พุทธวัจน์...คำสอนจากพระโอษฐ์ของพระพุทธเจ้า

[lek]

ทรงมีความชราทางกายภาพเหมือนคนทั่วไป

(ลำดับนั้น พระอานนท์ผู้มีอายุ
ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ
ถวายอภิวาทแล้วลูบคลำทั่วพระกายของผู้มีพระภาคอยู่
พลางกล่าวถ้อยคำนี้ว่า)

"ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ! ข้อนี้น่าอัศจรรย์ ข้อนี้ไม่เคยมีมาก่อน
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ! บัดนี้ฉวีวรรณของพระผู้มีพระภาค
ไม่บริสุทธิ์ผุดผ่องเหมือนแต่ก่อน และพระกายก็เหี่ยวย่นหย่อนยาน
มีพระองค์ค้อมไปข้างหน้า อินทรีย์ทั้งหลายก็เปลี่ยนเป็นอย่างอื่นไปหมด
ทั้งจักษุ โสตะ ฆานะ ชิวหา กายะ"

อานนท์! นั่นต้องเป็นอย่างนั้น คือความชรามี(ซ่อน)อยู่ในความหนุ่ม,
ความเจ็บไข้มี(ซ่อน)อยู่ในความไม่มีโรค, ความตายมี(ซ่อน)อยู่ในชีวิต
ฉวีวรรณจึงไม่บริสุทธิ์ผุดผ่องเสียแล้ว และกายก็เหี่ยวย่นหย่อนยาน
ตัวค้อมไปข้างหน้า อินทรีย์ทั้งหลายก็เปลี่ยนเป็นอย่างอื่นไปหมด
ทั้งตา หู จมูก ลิ้น กาย ดังนี้

พระผู้มีพระภาคครั้งตรัสคำนี้แล้ว ได้ตรัสข้อความนี้(เป็นคำกาพย์กลอน)อีกว่า

โธ่เอ๋ย! ความแก่อันชั่วช้าเอ๋ย!
ความแก่อันทำความน่าเกลียดเอ๋ย!
กายที่น่าพอใจ บัดนี้ก็ถูกความแก่ย่ำยีหมดแล้ว
แม้ใครจะมีชีวิตอยู่ตั้งร้อยปี
ทุกคนก็ยังมีความตาย เป็นที่ไปในเบื้องหน้า
ความตายไม่ยกเว้นให้แก่ใครๆ มันย่ำยีหมดทุกคน

[แก้วจ๋าหน้าร้อน]

  อนุโมทนาครับพี่เล็ก

[lek]

ตั้งหน้าทำ...ก็แล้วกัน

ภิกษุทั้งหลาย! กิจของคฤหบดีชาวนา
ที่เขาจะต้องรีบทำมี 3 อย่างเหล่านี้,
3 อย่างอะไรบ้างเล่า?.....

3 อย่าง คือ คฤหบดีชาวนา รีบๆไถ คราด พื้นที่นาให้ดีเสียก่อน,
ครั้นแล้ว ก็รีบๆปลูกพืช, ครั้นแล้วก็รีบๆไขน้ำเข้าบ้าง ไขน้ำออกบ้าง,

ภิกษุทั้งหลาย! กิจของคฤหบดีชาวนา
ที่เขาจะต้องรีบทำ มี 3 อย่างเหล่านี้แล

แต่ว่าคฤหบดีชาวนานั้น
ไม่มีฤทธิ์หรืออานุภาพ ที่จะบันดาลว่า
"ข้าวของเรา จงงอกในวันนี้,
ตั้งท้องพรุ่งนี้, สุกมะรืนนี้"ดังนี้ได้เลย,

ที่แท้ ย่อมมีเวลาที่ข้าวนั้น
เปลี่ยนแปรสภาพไปตามฤดูกาล
ย่อมจะงอกบ้าง ตั้งท้องบ้าง สุกบ้าง

ภิกษุทั้งหลาย! ฉันใดก็ฉันนั้น
กิจของภิกษุที่เธอจะต้องรีบทำ
มี 3 อย่างเหล่านี้....
3 อย่างอะไรบ้างเล่า?....
3 อย่าง คือ การสมาทานการปฏิบัติในศีลอันยิ่ง,
การสมาทานการปฏิบัติในจิตอันยิ่ง,
และการสมาทานการปฏิบัติในปัญญาอันยิ่ง
ภิกษุทั้งหลาย! กิจของภิกษุ
ที่เธอจะต้องรีบทำ มี 3 อย่างเหล่านี้แล

