แสงธรรมนำใจ > ศิษย์โง่ไปเรียนเซ็น
คัมภีร์เต้า เต๋อ จิง (เต๋า เต็ก เก็ง) : เหลาจื่อ
ฐิตา:
-41-
ระดับสูง
เมื่อคนในระดับสูงได้รับฟังเต๋า
ก็ปฏิบัติตามอย่างมานะ
เมื่อคนในระดับปานกลางได้รับฟังเต๋า
บางครั้งก็เข้าใจบางครั้งก็ไม่เข้าใจ
เมื่อคนในระดับต่ำสุดได้รับฟังเต๋า
ก็หัวเราะเยาะด้วยเสียงอันดัง
หากมิถูกหัวเราะเยาะก็คงจะมิใช่เต๋าแล้ว
ดังนั้นจึงมีคำกล่าวไว้ว่า
เต๋าอันกระจ่างแจ้งคล้ายดั่งมืดมน
เต๋าอันรุดหน้าคล้ายดั่งถดถอย
เต๋าอันราบรื่นคล้ายดั่งขรุขระ
สีขาวบริสุทธิ์คล้ายดั่งมืดดำ
คุณความดีอันสูงสุดคล้ายดั่งต่ำต้อย
คุณความดีอันเลอเลิศคล้ายบกพร่อง
คุณความดีอันหนักแน่นคล้ายเลื่อนลอย
ธรรมชาติอันง่ายๆคล้ายแปรเปลี่ยน
รูปจัตุรัสที่ใหญ่สุดนั้นไม่มีมุม
ภาชนะที่ใหญ่สุดนั้นไม่เคยสร้างสำเร็จ
เสียงดนตรีอันยิ่งใหญ่นั้นยากที่จะได้ยิน
ภาพอันยิ่งใหญ่นั้นไม่อาจมองเห็น
เต๋าอันเคลือบคลุมซ่อนเร้นนั้นไร้ชื่อ
มีเพียงเต๋าเท่านั้นที่เสริมสร้างบำรุงเลี้ยง
และให้ความสมบูรณ์แก่สรรพสิ่ง
42
คำสอนประจำใจ
เต๋าให้กำเนิดแก่หนึ่ง จากหนึ่งเป็นสอง
จากสองเป็นสาม
จากสามเป็นสรรพสิ่งในจักรวาล
จักรวาลที่ถูกสร้างสรรค์
ประกอบด้วย " หยัง " อยู่ด้านหน้า
" หยิน " อยู่ด้านหลัง
สิ่งหนึ่งขาวสิ่งหนึ่งดำ
สิ่งหนึ่งบวกสิ่งหนึ่งลบ
ทั้งสองสิ่งผสมผสานกัน จนกลมกลืนเป็นหนึ่งเดียว
การเป็นผู้กำพร้า ผู้โดดเดี่ยว ผู้ไร้คุณค่า
เป็นสิ่งที่ผู้คนหลีกเลี่ยงมากที่สุด
แม้กระนั้นบรรดากษัตริย์และเจ้าครองนคร
กลับเรียกตนเองด้วยชื่อเหล่านั้น
ในบางครั้ง
มีบางสิ่งบางอย่างที่ได้รับคุณประโยชน์
เมื่อตัดทอนออกไป
และได้รับทุกข์ภัยเมื่อเพิ่มพูนเข้ามา
" บุคคลผู้ชมชอบในความรุนแรง
จะสิ้นชีวิตลงด้วยความรุนแรง "
มีบางคนได้สอนความจริงข้อนี้ไว้
ข้าพเจ้าก็ขอสอนเช่นนี้ด้วย
และจะถือเอาเป็นคำสอนประจำใจ
43
การไม่กระทำ
สิ่งที่อ่อนที่สุดในโลกนี้ สามารถเจาะผ่านสิ่งที่แข็งที่สุด
นั่นคือสิ่งที่ ไร้รูป ย่อมผ่านทะลุ สิ่งที่ไร้ ช่องว่าง
นี่เองข้าพเจ้าจึงทราบถึงคุณประโยชน์ของการไม่กระทำ
และการสอนโดยไม่ใช้คำพูด
คุณประโยชน์ของการไม่กระทำนั้น
ย่อมไม่อาจหาสิ่งใดมาเปรียบเทียบได้ในจักรวาล
44
รู้จักพอ
ชื่อเสียงกับตัวเอง อย่างไหนน่าหวงแหนมากกว่ากัน
ตัวเองกับทรัพย์สมบัติ
