61
ประเทศใหญ่ประเทศใหญ่ควรเป็นเหมือน
ตอนปลายของแม่น้ำใหญ่
อันตั้งอยู่ในที่ต่ำ
ที่ซึ่งสายน้ำเล็กๆไหลมารวมกัน
เป็นที่รวมของหมู่ชนในโลก
เป็นสตรีเพศของโลก
สตรีมีชัยเหนือบุรุษด้วยอาศัยความสงบ
และบรรลุผลด้วยความสงบและความต่ำต้อย
ดังนั้นถ้าประเทศใหญ่ถ่อมตนต่อประเทศเล็ก
การถ่อมตนนั่นเองจึงทำให้เหนือกว่า
ผู้วางตนต่ำจึงอาจเข้าครอบครอง
ถ้าประเทศเล็กถ่อมตนต่อประเทศใหญ่
ประเทศเล็กก็อาจเข้าครอบครอง
มีบ้างเพื่อวางตนต่ำกว่าเพื่อจะได้เข้าครอบครอง
มีบ้างที่ต่ำอยู่แล้วโดยธรรมชาติ
และก็ได้ครอบครองโดยธรรมชาติ
สิ่งที่ประเทศใหญ่ต้องการ
คือการเข้าปกป้องประเทศอื่น
สิ่งที่ประเทศเล็กต้องการ คือการเข้าอยู่ภายใต้การปกป้อง
พิจารณาดูแล้วทั้งสองก็ได้ตามที่ตนปรารถนา
มีลักษณะพึ่งพาอาศัยกัน
อันเกิดจากความต้องการภายใน
มิได้ใช้กำลังบังคับข่มขืน
เป็นผลที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ
ดังนั้นประเทศใหญ่จึงควรตั้งตนไว้ในที่ต่ำ
62
สมบัติของโลกเต๋าเป็นความลึกลับยิ่งของจักรวาล
เป็นสมบัติของคนดี
เป็นที่พักพิงของคนชั่ว
ถ้อยคำของกวีอาจขายได้ที่ตลาด
ความประพฤติอันสูงส่งอาจให้เป็นกำนัล
แม้จะมีคนชั่วอยู่บ้าง
เหตุใดต้องไปขับไล่ไสส่ง
ในพิธีขึ้นครองราชย์ของจักรพรรดิ
ในพิธีแต่งตั้งเสนาบดีทั้งสามตำแหน่ง
แทนที่จะส่งหยก
และรถเทียมม้าสี่ไปให้เป็นบรรณาการ
ส่งเต๋าไปให้เป็นบรรณาการจะดีกว่า
เพราะเป็นสิ่งที่โบราณพากันภาคภูมิใจ
มีคำโบราณได้กล่าวไว้ว่า
" พยายามค้นหาคนชั่วและให้อภัย "
ดังนั้นเต๋าจึงอาจนับได้ว่าเป็นสมบัติของโลก
63
ยากกับง่ายทำด้วยการไม่กระทำ ดูแลด้วยการไม่ดูแล
ลิ้มรสด้วยการไม่ลิ้มรส
ถือที่เล็กเสมือนใหญ่ ถือที่น้อยเสมือนมาก
ตอบแทนความชั่วด้วยความดี
จัดการกับสิ่งที่ยุ่งยากขณะที่ยังง่าย
จัดการกับสิ่งที่ใหญ่ขณะที่ยังเล็ก
ปัญหาที่แก้ยากของโลก จะต้องแก้ไขขณะที่ยังง่ายอยู่
ปัญหาที่ยิ่งใหญ่ของโลก
จะต้องแก้ไขขณะที่ยังเล็กอยู่
ดังนั้นการที่ปราชญ์ไม่เข้าไปยุ่งเกี่ยวกับงานใหญ่
งานอันยิ่งใหญ่ก็สำเร็จลง
ผู้ให้คำสัตย์สาบานง่ายดายเกินไป
ยากนักที่จะรักษาคำมั่นสัญญานั้น
ผู้ที่มองเห็นหลายสิ่งหลายอย่างว่าง่าย
จะพบความยากลำบากเมื่อภายหลัง
ดังนั้นปราชญ์จึงพิเคราะห์สิ่งต่างๆ ว่ายากลำบาก
และด้วยเหตุนั้นท่านจึงมิได้รับ ความยากลำบากใดๆ เลย
64
เริ่มทำเมื่อยังง่ายสิ่งที่อยู่นิ่ง ง่ายที่จะเก็บรักษาไว้
สิ่งที่ยังไม่เกิด ง่ายที่จะป้องกัน
สิ่งที่อ่อนนุ่ม ง่ายที่จะฉีกขาด
สิ่งที่บางเบา ง่ายที่จะปลิวฟุ้ง
จัดการก่อนที่เหตุจะเกิด จัดระเบียบก่อนที่จะยุ่งเหยิง
ไม้ใหญ่เต็มโอบเริ่มจากหน่อเล็ก
เก๋งสูงเก้าชั้น เริ่มจากก้อนดิน
ทางไกลพันลี้ เริ่มจากการเดินหนึ่งก้าว
ผู้ที่ทำจะล้มเหลว
ผู้ที่จับยึด จะลื่นหลุด
ด้วยปราชญ์มิได้กระทำ จึงไม่ล้มเหลว
มิได้จับยึด จึงไม่ลื่นหลุด
กิจการงานของผู้คนมักจะล้มเหลวเมื่อใกล้สำเร็จ
ด้วยการใช้ความระมัดระวังในตอนท้ายให้เท่ากับเริ่มแรก
ความล้มเหลวย่อมจะไม่เกิดขึ้น
ดังนั้นปราชญ์ย่อมปรารถนาในสิ่งที่คนอื่นไม่พึงปรารถนา
และไม่ให้คุณค่าแก่จุดหมายที่บรรลุได้ยาก
เรียนรู้ในสิ่งที่ผู้อื่นมิได้รู้
รื้อฟื้นในสิ่งที่คนมากมายได้หลงลืม
ท่านได้ช่วยทำให้ทุกสิ่งเติบโตและเป็นไปตามธรรมชาติ
แต่มิได้หาญเข้ายุ่งเกี่ยวกับกฎธรรมชาติ
65
รู้ให้น้อยแต่โบราณมา ผู้ที่หยั่งรู้เต๋า
มิได้มุ่งหมายที่จะส่งเสริมคนให้รู้มาก
แต่ปล่อยให้จมอยู่กับความโง่งม
รู้อยู่แต่สิ่งพื้นๆ และสามัญ
หากประชาราษฎร์รู้มากเกินไปก็ปกครองยาก
ผู้ที่พยายามจะปกครองประเทศด้วยความรอบรู้
มีแต่จะนำความหายนะมาสู่
ผู้ที่ไม่พยายามจะปกครองประเทศด้วยความรอบรู้
มีแต่จะนำความเจริญรุ่งเรืองมาสู่
ผู้ใดรู้หลักทั้งสองนี้ ย่อมรู้ถึงหลักการแต่โบราณ
รักษาหลักการนี้ไว้ในใจ
ย่อมได้รับ คุณความดีอันใหญ่หลวง
คุณความดีนั้น สุดที่จะกว้าง และลึก ใสสะอาด
และยากที่จะไปถึง
มันวกกลับไปสู่ ต้นกำเนิดแห่งสรรพสิ่ง
ก่อให้เกิด ความประสานกลมกลืน
อันไม่มีสิ้นสุด