แต่ว่าภิกษุนั้น ก็ไม่มีฤทธิ์หรืออานุภาพ
ที่จะบันดาลว่า "จิตของเรา จงหลุดพ้นจากอาสวะทั้งหลาย
เพราะไม่มีอุปทานในวันนี้ หรือพรุ่งนี้ หรือมะรืนนี้"
ดังนี้ได้เลย, ที่แท้ย่อมมีเวลาที่เหมาะสม....
เมื่อภิกษุนั้นปฏิบัติไปแม้ในศีลอันยิ่ง,
ปฏิบัติไปแม้ในจิตอันยิ่ง, และปฏิบัติไปแม้ในปัญญาอันยิ่ง
จิตก็จะหลุดพ้นจากอาสวะทั้งหลาย เพราะไม่มีอุปทานได้เอง
 

[lek]

ทรงสอนเฉพาะแต่เรื่องทุกข์
กับความดับสนิทของทุกข์

ทั้งที่เรามีถ้อยคำอย่างนี้
มีการกล่าวอย่างนี้...
สมณะและพราหม์บางพวก
ยังกล่าวตู่เราด้วยคำเท็จ เปล่าๆปลี้ๆ
ไม่มีจริงเป็นจริงว่า

"พระสมณโคดมเป็นคนจูงคน
ให้เดินผิดทาง ไปสู่ความฉิบหาย
ย่อมบัญญัติลัทธิความสูญเปล่า
ความวินาศ ความไม่มีของสัตว์
คน ตัวตน เราเขาขึ้นสั่งสอน" ดังนี้

สมณะและพราหมณ์บางพวกเหล่านั้น
กล่าวตู่เราด้วยคำเท็จ เปล่าๆปลี้ๆ
ไม่มีจริงเป็นจริง โดยประการที่เราไม่ได้กล่าว
หรือจะกล่าวอย่างนั้นก็หามิได้

ในกาลก่อนก็ตาม ในบัดนี้ก็ตาม
เราบัญญัติขึ้นสอนแต่เรื่องความทุกข์
และความดับสนิทไม่มีเหลือของความทุกข์ เท่านั้น

ในการกล่าวแต่เรื่องความทุกข์ และ
ความดับสนิทของความทุกข์ เช่นนี้
แม้จะมีใรมาด่าว่า ถากถาง กระทบกระเทียบ
เสียดสี ตถาคตก็ไม่มีความขุ่นแค้นโกรธเคือง
เดือดร้อนใจ เพราะเหตุนั้นแต่ประการใด
 
ในเรื่องเดียวกันนั้นเอง...
แม้จะมีใครมาสักการะเคารพสรรเสริญบูชาตถาคต
ก็ไม่มีความรู้สึกเพลิดเพลิน  ชื่นชมหรือเคลิ้มใจไปตาม

ถ้ามีใครมาสักการะเคารพสรรเสริญบูชา
ตถาคตย่อมมีความคิดอย่างนี้ว่า....
ก่อนหน้านี้เรามีความรู้สึกตัวทั่วถึงอย่างไร
บัดนี้เราก็ต้องทำความรู้สึกตัวทั่วถึงอย่างนั้น, ดังนี้

[ฐิตา]

     

[lek]

ถ้ามัวรอให้รู้เรื่องที่ไม่เป็นเสียก่อน...ก็ตายเปล่า

มาลุงกยะบุตร! เปรียบเหมือนบุรุษหนึ่ง
ถูกลูกศรอันกำซาบด้วยยาพิษอย่างแรงกล้า,
มิตร อมาตย์ ญาติสาโลหิตจัดการเรียกแพทย์ผ่าตัดผู้ชำนาญ
บุรุษอย่างนั้นกล่าวอย่างนี้ว่า...
"ถ้าเรายังไม่รู้จักตัวบุรุษ
ผู้ที่ยิงเราว่าเป็นกษัตริย์ พราหมณ์
เวสส์ ศูทร ชื่อไร โคตรไหนฯลฯ,
ธนูที่ใช้ยิงนั้นเป็นชนิดหน้าไม้หรือเกาทัณฑ์ฯลฯเสียก่อนแล้ว,
เรายังไม่ต้องการจะถอนลูกศรอยู่เพียงนั้น"

มาลุงกยะบุตร! เขาไม่อาจรู้ข้อความที่เขาอยากรู้นั้นได้เลย ต้องตายเป็นแน่แท้!