อย่างไหนมีค่ามากกว่ากัน
รักษาชีวิตไว้ได้แต่สูญเสียทุกสิ่ง
รักษาทุกสิ่งไว้ได้แต่สิ้นชีวิต
อย่างไหนน่าเศร้าและเจ็บปวดมากกว่ากัน
ความจริงมีอยู่ว่า ผู้พึงใจในชื่อเสียง
ย่อมไม่ใยดีกับความยิ่งใหญ่
ผู้พึงใจจะมีมาก ย่อมละทิ้งความร่ำรวย
ผู้ที่รู้จักเพียงพอ จะไม่พบกับความอัปยศ
ผู้ที่รู้จักหยุดในเวลาที่เหมาะสม
จะไม่ตกอยู่ในภยันตราย เขาจึงมีชีวิตอยู่ได้ยาวนาน
45
คล้าย
สิ่งที่สมบูรณ์ที่สุด คล้ายดังมีความบกพร่องอยู่
แต่คุณประโยชน์ของมันไม่มีที่สิ้นสุด
สิ่งที่เต็มเปี่ยมที่สุด
คล้ายดังมีความว่างเปล่าอยู่
แต่คุณประโยชน์ของมันไม่มีที่สิ้นสุด
ที่ตรงที่สุดคล้ายดังคดงอ
ที่ชาญฉลาดที่สุดคล้ายดังโง่เขลา
ที่เปี่ยมด้วยโวหารคล้ายดังขัดข้องติดอ่าง
เมื่อเคลื่อนไหวทำให้หายหนาว
เมื่อหยุดนิ่งทำให้หายร้อน
ผู้มีความนิ่งมีความสงบ
จึงเป็นแบบอย่างอันเลอเลิศของจักรวาล
ฐิตา:
46
ม้าลากเกวียน
เมื่อโลกดำเนินไปตามหนทางแห่งเต๋า
ม้าฝีเท้าจัดก็ถูกนำมาใช้ลากเกวียน
เมื่อโลกมิได้ดำเนินไปตามหนทางแห่งเต๋า
ม้าศึกก็ถูกขับขี่ลาดตระเวนอยู่นอกเมือง
ไม่มีหายนะใดยิ่งใหญ่กว่าความไม่รู้จักพอ
ไม่มีภัยพิบัติใดยิ่งใหญ่กว่าความโลภ
ดังนั้นสำหรับผู้ที่รู้จักพอ
ความพอนั้นจะทำให้มีพอไปตลอดชีวิต
47
หยั่งรู้
โดยมิได้ย่างก้าวออกนอกประตู
ก็อาจรู้เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในโลก
โดยมิได้มองออกนอกหน้าต่าง
ก็อาจเห็นเต๋าแห่งสรวงสวรรค์
ยิ่งเดินทางแสวงหาไกลออกไปเท่าใด
ยิ่งรู้น้อยลงเท่านั้น
ดังนั้นปราชญ์อาจรู้โดยมิต้องเดินทาง
อาจเข้าใจโดยมิต้องมองเห็น
อาจสัมฤทธิ์ผลโดยมิต้องกระทำ
48
ความรู้ฝ่ายเต๋า
ผู้ศึกษาความรู้ฝ่ายโลก
ก็จะได้เพิ่มพูนขึ้นทุกวัน
ผู้ศึกษาความรู้ฝ่ายเต๋า
ก็จะสูญหายลดน้อยลงทุกวัน
ลดหายไป ลดหายไป
จนถึงภาวะแห่งการไม่กระทำ
และโดยภาวะแห่งการไม่กระทำนี้เอง
ทุกสิ่งทุกอย่างก็ได้ถูกทำขึ้น
และสำเร็จเรียบร้อยลง
ผู้เป็นหลักแห่งโลก
ประกอบกรณียะโดยการไม่กระทำ
แต่หากเข้าไปยุ่งเกี่ยวด้วย
ก็จะไม่มีการใดสำเร็จผลลงได้เลย
49
ปราชญ์
ปราชญ์มิได้ใส่ใจในตน
ท่านถือเอาผู้อื่นเปรียบประดุจตัวท่าน
กับคนดีข้าพเจ้าก็ทำดีด้วย
กับคนชั่วข้าพเจ้าก็ทำดีด้วย
ทั้งนี้เพื่อให้เขาเปลี่ยนเป็นคนดี
กับคนมีสัจจะข้าพเจ้าก็เชื่อถือ
