้องการที่จะรบกวนแกโดยการเขียนบันทึกขณะที่อยู่ต่อหน้าแก
                 "เมื่อคุณต้องการเขียนก็เขียนสิ" แกพูด "คุณไม่ได้รบกวนผมเลย"

                 เราเดินอยู่ในทะเลทรายละแวกนั้นจนเกือบเย็น ดอนฮวนไม่ได้ชี้ให้ผมดูพืชสมุนไพรหรือพูดเกี่ยวกับเรื่องนี้เลย เราหยุดพักชั่วคราวข้างพุ่มไม้พุ่มโต
                 "พืชเป็นสิ่งที่แปลกประหลาดมาก" แกพูดออกมาโดยไม่มองออกมายังผม "มันมีชีวิตชีวาและมีความรู้สึก" ขณะที่แกพูดเช่นนั้น
                 ลมแรงพัดมาวูบหนึ่งทำให้พุ่มไม้เตี้ย ๆ ในทะเลทรายสั่นไหวไปมา พุ่มไม้เหล่านั้นทำให้เกิดเสียงหวีดหวิว "คุณได้ยินเสียงนั่นไหมล่ะ?" แกถามพลางยกมือขวาขึ้นป้องที่หูเพื่อให้ได้ยินชัดขึ้น
                 "ใบไม้และสายลมเห็นด้วยกับคำพูดของผม"

                 ผมหัวเราะ เพื่อนคนที่นำเราให้มารู้จักกันบอกผมว่าให้คอยเฝ้าดู เพราะชายแก่คนนี้เป็นคนผิดธรรมดาเอามาก ๆ ผมคิดว่า "การเห็นด้วยของใบไม้" เป็นความผิดธรรมดาประการหนึ่งของชายแก่คนนี้

                 เราเดินต่อไปไกลกว่าเดิม แต่แกก็ไม่ได้บอกผมเกี่ยวกับสมุนไพร และไม่ได้เก็บพืชสมุนไพรใด ๆด้วย แกเพียงแหวกพุ่มไม้แล้วสัมผัสมันอย่างแผ่วเบา
                 ต่อมาแกหยุดเดินแล้วนั่งลงบนก้อนหิน แล้วบอกให้ผมพักผ่อนและสำรวจดูรอบ ๆ ผมอยากจะคุยต่อ อีกครั้งหนึ่งที่ผมบอกให้แกรู้ว่า ผมต้องการที่จะเรีบนรู้เกี่ยวกับสมุนไพรเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะสมุนไพรเปโยติ ผมขอร้องให้แกเป็นแหล่งข้อมูลเพื่อแลกเปลี่ยนกับเงินค่าตอบแทน
                 "คุณไม่ต้องจ่ายให้ผมหรอก" แกพูดออกมา "คุณจะถามอะไรก็ได้ที่คุณอยากจะทราบ ผมจะบอกในสิ่งที่ผมรู้ และต่อจากนั้นผมจะบอกกับคุณว่าจะทำอะไรกับมันได้บ้าง"
                 แกถามผมว่า ผมเห็นด้วยกับข้อตกลงนี้หรือไม่ ผมรู้สึกพอใจ
                 จากนั้นดอนฮวนได้พูดข้อความที่เป็นปริศนาออกมาว่า
                 "บางทีนะ ไม่มีอะไรที่จะต้องเรียนเอาเลยเกี่ยวกับสมุนไพร เพราะไม่มีอะไรที่จะต้องพูดเกี่ยวกับพืชเหล่านี้"

                 ผมไม่เข้าใจในสิ่งที่แกพูดเลย และไม่ทราบความหมายของมันด้วย
                 "คุณว่าอะไรนะ?" ผมถาม ดอนฮวนกล่าวถ้อยคำนั้นซ้ำ ๆอีกสามครั้ง พอแกพูดจบ ทั่วทั้งบริเวณนั้นก็สั่นสะเทือนขึ้นเนื่องจากเสียงกระหึ่มของเครื่องบินขับไล่ไอพ่นที่บินผ่านมาในระยะต่ำ
                 "นั่นไงล่ะ ! โลกเห็นด้วยกับผมแล้ว" แกพูดพร้อมกับยกมือขึ้นป้องหู ผมเห็นว่าแกเป็นคนที่น่าขบขัน เสียงหัวเราะของแกชวนให้ผู้อื่นรู้สึกตามด้วย