อุปมานี้ฉันใด อุปไมยก็ฉันนั้นเหมือนกัน,
บุคคลผู้นั้น กล่าวว่า เราจักยังไม่ประพฤติพรหมจรรย์
ในสำนักพระผู้มีพระภาคเจ้า จนกว่า...
พระองค์จักแก้ปัญหาทิฐิ 10 แก่เราเสียก่อน,
และตถาคตก็ไม่พยากรณ์ปัญหานั้นแก่เขา
เขาก็ตายเปล่า...โดยแท้

มาลุงกยะบุตร! ท่านจงซึมทราบสิ่งที่เราไม่พยากรณ์ไว้
โดยความเป็นสิ่งที่เราไม่พยากรณ์...
ซึมทราบสิ่งที่เราพยากรณ์ไว้...
โดยความเป็นสิ่งที่เราพยากรณ์...
อะไรเล่าที่เราไม่พยากรณ์?
คือความเห็น 10 ประการว่า
โลกเที่ยง...โลกไม่เที่ยง
โลกมีที่สิ้นสุด...โลกไม่มีที่สิ้นสุดฯลฯ(เป็นต้น),
เป็นสิ่งที่เราไม่พยากรณ์

มาลุงกยะบุตร! อะไรเล่าที่เราพยากรณ์?
คือสัจจะว่า "นี้เป็นทุกข์, นี้เป็นเหตุให้เกิดทุกข์,
นี้เป็นความดับไม่เหลือของทุกข์,
และนี้เป็นทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือของทุกข์
ดังนี้....นี้เป็นสิ่งที่เราพยากรณ์

เหตุใดเราจึงพยากรณ์เล่า?
เพราะสิ่งๆนี้ย่อมประกอบด้วยประโยชน์
เป็นเงื่อต้นของพรหมจรรย์
เป็นไปพร้อมเพื่อความหน่ายทุกข์
ความคลายกำหนัด ความดับ ความระงับ
ความรู้ยิ่ง ความรู้พร้อม และนิพพาน

[lek]

ผู้ไม่เข้าไปหา...ย่อมหลุดพ้น

ผู้เข้าไปหา เป็นผู้ไม่หลุดพ้น
ผู้ไม่เข้าไปหา...เป็นผู้หลุดพ้น

วิญญาณซึ่งเข้าถือเอารูปตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้,
เป็นวิญญาณที่มีรูปเป็นอารมณ์ มีรูปเป็นที่ตั้งอาศัย,
มีนันทิ(ความเพลิน)เป็นที่เข้าไปส้องเสพ
ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้

วิญญาณซึ่งเข้าถือเอาเวทนาตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้
เป็นวิญญาณที่มีเวทนาเป็นอารมณ์
มีเวทนาเป็นที่ตั้งอาศัย ...
มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ
ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้

วิญญาณซึ่งเข้าถือเอาสัญญาตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้
เป็นวิญญาณที่มีสัญญาเป็นอารมณ์
มีสัญญาเป็นที่ตั้งอาศัย...
มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ
ก็ถึงความเจริญ งอกงาม และไพบูลย์ได้

วิญญาณซึ่งเข้าถือเอาสังขารตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ได้
เป็นวิญญาณที่มีสังขารเป็นอารมณ์
มีสังขารเป็นที่ตั้งอาศัย...
มีนันทิเป็นที่เข้าไปส้องเสพ
ก็ถึงความเจริญ งอกงาม ไพบูลย์ได้

ผู้ใดจะพึงกล่างอย่างนี้ว่า....
"เราจักบัญญัติซึ่งการมา การไป การจุติ การอุบัติ
ความเจริญ ความงอกงาม และความไพบูลย์ของวิญญาณ
โดยเว้นจากรูป เว้นจากเวทนา เว้นจากสัญญา และเว้นจากสังขาร"
ดังนี้นั้น, นี่ไม่ใช่ฐานะที่จักมีได้เลย