กับคนไร้สัจจะข้าพเจ้าก็ยังเชื่อถือ
ทั้งนี้เพื่อให้เขาเปลี่ยนเป็นคนมีสัจจะ
ปราชญ์อยู่ในโลกอย่างสงบกลมกลืน
มีใจกรุณาต่อทุกผู้คน
คนในโลกก็จะมีน้ำใจดีงาม
ท่านดูแลประชาชนเหมือนดังบุตรของตน
50
อาณาจักรแห่งความตาย
เมื่อมนุษย์ก้าวผ่านพ้นชีวิต
เขาก็ย่างก้าวไปสู่ความตาย
อวัยวะแห่งชีวิตมีอยู่สิบสาม
อวัยวะแห่งความตายก็มีอยู่สิบสามเช่นกัน
และสิ่งที่ทำให้ถึงแก่ความตายได้
ก็คืออวัยวะทั้งสิบสามนี้
เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น
เพราะความพยายามอย่างแรงกล้า
ที่จะรักษาชีวิตไว้นั่นเอง
มีคำกล่าวว่าผู้ที่รู้จักรักษาชีวิตของตนนั้น
เมื่อเดินทางอยู่บนแผ่นดินจะไม่พบแรดหรือเสือ
เมื่ออยู่ในสนามรบจะไม่บาดเจ็บด้วยอาวุธร้าย
นอของแรด เล็บของเสือ คมของอาวุธ
ไม่อาจแผ้วพานเขาได้
เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น
เหตุว่าเขาได้หลุดพ้น
จากอาณาจักรแห่งความตายแล้ว
ฐิตา:
51
คุณความดีอันล้ำลึก
เต๋าให้กำเนิดแก่สรรพสิ่ง
คุณธรรมให้การบำรุงเลี้ยง
วัตถุธาตุให้รูปทรง
สิ่งแวดล้อมช่วยทำให้สมบูรณ์
ดังนั้นสรรพสิ่งในสกลจักรวาล
จึงเทิดทูนเต๋าและยกย่องคุณธรรม
เต๋าได้รับการเทิดทูนและคุณธรรมได้รับการยกย่อง
มิใช่ด้วยการบังคับขู่เข็ญของผู้ใด
แต่เป็นไปด้วยตนเอง
เต๋าให้กำเนิด
คุณธรรมให้การบำรุงเลี้ยง
ทำให้สรรพสิ่งเติบโตแผ่ขยาย
ให้สถานที่พักอาศัย เลี้ยงดู และปกปักรักษา
ให้กำเนิดแต่มิได้ครอบครอง
บำรุงเลี้ยงแต่มิได้ถือเป็นความดี
มีความยิ่งใหญ่แต่มิได้เข้าบังคับบัญชา
นี่คือคุณความดีอันล้ำลึก
52
ปิดประตูแห่งตน
มีต้นกำเนิดแห่งจักรวาล
อันอาจถือได้ว่าเป็นมารดาแห่งสรรพสิ่ง
จากต้นกำเนิดนี้เราก็อาจรู้สิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้น
เมื่อรู้สิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นก็สามารถสงวนรักษาต้นกำเนิดไว้ได้
ดังนั้นตลอดชีวิตของผู้ที่ปฏิบัติดังนี้
ย่อมรอดพ้นจากภัยทั้งปวง
กั้นช่องว่างรอยโหว่แห่งตน
ปิดประตูแห่งตน
ตลอดชีวิตจะไม่พบกับความยุ่งยาก
เปิดช่องว่างแห่งตน
วุ่นวายอยู่กับกิจธุระการงาน
ตลอดชีวิตไม่มีทางรื้อฟื้นคืนดี
ผู้ที่อาจแลเห็นสิ่งเล็กน้อยได้
เรียกว่ามีสายตาแหลมคม
ผู้ที่รักษาความอ่อนโยนไว้ได้
เรียกว่ามีความแข็งแกร่ง
ใช้แสงสว่างภายนอก