                 "คุณเป็นชาวอะริโซน่าใช่ไหม ดอนฮวน?" ผมถามในความพยายามที่จะให้หัวข้อในการสนทนาวนเวียนอยู่กับตัวของแหล่งข้อมูลของผม
                 แกมองผมแล้วผงกหัวรับ ดวงตาของแกมีแววเหนื่อยหน่าย ผมมองเห็นแม้จุดสีขาวเบื้องล่างลูกตาดำของแก
                 "คุณเกิดในท้องถิ่นแถบนี้หรือ?" แกผงกหัวรับอีกครั้งโดยไม่กล่าวตอบ นั่นจะดูเป็นท่าตอบรับ แต่มันก็ดูเป็นการสั่นหัวในลักษณะหงุดหงิดของคนที่กำลังครุ่นคิดด้วย
                 "แล้วคุณมาจากไหนล่ะ?" แกถาม
                 "ผมมาจากอเมริกาใต้" ผมตอบ
                 "ที่นั่นเป็นที่ที่กว้างใหญ่มาก คุณมาจากที่ทั้งหมดนั้นหรือ?" แววตาของแกทิ่มแทงเข้ามาอีกครั้งขณะที่แกมองดูผม

                 ผมเริ่มอธิบายสภาพแวดล้อมที่ผมเกิด แต่ดอนฮวนพูดสอดขึ้นมาว่า
                 "ในกรณีนี้ เราก็เหมือนกันนั่นแหละ" แกพูด "ผมอยู่ที่นี่ ขณะนี้ แต่จริง ๆนั้นผมเป็นคนเผ่ายาคีที่มาจากซอนอร่า" (*ซอนอร่า เดิมเป็นถิ่นของอินเดียนแดงเผ่ายาคี ขณะนี้เป็นรัฐหนึ่งทางตอนเหนือของประเทศเม็กซิโก มีชายแดนติดกับรัฐอะริโซน่าของอเมริกา)
                 "อ้อ อย่างนั้นรึ ! ผมเองก็มาจาก……"
                 แกไม่ยอมให้ผมพูดจนจบ
                 "ผมรู้แล้ว รู้แล้วแหละน่า" แกพูด "คุณก็เป็นคุณและมาจากที่คุณมา เหมือนกับผมที่เป็นคนเผ่ายาคีที่มาจากซอนอร่า"

                 ดวงตาของแกส่องประกายแวววาว และเสียงหัวเราะของแกแปลกเหมือนกับไม่ตั้งใจ ดอนฮวนทำให้ผมรู้สึกราวกับตัว-ถูกจับได้ว่าโกหก ผมประสบเข้ากับความรู้สึกที่แปลกและมีพิรุธ ผมรู้ว่าแกทราบถึงอะไรบางอย่างทีผมเองไม่รู้ หรือบางสิ่งที่ผมไม่อยากจะพูดออกมา

                 ความอึดอัดถีบทวีขึ้นเรื่อย ๆ ดอนฮวนคงจะสังเกตเห็นความรู้สึกดังกล่าว เพราะแกลุกขึ้นแล้วถามผมว่า ผมอยากไปรับประทานอาหารที่ภัตตาคารในเมืองหรือเปล่า


                 การที่เราเดินกลับมาที่บ้านแล้วขับรถเข้าไปในเมือง ทำให้ผมรู้สึกดีขึ้นมาบ้าง แต่ผมก็ยังไม่รู้สึกปลอดโปร่งเท่าใดนัก ผมรู้สึกเหมือนกับว่าถูกข่มขู่ ทั้ง ๆที่ผมไม่อาจจะชี้ให้ชัดลงไปได้ถึงเหตุที่ทำให้เกิดความรู้สึกเช่นนี้

                 ผมต้องการที่จะซื้อเบียร์จากภัตตาคารให้กับแก ดอนฮวนบอกว่าแกไม่ดื่มของมึนเมาแม้แต่เบียร์ ผมหัวเราะกับตัวเอง เพื่อนที่แนะนำให้เรารู้จักกันบอกว่า "ชายแก่ปกปิดตัวเองไว้เกือบตลอดเวลา" ผมไม่ใส่ใจเอาเลยจริง ๆว่าแกจะโกหกผมบ้างว่าไม่ดื่มของมึนเมา ผมชอบแก มีบางสิ่งบางอย่างในตัวของชายแก่คนนี้ที่ทำให้รู้สึกอบอุ่น

                 ผมคงมีแววที่ส่อความสงสัยอยู่บนใบหน้า เพราะต่อมาแกอธิบายว่า แกเคยดื่มสมัยที่แกยังหนุ่ม แต่แล้ววันหนึ่งแกเลิกมันเฉย ๆ
                 
