Spirited Away , จิตวิญญาณที่สูญหาย

[มดเอ๊กซ]

Spirited Away , จิตวิญญาณที่สูญหาย




.....
 
 

 
ชิฮิโร่ คงไม่คิดว่าการเดินทางย้ายบ้านครั้งนี้ จะทำให้ชีวิตของเธอต้องเรียนรู้และค้นพบสิ่งที่ไม่เคยคาดฝันมาก่อนว่าจะได้พบเจอ

....หลังจากเธอและพ่อแม่ก้าวเข้าอุโมงค์แห่งหนึ่ง ครอบครัวของเธอได้หลุดเข้าไปยังเมืองร้างที่ไม่พบเห็นผู้คน แต่กลับมีอาหารวางเรียงรายอยู่ตามบ้านหลังต่างๆ พ่อแม่ของเธอไม่รอช้าที่จะเข้าไปกินอาหารจานโอชะที่วางตามโต๊ะ ในช่วงเวลาที่กินอย่างตะกละตะกลาม ไม่นานพ่อแม่เธอก็กลายเป็นหมู!

และนั่นคือจุดเริ่มต้นที่ตัวเธอก็ได้เข้าไปสู่ดินแดนพิศวง อันเป็นที่อยู่ของตัวประหลาดและเทพต่างๆ พร้อมกับหาทางแก้คำสาปนี้ให้ได้ก่อนที่พ่อแม่เธอในร่างหมูจะถูกนำไปเป็นอาหาร เงื่อนไขหนึ่งที่จะช่วยในการแก้คำสาปและเข้าไปอยู่ในเมืองแห่งนี้ได้ คือ เธอต้องแลกกับการให้ชื่อตัวเอง กับแม่เฒ่ายูบาบา ผู้เปรียบเสมือนหัวหน้าของสถานที่แห่งนั้นเพื่อให้ได้งาน เธอได้ชื่อใหม่มาคือ เซน งานของเธอมันช่างดูหนักหนาและยากเกินกว่าเด็กคนหนึ่งจะทำได้

...เหตุการณ์ครั้งนี้แปรเปลี่ยนชิฮิโร่จากเด็กที่ยังไม่โต ดูเหมือนจะเกียจคร้าน ไร้มารยาทในตอนแรก (ตอนต้นเธอไม่รู้จักแม้แต่การขอบคุณหรือเคาะประตู) ให้เธอรู้จักและเข้ามาอยู่ในโลกของผู้ใหญ่มากขึ้น เทียบได้กับการที่เด็กๆเริ่มจะเติบโตกลายเป็นผู้ใหญ่ การเรียนรู้หลายสิ่งที่พวกเขาต้องเผชิญที่มันไม่ได้มีในโลกของเด็กๆ เช่น การทำงาน , การเซ็นจ้างงาน , การถูกเอาเปรียบ ฯลฯ การก้าวเข้าสู่อุโมงค์แห่งนี้ก็เหมือนกับการก้าวผ่านช่วงวัยจากเด็กเป็นผู้ใหญ่ โดยเธอและคนดูจะได้พบเรียนรู้ชีวิตในแง่มุมที่ไม่เคยได้รู้มาก่อน

จิตวิญญาณ(Spirit) อาจไม่มีนิยามที่ชัดเจน มันมีความหมายได้ถึงพลังงาน หรือ หลักการของสิ่งมีชีวิตนั้นๆ หรือ ภาวะอารมณ์พื้นฐานในตัวคน ฯลฯ ซึ่งในเรื่องนี้ส่วนประกอบของต่างๆของ Spirit ถูกถ่ายทอดออกมาให้เราได้เห็นผ่านรูปแบบต่างๆกัน เช่น

ความโลภและตะกละตะกลาม
 

 
 