สาดส่องเข้าไปจนถึงความเห็นแจ้งภายใน
นี่จึงช่วยให้พ้นจากหายนะ
และนี่จึงอาจเรียกว่า
" การดำเนินตามวิถีแห่งเต๋าอันอมตะ "
53
ทางใหญ่
หากข้าพเจ้ารู้จักการไม่ฟุ่มเฟือยเห่อเหิม
นับว่าเป็นการเดินอยู่บนหนทางใหญ่
ข้าพเจ้าจะหลีกเลี่ยงไม่เดินบนทางเล็กทางน้อย
ทางใหญ่นั้นง่ายและเดินสะดวก
แต่ผู้คนกลับชอบเดินในตรอกซอกซอย
เหล่าผู้ปกครองนั้นได้รับการเลี้ยงดูอย่างดี
ในขณะที่ไร่นารกร้าง
ยุ้งฉางว่างเปล่า
เขาสวมเสื้อผ้ามีลวดลายปัก
สะพายดาบงดงาม
ดื่มกินอย่างฟุ่มเฟือย
มีความมั่งคั่งและทรัพย์สมบัติมากจนเกินการ
เราอาจเรียกเหล่าผู้ปกครองนั้นได้ว่ามหาโจร
สิ่งเหล่านี้ล้วนนำโลกไปสู่ความฉ้อฉล
นี่มิใช่การละทิ้งเต๋าอันเป็นทางใหญ่หรอกหรือ
54
นำเอาไปใช้
ผู้ที่มั่นคงไม่หวั่นไหวง่าย
ผู้ที่จับไว้แน่นไม่พลัดหลุดง่าย
จากชั่วอายุคนหนึ่งสืบทอดไปยังลูกหลาน
พิธีเซ่นไหว้บรรพบุรุษจะไม่สิ้นสุดลง
นำไปใช้กับบุคคล คุณความดีก็มีจริงแท้
นำไปใช้กับครอบครัว คุณความดีก็มากล้น
นำไปใช้กับหมู่บ้าน คุณความดีก็เพิ่มทวี
นำไปใช้กับประเทศ คุณความดีก็รุ่งเรือง
นำไปใช้กับโลก คุณความดีก็แผ่ขยายครอบคลุม
ดังนั้นตนจึงพิจารณาถึงตัวตน
คนในครอบครัวพึงพิจารณาถึงครอบครัว
คนในหมู่บ้านพึงพิจารณาถึงหมู่บ้าน
คนในประเทศพึงพิจารณาถึงประเทศ
คนในโลกพึงพิจารณาถึงโลก
เหตุใดข้าพเจ้าจึงทราบว่าโลกเป็นเช่นนี้
ก็ด้วยเต๋า
55
กลับเป็นเด็กทารก
ผู้เต็มเปี่ยมด้วยคุณความดี
คล้ายกับเด็กทารก
แมลงมีพิษไม่ต่อยกัด
สัตว์ร้ายไม่จู่จับ
นกร้ายไม่จิกตี
กระดูกของทารกนั้นอ่อน
กล้ามเนื้อนุ่มนิ่ม
แต่ถ้าจับฉวยสิ่งใด
ก็ยึดไว้แน่น
ไม่รู้ถึงความสัมพันธ์ทางเพศ
ระหว่างชายหญิง
แต่อวัยวะเพศของเด็กก็สมบูรณ์
นี่แสดงว่ากำลังของเด็กไม่เสื่อมถอย
ร้องไห้อยู่ตลอดวัน
น้ำเสียงก็ไม่แหบแห้ง
นี่แสดงว่าร่างกายของเด็ก
มีความกลมกลืนอย่างสมบูรณ์
สามารถล่วงรู้ถึงความกลมกลืนนั้น
ก็อาจถึงความยั่งยืน
เมื่อถึงความยั่งยืน
ก็เรียกได้ว่าเป็นผู้รู้แจ้ง
พยายามจะยืดชีวิตของตน
ออกไปให้ยาวนาน
เป็นการใฝ่หาความทุกข์ยาก
ไม่รู้จักควบคุมอารมณ์
เป็นการแส่หาเรื่องราว
ด้วยสรรพสิ่งย่อมสิ้นสุดลง
เมื่อถึงอายุขัย
การไม่รู้จักยับยั้งความต้องการ
เป็นสิ่งที่ขัดกับเต๋า
และผู้ที่ขัดกับเต๋า
จะต้องดับสูญไปโดยเร็ว