ถ้าราคะในรูปธาตุ ในเวทนาธาตุ ในสัญญาธาตุ
ในสังขารธาตุ ในวิญญาณธาตุ เป็นสิ่งที่ท่านละได้แล้ว

เพราะละราคะได้ อารมณ์สำหรับวิญญาณก็ขาดลง
ที่ตั้งของวิญญาณก็ไม่มี...
วิญญาณอันไม่มีที่ตั้งนั้นก็ไม่งอกงาม
หลุดพ้นไปเพราะไม่ถูกปรุงแต่ง
เพราะหลุดพ้นไปก็ตั้งมั่น
เพราะตั้งมั่นก็ยินดีในตนเอง
เพราะยินดีในตนเองก็ไม่หวั่นไหว
เมื่อไม่หวั่นไหว ก็ปรินิพพานเฉพาะตน

ย่อมรู้ชัดว่า "ชาตินี้สิ้นแล้ว พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว
กิจที่ควรทำได้ทำสำเร็จแล้ว ....
กิยอื่นเพื่อความเป็นอย่างนี้...มิได้มีอีก..." ดังนี้

[lek]

กัลยาณมิตรของพระองค์เอง

อานนท์! ภิกษุผู้ชื่อว่า มีมิตรดี
มีสหายดี มีเพื่อนดี ย่อมเจริญ
ทำให้มากซึ่งอริยมรรค
ประกอบด้วยองค์แปด
โดยอาการอย่างไรเล่า?

อานนท์! ภิกษุในศาสนานี้
ย่อมเจริญทำให้มากซึ่ง...สัมมาทิฐิ,
สัมมากัปปะ, สัมมาวาจา, สัมมากัมมันตะ,
สัมมาอาชีวะ, สัมมาวายามะ, สัมมาสติ,
สัมมาสมาธิ  มันอาศัยวิเวก อาศัยวิราคะ
อาศัยนิโรธ อันน้อมไปเพื่อการสลัดลง

อานนท์!  ข้อนั้นเธอพึงทราบด้วยปริยายอันนี้เถิด
คือว่า พรหมจรรย์ทั้งหมดนั้นเทียว ได้แก่
ความเป็นผู้มีมิตรดี มีสหายดี มีเพื่อนดี, ดังนี้

อานนท์!  จริงทีเดียว, สัตว์ทั้งหลายผู้มีความเกิดเป็นธรรมดา
ได้อาศัยกัลยาณมิตรของเราแล้ว ย่อมหลุดพ้นจากการเกิด....

ผู้มีความแก่ชรา, ความเจ็บป่วย, ความตาย, ความโศก,
ความคร่ำครวญ, ความทุกข์กาย, ความทุกขใจ,
ความแห้งผากใจเป็นธรรมดา  ครั้นได้อาศัยกัลยาณมิตรของเราแล้ว
ย่อมหลุดพ้นจากความแก่ชรา, ความเจ็บป่วย, ความตาย,
ความโศก, ความคร่ำครวญ, ความทุกข์กาย, ความทุกข์ใจ,
ความแห้งผากใจ...

อานนท์!  ข้อนั้นเธอพึงทราบด้วยปริยายอันนี้เถิด
คือว่า พรหมจรรย์นี้ทั้งหมดนั้นเทียว ได้แก่
ความเป็นผู้มีมิตรดี มีสหายดี มีเพื่อนดี ดังนี้

[mmm]

สาธุครับ


 

[lek]

ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย! 
แม้ภิกษุจับชายสังฆาฏิ...
เดินตามรอยเท้าเราไปข้างหลังๆ
แต่ถ้าเธอนั้นมากไปด้วยอภิชฌา
มีกามราคะกล้า...มีจิตพยาบาท
มีความดำริแห่งใจ เป็นไปในทางประทุษร้าย
มีสติหลงลืม ไม่มีสัมปชัญญะ...
มีจิตไม่เป็นสมาธิ แกว่งไป แกว่งมา
ไม่สำรวมอินทรีย์แล้วไซร้...

ภิกษุนั้นชื่อว่า...อยู่ไกลจากเรา
แม้เราก็อยู่ไกลจากภิกษุนั้นโดยแท้
เพราะเหตุไรเล่า?....

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย! 
เพราะว่าภิกษุนั้น ไม่เห็นธรรม
เมื่อไม่เห็นธรรม ก็ชื่อว่าไม่เห็นเรา