....แปรเปลี่ยนพ่อกับแม่เธอให้กลายเป็นหมู (นอกจากนี้การกลายเป็นหมูยังสะท้อนภาพมนุษย์ในระบอบทุนนิยมที่เงินนำหน้าอีกด้วย เพราะในเรื่องเมื่อเธอคัดค้านพ่อว่าไม่ควรกินของไม่มีเจ้าของ พ่อของเธอมั่นใจพร้อมตอบกลับเธอไปว่า เพียงมีเงินในกระเป๋าก็สามารถจ่ายได้ โดยไม่สนใจว่าอาหารนั้นเป็นของใคร) และความโลภนี้เองที่ทำให้บางคนในโรงอาบน้ำต้องกลายเป็นอาหารของปีศาจไร้หน้าเพียงเพื่อแลกกับทอง คล้ายๆกับคนในสังคมทุกวันนี้ที่ทำทุกอย่างให้ได้มาซึ่งเงินทอง โดยจิตวิญญาณของคนๆนั้นอาจถูกกินเหมือนตัวละครในโรงอาบน้ำไปอย่างไมรู้ตัว

ความเหงาและเดียวดาย
 

 
 
...คือ สิ่งที่ปีศาจไร้หน้าต้องเผชิญอยู่มาตลอด จนเมื่อชิฮิโร่มาหยิบยื่นมิตรภาพที่ดูเหมือนน้อยนิดให้ แต่มันมีค่ามากมายเหลือเกินสำหรับเขา ปีศาจไร้หน้าเข้าใจว่ามิตรภาพสามารถได้มาด้วยเงินทอง เหมือนกับเด็กยุคใหม่ๆที่เข้าใจผิดว่า สามารถโปรยเงินหรือสิ่งของเพื่อแลกกับการได้เพื่อน และ ชิฮิโร่เองที่เป็นคนสอนให้เขาได้รู้ว่า มิตรภาพเป็นสิ่งที่มีค่าและไม่สามารถซื้อหาได้ด้วยเงินทอง

ความเสียสละ ... แม้รู้ว่าขนมนี้จะช่วยพ่อแม่ให้พ้นคำสาปได้ แต่ชิฮิโร่ยอมสละขนมที่ได้จากเทพแม่น้ำ เพื่อไปให้กับปีศาจไร้หน้าและฮากุ

ความชั่วร้าย เห็นแก่ตัว
 

 
....ความเอาเปรียบ , ไม่มีน้ำใจ , มองเห็นแต่ประโยชน์เมื่อหมดประโยชน์ก็ไร้ค่า ความชั่วร้ายที่เป็นสีดำในโลกของผู้ใหญ่นี้ ถูกถ่ายทอดผ่านตัวละคร ยูบาบา แต่ในขณะเดียวกัน หนังก็ยังไม่ให้โลกของผู้ใหญ่โหดร้ายเกินไปนัก ถึงแม้โลกของผู้ใหญ่จะมีความชั่วร้ายอย่างยูบาบา แต่โลกของผู้ใหญ่ก็ยังมีความดีงามซุกซ่อนอยู่อีกมุมหนึ่งอย่างฝาแฝดของเธอ

ความขี้เกียจและเอาแต่ใจตัวเองเป็นใหญ่ (Self-centered)... ด้วยการเลี้ยงดู ทำให้เด็กทารกลูกของยูบาบาได้แต่นอนร้องให้เอาแต่ใจ ไม่สามารถเดินไปไหนมาไหนได้ ได้แต่นอนกับกินจนอ้วนมากขึ้น กลายเป็นเด็กที่เต็มไปด้วยของเล่นแต่ไม่มีเพื่อนฝูง อยู่คนเดียวกับโลกใต้หมอน จนเมื่อเขาถูกสาปและได้เดินทางไปกับชิฮิโร่ เขาก็รู้จักที่จะเดินได้ด้วยตัวเองตั้งแต่อยู่ในร่างหนู และรู้ว่าโลกภายนอกไม่ได้น่ากลัวดังที่เคยรู้มาก่อน

ความพยายามมุมานะ
 

 
 
...ทำให้ชิฮิโร่ที่เป็นเพียงเด็กอายุ 10 ขวบทำในสิ่งที่ไม่เคยคิดว่าตัวเองจะทำได้ เธอคงไม่คิดมาก่อนว่าในตัวเองจะมีความสามารถและศักยภาพ ตราบใดที่เธอยังไม่เคยพยายามมุ่งมั่น และ ผลลัพธ์จากความพยายามไม่ใช่แค่ให้เธอได้ช่วยคนรอบตัวได้เท่านั้น ยังทำให้เธอรู้ว่าเธอเติบโตขึ้นแล้วเช่นกัน