ฐิตา:
56
เหนือโลก
ผู้ที่รู้ไม่พูด ผู้ที่พูดไม่รู้
ถมช่องว่าง
ปิดประตู ที่คมทำให้ทื่อ
ที่ยุ่งแก้ให้หลุด
ที่กระจ่างเกินไป ก็ลดลงเสียบ้าง
ที่วุ่นวายหลีกให้พ้น
นี่คือเอกภาพอันล้ำลึก
เมื่อทำได้ดังนี้
ทั้งความรักและความเกลียด
ก็ไม่อาจแผ้วพาน
การได้หรือการสูญเสีย
ก็ไร้ความหมาย
มีเกียรติหรือต่ำต้อย ก็มีผลเท่ากัน
ผู้ที่ทำได้ดังนั้นจึงเป็นผู้มีเกียรติสูงสุด
อย่างแท้จริงในโลกนี้
57
การปกครอง
ปกครองอาณาจักรด้วยธรรม
ทำศึกด้วยเพทุบาย
มีชัยต่อโลกโดยการไม่กระทำ
เหตุใดข้าพเจ้าจึงทราบดังนี้
จากสิ่งเหล่านี้คือ
ข้อห้ามยิ่งมาก
ประชาราษฎร์ยิ่งยากจน
อาวุธยิ่งแหลมคม
ประเทศยิ่งวุ่นวายสับสน
วิทยาการยิ่งมีมาก
สิ่งประดิษฐ์ยิ่งแปลกประหลาด
กฎหมายยิ่งมีมาก
โจรผู้ร้ายยิ่งชุกชุม
ดังนั้นปราชญ์จึงกล่าวไว้ว่า
"ข้าพเจ้ามิได้กระทำ ราษฎรก็ปรับปรุงตนเอง
ข้าพเจ้าตั้งตนในความสงบ ราษฎรก็ประพฤติตนถูกต้อง
ข้าพเจ้าไม่เข้ายุ่งเกี่ยว ราษฎรก็ร่ำรวย
ข้าพเจ้าไร้ความทะยานอยาก ราษฎรก็มีความสามัญและซื่อสัตย์"
58
รัฐบาลที่เกียจคร้าน
เมื่อรัฐบาลเกียจคร้านและโง่เขลา
ราษฎรก็มีความสุขและรุ่งเรือง
เมื่อรัฐบาลฉลาดและเข้มงวด
ราษฎรจะไม่ได้รับความพอใจ
และความสงบสุข
หายนะคือหนทางของโชคลาภ
โชคลาภคือสิ่งปกปิดของหายนะ
ใครจะรู้ผลในบั้นปลายของมัน
เพราะมันไม่เคยมีหลักที่แน่นอน
ใครจะรู้ถึงคุณลักษณะของรัฐบาลที่ดี
อาจเป็นได้ด้วยการไม่เข้ายุ่งเกี่ยวขัดขวาง
มิฉะนั้นธรรมะก็จะกลายเป็นเล่ห์ลวง
ความดีก็จะกลายเป็นความชั่ว
ผู้คนโง่งมในสิ่งเหล่านี้มานานแล้ว
ถึงแม้ปราชญ์จะมีหลักการที่มั่นคง
ท่านก็มิได้เที่ยวฟาดฟันผู้อื่น
มีความถูกต้องดีงาม
แต่ก็มิได้ข่มผู้อื่น
มีความชาญฉลาด
แต่ก็มิได้ต้อนผู้อื่นให้อับจน
59
หลักการสงวนกำลัง
ในการบริหารกิจการบ้านเมือง
ไม่มีหลักการบริหารใดดีไปกว่า
การสงวนกำลัง
สงวนกำลังไว้เท่ากับ
เตรียมตัวพร้อมก่อน
เตรียมตัวพร้อมก่อนเท่ากับ
เพิ่มพูนความเข้มแข็ง
เพิ่มพูนความเข้าแข็งเท่ากับ
ได้ชัยตลอดกาล
ได้ชัยตลอดกาลจึงมีความสามารถ
อันสุดหยั่งคาด
มีความสามารถสุดหยั่งคาด
จึงเหมาะที่จะปกครองประเทศ
และหลักแห่งการบริหารประเทศนี้
ย่อมยืนนาน
นี่คือรากฐานอันมั่นคง
เป็นพละกำลังอันกล้าแข็ง
เป็นหนทางไปสู่ความยั่งยืนและอมตะ
60