                 " คนทั่ว ๆไปเกือบจะไม่ทราบเอาเลยว่า เขาอาจจะเลิกละสิ่งใดสิ่งหนึ่งในชีวิตขณะใดก็ได้ เหมือนอย่างนี้ " แกดีดนิ้ว
                 "คุณคิดว่า… เราจะหยุดดื่ม หรือหยุดสูบบุหรี่ได้ง่าย ๆอย่างนั้นหรือ?" ผมถาม
                 "แน่นอน !" แกตอบด้วยความมั่นใจอย่างเต็มที่ " การสูบบุหรี่หรือดื่มสุราไม่มีความหมายอะไรเลย ไม่มีความหมายจริง ๆ ถ้าเราจะเลิกมัน "
                 ขณะนั้น น้ำที่เดือดอยู่ในหม้อต้มกาแฟทำให้เกิดเสียงดังคลั่ก ๆ
                 "ฟังเสียงนั่นสิ !" ดอนฮวนอุทานออกมา ดวงตาของแกส่องประกาย "น้ำเดือดนั่นเห็นด้วยกับผม"
                 หลังจากที่หยุดพูดไปชั่วครู่ แกกล่าวต่อไปว่า
                 "มนุษย์อาจจะได้รับคำเห็นพ้องจากทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รอบตัวของเขา"
                 ในขณะวิกฤติเช่นนั้น หม้อต้มกาแฟทำให้เกิดเสียงปู๊ดป๊าดน่าเกลียดออกมา ดอนฮวนมองไปที่หม้อต้มน้ำ แล้วพูดออกมาเบา ๆ ว่า "ขอบคุณ" พลางผงกหัวแล้วระเบิดเสียงหัวเราะออกมาดัง ๆ
                 ผมตะลึง เสียงหัวเราะของแกออกจะดังมากไปหน่อย แต่ผมก็รู้สึกขำจากสิ่งทั้งหมดนี้

                 การพบปะสนทนากันจริง ๆ เป็นครั้งแรกระหว่างผมกับ "แหล่งข้อมูล" ของผมก็ยุติลง ดอนฮวนกล่าวคำอำลาที่ประตูภัตตาคาร ผมบอกกับแกว่าผมต้องไปเยี่ยมเพื่อน และผมอยากจะพบกับแกอีกสักครั้งหนึ่งในปลายสัปดาห์หน้า
                 "เมื่อไหร่ล่ะที่คุณจะอยู่บ้าน?" ผมถาม แกพิจารณาดูผม
                 "อยู่เมื่อคุณมา"
                 "ผมบอกแน่นอนลงไปไม่ได้ว่าจะไปเมื่อไหร่"
                 "ถ้างั้น ก็มาก็แล้วกัน อย่ากังวลไปเลย"
                 "ถ้าหากคุณไม่อยู่ล่ะ"
                 "ผมจะอยู่ที่บ้าน"

                 แกพูดพร้อมกับยิ้มแล้วเดินจากไป ผมวิ่งตามแล้วถามออกมาว่า แกจะขัดข้องหรือไม่ถ้าผมจะเอากล้องถ่ายรูปมาด้วย เพื่อจะถ่ายภาพบ้านและตัวของแก
                 "นั่นเป็นไปไม่ได้เลย" แกพูดพร้อมกับย่นหน้า
                 "แล้วเครื่องเทปล่ะ คุณจะขัดข้องไหม?"
                 "ผมรู้สึกว่า นั่นก็เป็นไปไม่ได้เช่นเดียวกัน"

                 ผมเริ่มหงุดหงิดแล้วเริ่มแสดงท่าว่าหัวเสีย ผมพูดว่า ไม่มีเหตุผลที่สมควรอะไรที่แกไม่อนุญาต ดอนฮวนสั่นหัวไม่เห็นด้วย
                 "ลืมมันเสีย" แกพูดเชิงบังคับ "และถ้าหากคุณยังต้องการที่จะพบกับผมอยู่ ก็ขออย่าได้กล่าวถึงเรื่องนี้อีก"

                 ผมแสดงความอ่อนแอเป็นคำบ่นเป็นครั้งสุดท้าย ผมบอกว่าภาพถ่ายและคำบันทึกคำสนทนาเป็นสิ่งจำเป็นที่ขาดไม่ได้เลยสำหรับงานค้นคว้าของผม แกบอกว่ามีเพียงสิ่งเดียวเท่านั้นที่ขาดไม่ได้ในทุกสิ่งทุกอย่างที่เราทำ ดอนฮวนเรียกสิ่งนั้นว่า "วิญญาณ"
                 "เราจะทำอะไรไม่ได้เลยถ้าไม่มีวิญญาณ" แกพูด " คุณเองไม่ได้มีสิ่งนี้ จงกังวลกับสิ่งนี้ให้มาก ไม่ใช่ไปวุ่นวายอยู่กับรูปถ่าย"
                 "อะไรล่ะที่คุณหมาย….."
                 แกขัดจังหวะด้วยการโบกมือ แล้วเดินถอยหลังไปสองสามก้าว
                 "มาให้ได้นะ" แกพูดเบา ๆ แล้วโบกมืออำลา

[แก้วจ๋าหน้าร้อน]

  อนุโมทนาครับ ขอบคุณครับพี่มด