ความรับผิดชอบ...ตอนที่ชิฮิโร่ไปของานจากลุงสี่แขนแล้วมีตัวประหลาดที่มีขนเล็กๆกำลังขนของอยู่ หลังจากชิฮิโร่ช่วยขนของ 1 ชิ้น ตัวประหลาดที่เหลือก็หยุดทำงานแล้วมากองกันที่ตัวชิฮิโร่ จะให้เขาทำให้ทั้งหมด ถ้าเธอเติบโตมาในโลกผู้ใหญ่ เธอก็คงมีโอกาสจะได้เจอเหตุการณ์แบบนี้ได้ไม่ยากเลย เพราะตัวประหลาดเหล่านั้นอาจกลายเป็นเพื่อนร่วมงานที่ไร้ผิดชอบและโยนความรับผิดชอบตัวเองมาให้คนอื่น จนลุงสี่แขนต้องบอกออกมาว่า ความรับผิดชอบนั้นเป็นของใครของมัน ใครคนนั้นต้องดูแลเอง

มิตรภาพ ความมีน้ำใจและความรัก


 
....ทั้งที่ ลิน สาวรับใช้ มีให้กับเธอและระหว่างเธอกับฮากุมีให้กันและกัน จะว่าไปแล้วจุดเริ่มต้นของหนังก็เริ่มจากสิ่งนี้ นั่นคือการช่วยเหลือที่ชิฮิโร่ได้รับในวัยเด็ก เมื่อเข้ามาในเมืองก็ทำให้เธอได้รู้จักการเอื้อเฟื้อแบ่งปันและเสียสละ สิ่งเหล่านี้เองที่ช่วยให้เธอได้อยู่รอดปลอดภัยมาตลอด มิตรภาพและความรักคือสิ่งที่เธอมีและได้รับจนสามารถฝ่าฟันอุปสรรคทั้งหลายและช่วยเหลือคนอื่นๆรอบข้างในท้ายที่สุด

ความมีตัวตน...... “ชื่อ”เป็นสิ่งที่สำคัญในเรื่อง ในโลกของความจริงมันก็สำคัญไม่แพ้กัน เพราะชื่อนั้นหมายถึงความเป็นตัวตน(identity)ของคนๆนั้น หลายคนในโลกความจริงที่ต้องแลกตัวตนของตัวเองเพื่อให้ได้มาซึ่งงาน อำนาจ ฯลฯ เหมือนกับปีศาจทั้งหลายในเรื่อง จนท้ายที่สุดก็จะลืมตัวตนของตัวเองไปเหมือนปีศาจทั้งหลายหรือฮากุที่ลืมชื่อตัวเอง เพราะเพียงเพื่อแลกกับบางอย่างมาเขาต้องสูญเสีย “ชื่อ”ไป ครั้นคิดจะต้องการมันกลับคืนมา เราก็รู้ว่าในความเป็นจริง หลายครั้งที่มันไม่สามารถหวนกลับมาได้อีก เราไม่สามารถย้อนกลับไปจุดตั้งต้นของตัวตนได้แม้ต้องการเพียงใด เมื่อครั้งหนึ่งเราตัดสินใจทิ้ง "ชื่อ" ทิ้ง "ตัวตน" ของเราไปเสียแล้ว