ปกครองประเทศ
ปกครองประเทศใหญ่เหมือนทอดปลาตัวน้อย
พิถีพิถันระมัดระวังแต่ไม่จำเป็นต้องนาน
ไม่จำเป็นต้องทอดนานปลาก็สุกได้ที่
ทอดปลาตัวน้อยจึงเป็นหลักในการปกครองประเทศใหญ่
ปกครองอาณาจักรด้วยหลักแห่งเต๋า
สิ่งชั่วร้ายจะไม่สำแดงอิทธิฤทธิ์
มิใช่ว่าอำนาจของสิ่งชั่วร้ายนั้นหมดสูญ
แต่เป็นด้วยอำนาจนั้นไม่อาจทำร้ายผู้คนได้อีก
ปราชญ์ก็เช่นกันมิได้ทำร้ายผู้คน
ไม่มีใครทำร้ายใคร
กระแสธารแห่งคุณความดีก็ไหลหลั่งท่วมท้น
ฐิตา:
61
ประเทศใหญ่
ประเทศใหญ่ควรเป็นเหมือน
ตอนปลายของแม่น้ำใหญ่
อันตั้งอยู่ในที่ต่ำ
ที่ซึ่งสายน้ำเล็กๆไหลมารวมกัน
เป็นที่รวมของหมู่ชนในโลก
เป็นสตรีเพศของโลก
สตรีมีชัยเหนือบุรุษด้วยอาศัยความสงบ
และบรรลุผลด้วยความสงบและความต่ำต้อย
ดังนั้นถ้าประเทศใหญ่ถ่อมตนต่อประเทศเล็ก
การถ่อมตนนั่นเองจึงทำให้เหนือกว่า
ผู้วางตนต่ำจึงอาจเข้าครอบครอง
ถ้าประเทศเล็กถ่อมตนต่อประเทศใหญ่
ประเทศเล็กก็อาจเข้าครอบครอง
มีบ้างเพื่อวางตนต่ำกว่าเพื่อจะได้เข้าครอบครอง
มีบ้างที่ต่ำอยู่แล้วโดยธรรมชาติ
และก็ได้ครอบครองโดยธรรมชาติ
สิ่งที่ประเทศใหญ่ต้องการ
คือการเข้าปกป้องประเทศอื่น
สิ่งที่ประเทศเล็กต้องการ คือการเข้าอยู่ภายใต้การปกป้อง
พิจารณาดูแล้วทั้งสองก็ได้ตามที่ตนปรารถนา
มีลักษณะพึ่งพาอาศัยกัน
อันเกิดจากความต้องการภายใน
มิได้ใช้กำลังบังคับข่มขืน
เป็นผลที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ
ดังนั้นประเทศใหญ่จึงควรตั้งตนไว้ในที่ต่ำ
62
สมบัติของโลก
เต๋าเป็นความลึกลับยิ่งของจักรวาล
เป็นสมบัติของคนดี
เป็นที่พักพิงของคนชั่ว
ถ้อยคำของกวีอาจขายได้ที่ตลาด
ความประพฤติอันสูงส่งอาจให้เป็นกำนัล
แม้จะมีคนชั่วอยู่บ้าง
เหตุใดต้องไปขับไล่ไสส่ง
ในพิธีขึ้นครองราชย์ของจักรพรรดิ
ในพิธีแต่งตั้งเสนาบดีทั้งสามตำแหน่ง
แทนที่จะส่งหยก
และรถเทียมม้าสี่ไปให้เป็นบรรณาการ
ส่งเต๋าไปให้เป็นบรรณาการจะดีกว่า
เพราะเป็นสิ่งที่โบราณพากันภาคภูมิใจ
มีคำโบราณได้กล่าวไว้ว่า
" พยายามค้นหาคนชั่วและให้อภัย "
ดังนั้นเต๋าจึงอาจนับได้ว่าเป็นสมบัติของโลก
63
ยากกับง่าย
ทำด้วยการไม่กระทำ ดูแลด้วยการไม่ดูแล
ลิ้มรสด้วยการไม่ลิ้มรส
ถือที่เล็กเสมือนใหญ่ ถือที่น้อยเสมือนมาก
ตอบแทนความชั่วด้วยความดี
จัดการกับสิ่งที่ยุ่งยากขณะที่ยังง่าย
จัดการกับสิ่งที่ใหญ่ขณะที่ยังเล็ก
ปัญหาที่แก้ยากของโลก จะต้องแก้ไขขณะที่ยังง่ายอยู่
ปัญหาที่ยิ่งใหญ่ของโลก
จะต้องแก้ไขขณะที่ยังเล็กอยู่
ดังนั้นการที่ปราชญ์ไม่เข้าไปยุ่งเกี่ยวกับงานใหญ่
งานอันยิ่งใหญ่ก็สำเร็จลง
ผู้ให้คำสัตย์สาบานง่ายดายเกินไป
ยากนักที่จะรักษาคำมั่นสัญญานั้น
ผู้ที่มองเห็นหลายสิ่งหลายอย่างว่าง่าย
จะพบความยากลำบากเมื่อภายหลัง
ดังนั้นปราชญ์จึงพิเคราะห์สิ่งต่างๆ ว่ายากลำบาก
และด้วยเหตุนั้นท่านจึงมิได้รับ ความยากลำบากใดๆ เลย
64
เริ่มทำเมื่อยังง่าย
สิ่งที่อยู่นิ่ง ง่ายที่จะเก็บรักษาไว้
สิ่งที่ยังไม่เกิด ง่ายที่จะป้องกัน
สิ่งที่อ่อนนุ่ม ง่ายที่จะฉีกขาด
สิ่งที่บางเบา ง่ายที่จะปลิวฟุ้ง
จัดการก่อนที่เหตุจะเกิด จัดระเบียบก่อนที่จะยุ่งเหยิง
ไม้ใหญ่เต็มโอบเริ่มจากหน่อเล็ก
เก๋งสูงเก้าชั้น เริ่มจากก้อนดิน
ทางไกลพันลี้ เริ่มจากการเดินหนึ่งก้าว
ผู้ที่ทำจะล้มเหลว
ผู้ที่จับยึด จะลื่นหลุด
ด้วยปราชญ์มิได้กระทำ จึงไม่ล้มเหลว
มิได้จับยึด จึงไม่ลื่นหลุด
กิจการงานของผู้คนมักจะล้มเหลวเมื่อใกล้สำเร็จ
ด้วยการใช้ความระมัดระวังในตอนท้ายให้เท่ากับเริ่มแรก
ความล้มเหลวย่อมจะไม่เกิดขึ้น
ดังนั้นปราชญ์ย่อมปรารถนาในสิ่งที่คนอื่นไม่พึงปรารถนา
และไม่ให้คุณค่าแก่จุดหมายที่บรรลุได้ยาก
เรียนรู้ในสิ่งที่ผู้อื่นมิได้รู้
รื้อฟื้นในสิ่งที่คนมากมายได้หลงลืม
ท่านได้ช่วยทำให้ทุกสิ่งเติบโตและเป็นไปตามธรรมชาติ
แต่มิได้หาญเข้ายุ่งเกี่ยวกับกฎธรรมชาติ
65
รู้ให้น้อย
แต่โบราณมา ผู้ที่หยั่งรู้เต๋า
มิได้มุ่งหมายที่จะส่งเสริมคนให้รู้มาก
แต่ปล่อยให้จมอยู่กับความโง่งม
รู้อยู่แต่สิ่งพื้นๆ และสามัญ
หากประชาราษฎร์รู้มากเกินไปก็ปกครองยาก
ผู้ที่พยายามจะปกครองประเทศด้วยความรอบรู้
มีแต่จะนำความหายนะมาสู่
ผู้ที่ไม่พยายามจะปกครองประเทศด้วยความรอบรู้
มีแต่จะนำความเจริญรุ่งเรืองมาสู่
ผู้ใดรู้หลักทั้งสองนี้ ย่อมรู้ถึงหลักการแต่โบราณ
รักษาหลักการนี้ไว้ในใจ
ย่อมได้รับ คุณความดีอันใหญ่หลวง
คุณความดีนั้น สุดที่จะกว้าง และลึก ใสสะอาด
และยากที่จะไปถึง
มันวกกลับไปสู่ ต้นกำเนิดแห่งสรรพสิ่ง
ก่อให้เกิด ความประสานกลมกลืน
อันไม่มีสิ้นสุด
นำร่อง
[0] ดัชนีข้อความ
[#] หน้าถัดไป
[*] หน้าที่แล้ว
Go to full version