.....ในปี1997หลังจาก Hayao Miyazaki และสตูดิโอ Studio Ghibli ประสบความสำเร็จกับงานอย่าง Princess Mononoke หลายคนคงไม่เชื่อว่าเขาจะสร้างงานที่ดีกว่านี้ได้อีก แต่กลับกลายว่าอีก 4 ปีต่อมางานอย่าง Spirited Away ก็กลับมาตอกย้ำความสามารถของเขาและสร้างความสุขกับคนดูได้อีกครั้ง เป็นการพัฒนาจากงานเก่าทุกด้านไม่ว่าจะเป็นการผสมผสานสาระปรัชญามาใส่หนังอนิเมชั่น ให้ดูสนุกมากกว่าและเข้าถึงคนดูได้มากขึ้น (Princess Mononoke อาจจับต้องเรื่องราวที่ใหญ่โตกว่าแต่เนื้อหาของมันเด่นกว่าความสนุกอย่างเห็นได้ชัด) อีกทั้งพัฒนาการของงานด้านภาพก็ไปไกลกว่ามาก จุดอ่อนร่วมของทั้งสองเรื่องที่ผมรู้สึกคือ Hayao Miyazaki ให้รายละเอียดและปูมหลังหรือภาวะจิตใจเดิมของตัวละครน้อยเกินไป แต่ไปลงน้ำหนักอยู่ที่เรื่องราวและสิ่งแวดล้อมมากกว่า

... Spirited Away เป็นหนังอนิเมชั่นทั้งผจญภัย แฟนตาซี ปรัชญาและการก้าวข้ามวัยไปสู่ความเป็นผู้ใหญ่(coming of age) ของตัวละครอยู่ด้วย
 


หากจะดูเพื่อความสนุกก็มีอยู่เต็มเปี่ยม หนังสมบูรณ์แบบในทุกด้านไม่แปลกที่จะเก็บเกี่ยวความสำเร็จจากทั้งฝั่งตะวันออกและตะวันตก ด้วยการคว้า Oscar อนิเมชั่นยอดเยี่ยมและการยอมรับจากทุกสำนักวิจารณ์ หนังเปี่ยมด้วยจินตนาการผสมสาระอย่างกลมกลืน เพลงและดนตรีประกอบที่สร้างความขลังไพเราะให้กับหนังอย่างยิ่ง คาแรคเตอร์ของตัวละครแต่ละตัวที่สร้างความทึ่งในไอเดียของคนคิด เพราะมันช่างแปลกประหลาด น่ารัก น่าเกลียด ฯลฯ (จากเด็กกลายมาเป็นหนูปั่นจักรก็น่ารักปนฮา) รายละเอียดของภาพและฉากจัดได้อยู่ในระดับสุดยอด

หรือหากจะดูเพื่อเอาเรื่องหรือตีความหนังก็สอดใส่สาระอยู่ในทุกรายละเอียดทั้งในคาแรคเตอร์ตัวละครและในแต่ละเหตุการณ์ เช่น เทพแม่น้ำต้องเหม็นสกปรกเพราะมีหนามฝังและหนามนั้นคือขยะของมนุษย์ ฯลฯ เป็นหนังที่ดูด้วยเวลาที่แตกต่างกัน , ด้วยวัยที่แตกต่างกัน หรือ ให้คนดูที่มีพื้นฐานวัฒนธรรมแตกต่างกันมาดูแล้วพูดคุยกันหรือเล่าให้ฟัง คุณจะได้อะไรดีๆจากหนังเรื่องนี้ไปแทบทุกคน แล้วแต่ว่าใครจะเก็บเกี่ยวอะไรไป

....ไม่ใช่หนังอนิเมชั่นที่เกิดความรู้สึกซาบซึ่งกินใจน้ำตาไหลพราก ไม่ใช่หนังที่กระทบอารมณ์ความรู้สึกแต่มันเป็นอนิเมชั่นที่ขึ้นหิ้งในด้านคุณภาพของตัวงานและเนื้อความที่ส่งให้กับคนดู อย่างที่กล่าวข้างต้นหากดูเอาสนุกเป็นงานที่สนุกมากชวนติดตาม หากดูเอาภาพก็ให้ความงามและรายละเอียดระดับสุดยอด และหากจะดูเอาเรื่องก็มีสาระที่คุณจะค้นพบและจินตนาการเกินบรรยายได้ เป็นอนิเมชั่นและเป็นภาพยนตร์ที่อยู่ในระดับ “ต้องดู”



http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=aorta&month=01-11-2005&group=2&gblog=13

Spirited Away Trailer HD